Η μάχη για ισότητα των φύλων, η ποσόστωση 50-50 σε αξιώματα και το καρκίνωμα της εμπορίας προσώπων

Σταθερά βελτιωμένη πορεία καταγράφει χρόνο με το χρόνο η ισότητα των φύλων στην Κύπρο, την ίδια ώρα ωστόσο που τα βήματα που πρέπει να γίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση είναι αρκετά και δύσκολα, με το μεγαλύτερο να θεωρείται η αλλαγή κουλτούρας ανάμεσα στους πολίτες.

Η ανισότητα που επικρατεί, όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο διαφαίνεται μέσα από τις συντάξεις που λαμβάνουν οι άνδρες και οι γυναίκες, τις θέσεις που κατέχουν οι γυναίκες σε δημόσια αξιώματα, αλλά και από την θέση που θεωρούν οι πολίτες ότι έχει ο άνδρας και η γυναίκα στην οικογένεια.

Η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου, σε μια εφ' όλης της ύλης συνέντευξή της στον REPORTER, στάθηκε στην Εθνική Στρατηγική που εφαρμόζει διακυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη, στην οποία έχουν υλοποιηθεί δεκατρείς δράσεις, ενώ άλλες είκοσι βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, από τις συνολικά 64, οι οποίες έχουν χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέχρι το 2026.

Η Επίτροπος, τοποθετήθηκε επίσης ως προς το γιατί πρέπει να καθορίζεται όριο 50-50 στους διορισμούς δημόσιων αξιωματούχων, για την εξαγγελία του Προέδρου για εθελοντική στράτευση γυναικών σε ηλικία 18 ετών, αλλά και για το μείζον ζήτημα της πορνείας και της εμπορίας προσώπων, στο οποίο χρειάζεται να ενσκήψουμε για να σώσουμε τα θύματα.

Αυτούσια η συνέντευξή της στον REPORTER:

Με την ανάληψη των καθηκόντων σας θέσατε κάποιους στόχους. Ποιοι υλοποιήθηκαν, ποιοι είναι σε τροχιά υλοποίησης και ποιοι οι στόχοι σας για την επόμενη χρονιά;

Ένα από τα πιο σημαντικά είναι η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου να αναβαθμίσει το ρόλο του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, αναθέτοντας του τη διαμόρφωση και υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων. Στόχος είναι σε συνεργασία με τα Υπουργεία και τα Υφυπουργεία, να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου στις δημόσιες πολιτικές. Όταν λέμε ενσωματώνουμε τη διάσταση του φύλου, σημαίνει ότι σε πολιτικές και δράσεις του κάθε Υπουργείου λαμβάνουμε υπόψη αυτή τη διάσταση. Ο πληθυσμός μας αποτελείται από 50% άνδρες και 50% γυναίκες, άρα οι πολιτικές και οι δράσεις μας πρέπει να έχουν ισότιμο αποτέλεσμα στα δύο φύλα. Αυτή ήταν η πρώτη υπουργική και πολιτική απόφαση. Επίσης, από το Μάρτιο του 2023 έχουν οριστεί λειτουργοί ισότητας των φύλων σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, με τους οποίους και τις οποίες συντονιζόμαστε σε καθημερινή βάση για να υλοποιήσουμε τη στρατηγική.

Είμαστε υπέρ της συμμετοχικής, δημοκρατικής διαδικασίας. Αυτό σημαίνει ότι όταν πρόκειται να διαμορφώσουμε μία πολιτική -η στρατηγική είναι το πιο σημαντικό πολιτικό έγγραφο που έχουμε- πέραν των Νομοθεσιών για την ισότητα λαμβάνουμε υπόψη τις απόψεις της ευρύτερης κοινωνίας. Αυτή η στρατηγική είχε σχεδιαστεί το 2023, μαζί με τους λειτουργούς ισότητας, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (ΕΜΔΓ), που είναι συμβουλευτικός φορέας για την Κυβέρνηση και υφίσταται από τη δεκαετία του 1980, και ακολούθως μαζί με 200 εμπειρογνώμονες από διάφορα επαγγελματικά υπόβαθρα προχωρήσαμε σε δημόσια διαβούλευση κατά την οποία χωριστήκαμε σε ομάδες εργασίας και με αυτό τον τρόπο καταρτίσαμε την στρατηγική μας, με 14 τομείς προτεραιότητας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, φύλο-εκπαίδευση, φύλο-εργασία, φύλο-αθλητισμός, φύλο-άμυνα κ.λπ. Η Στρατηγική έχει χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τρία χρόνια. Μέχρι στιγμής, έχουμε υλοποιήσει 13 από τις 64 δράσεις, ενώ βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης άλλες 20.

Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι πλέον το Γραφείο θεσμοθετήθηκε με Νόμο. Ο θεσμός ήρθε για να μείνει, με λόγο και ρόλο. Την ίδια στιγμή, με το Νόμο θεσμοθετούνται οι λειτουργοί ισότητας των φύλων στα Υπουργεία και Υφυπουργεία ενώ τιμούμε και θεσμοθετούμε και τον ΕΜΔΓ. Έχει μια λογική το πώς δουλεύουμε μαζί, η κοινωνία των πολιτών, ο ΕΜΔΓ και οι λειτουργοί ισότητας, ώστε να επηρεάζονται πολιτικές της Κυβέρνησης και η στρατηγική, η οποία καταρτίζεται πάντα με τις γνώσεις των ατόμων που βρίσκονται έξω στην κοινωνία και γνωρίζουν τα πραγματικά προβλήματα των πολιτών της Κύπρου.

Πώς έχει η κατάσταση με τους λειτουργούς που διορίστηκαν σε Υπουργεία και Υφυπουργεία;

Έχουμε καθημερινή επαφή μαζί τους. Κάναμε τέσσερις συναντήσεις τον τελευταίο χρόνο αλλά και σε διμερές επίπεδο με κάθε υπουργείο. Πρόσφατα είχαμε μια συνάντηση με το Υπουργείο Άμυνας, με το οποίο διενεργούμε μια χαρτογράφηση των διαφορετικών αναγκών των γυναικών και των ανδρών, όπως προνοείται στην στρατηγική. Είχαμε συναντήσεις με το Υπουργείο Οικονομικών για τον έμφυλο προϋπολογισμό, άρα συναντιόμαστε μαζί και ξεχωριστά με τους λειτουργούς ισότητας, ώστε να ανταλλάζουμε απόψεις. Είναι θέμα κουλτούρας η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ακούς πώς εκλαμβάνουν κάποιοι διάφορες απόψεις, τις εισηγήσεις του καθενός και της καθεμιάς από τη δική του/της οπτική, άρα είναι σημαντικό να συζητούν μεταξύ τους. Στόχος του Γραφείου είναι η αξιολόγηση της πορείας υλοποίησης της στρατηγικής και προς αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε.

Εντόπισαν κάποια προβλήματα οι λειτουργοί σας, που ενδεχομένως δεν αναμένατε;

Εντόπισαν προβλήματα που αναμέναμε ότι θα υπήρχαν. Πρέπει και οι ίδιοι/ες να εξηγήσουν σε άλλους λειτουργούς τι χρειάζονται, άρα κι εμείς στην προσπάθεια μας να εξηγήσουμε γιατί είναι σημαντικό να έχουμε ισότητα των φύλων στην ατζέντα των πολιτικών, μεταφέρουμε αυτή την πληροφόρηση και επικοινωνούμε τα μηνύματα μέσω των λειτουργών στα Υπουργεία και Υφυπουργεία.

Πολύ σημαντική είναι η στήριξη όλων των υπουργών και των υφυπουργών, καθώς και του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη. Η θεσμοθέτηση του Γραφείου είχε περιληφθεί και στο προεκλογικό πρόγραμμα της κυβέρνησης, άρα είναι μια οριζόντια προτεραιότητα, για να καταφέρουμε να εφαρμόσουμε πολιτικές και να εκσυγχρονίσουμε αντιλήψεις. Μαζί με τον Πρόεδρο, υπουργούς, υφυπουργούς και επιτρόπους παρά τω Προέδρω, υπογράψαμε, τον περασμένο Φεβρουάριο, πολιτική δήλωση που αφορά την προώθηση της ισότητας των φύλων και τη μηδενική ανοχή σε περιστατικά σεξισμού ή οποιαδήποτε μορφή παρενόχλησης και διάκρισης, στη Δημόσια Υπηρεσία.

Ο τρόπος που προσπαθούμε να δουλέψουμε είναι η ολιστική μέθοδος και προσέγγιση, συνδυάζοντας το από πάνω προς τα κάτω και από κάτω προς τα πάνω (Top down, bottom up). Το από πάνω προς τα κάτω μέρος είναι να έχεις την πολιτική βούληση, να θέλεις να αλλάξεις πράγματα και το κάτω μέρος είναι η κοινωνία των πολιτών που πιέζει. Έτσι θα μπορέσουμε να αλλάξουμε καταστάσεις.

Το Γραφείο μας αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σε πολλά επίπεδα. Τους τελευταίους 20 μήνες επισκέφθηκα σχολεία και πανεπιστήμια, διότι θεωρώ τους νέους και τις νέες κλειδί για την αλλαγή κουλτούρας προς την κατεύθυνση της έμφυλης ισότητας. Επίσης, έχουμε συναντήσεις με επιχειρήσεις και διεξάγουμε ετήσιες εκστρατείες υπό τον τίτλο - «ομπρέλα» «Ηer story». Η πρώτη εκστρατεία με τίτλο «the STEAM edition» ήταν αφιερωμένη στους τομείς των θετικών επιστημών Η ιδέα είναι η προώθηση γυναικών προτύπων, για να ενθαρρυνθούν νέες γυναίκες να ακολουθήσουν «ανδροκρατούμενα» επαγγέλματα. Η εκστρατεία που ετοιμάζουμε τώρα αφορά γυναίκες στη ναυτιλία, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, ενώ θα ακολουθήσει η διπλωματία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών.

Παράλληλα, προωθούμε δράσεις που αφορούν το χάσμα αμοιβών και ξεκινούμε μια έρευνα και μία μελέτη για να δούμε αν και σε ποιο βαθμό ο παράγοντας φύλο επηρεάζει το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Τα αποτελέσματα θα στηρίξουν το Υπουργείο Εργασίας στη συμπερίληψη και αυτής της διάστασης στις προσπάθειες για μείωση του έμφυλου χάσματος στους μισθούς και στις συντάξεις.

Για να εξηγήσω τι εννοώ, παλαιότερα οι γυναίκες δεν εργάζονταν ή εργάζονταν λιγότερο, άρα δεν συνεισέφεραν στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ως αποτέλεσμα, η σύνταξη τους είναι πολύ πιο χαμηλή. Το έμφυλο χάσμα στις συντάξεις βρίσκεται περίπου στο 37%. Συζητώντας το θέμα με τον Υπουργό Εργασίας, περιλαμβάνει αυτή τη διάσταση στη μελέτη της μεταρρύθμισης που αφορά τις συντάξεις, ώστε να μην ζουν ούτε οι γυναίκες, ούτε οι άνδρες στο όριο της φτώχειας. Υπάρχει μια ανισόρροπη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, υπάρχουν διακρίσεις, υπάρχουν ανισότητες και πρέπει να εφαρμόσουμε πολιτικές για να αλλάξουμε τη ζωή του κόσμου προς το καλύτερο.

Στην επαφή που έχετε με τα σχολεία και τα πανεπιστήμια οι νεότεροι είναι σε καλύτερη κατάσταση από τους μεγαλύτερους ηλικιακά σε θέματα ισότητας φύλων;

Επειδή, πέραν των πανεπιστημίων και των σχολείων, επισκέπτομαι και απομακρυσμένες περιοχές και συζητώ τόσο με γυναίκες όσο και με άνδρες, διαπιστώνω ότι υπάρχουν ακόμα πολλά ριζωμένα στερεότυπα που βγαίνουν και στον τρόπο που χρησιμοποιούμε τη γλώσσα και στον τρόπο που κανονικοποιήσαμε κάποια δεδομένα, τόσο στις αστικές όσο και στην ύπαιθρο και σε απομακρυσμένες περιοχές. Για παράδειγμα, κάποια παιδιά με ρώτησαν ποιο είναι το πρόβλημα η μητέρα μας να είναι στο σπίτι και να δουλεύει ο πατέρας μας; Δεν είναι ακριβώς πρόβλημα στην καθημερινότητα, αλλά γιατί να στερείς το δικαίωμα σε μια γυναίκα, αν θέλει να εργαστεί, να έχει την επιλογή να εργάζεται ή να είναι στο σπίτι; Το ίδιο και για έναν άντρα, κάτι, όμως, που ποτέ δεν σκεφτόμαστε. Όταν ενδυναμώνεις τις γυναίκες, ενδυναμώνεις και την ευρύτερη κοινωνία και την οικονομία, αλλά είναι τόσο κανονικοποιημένοι οι ρόλοι, που δεν είναι εύκολο να σπάσεις τα στερεότυπα αυτά.

Έχουμε ήδη αυξήσει την άδεια μητρότητας στις 22 εβδομάδες και για το πρώτο παιδί και μέχρι το τέλος του έτους θα γίνει διεύρυνση της γονικής άδειας, μέχρι να γίνει το παιδί 15 και όχι 8 που είναι σήμερα. Στόχος είναι να αυξηθεί και η άδεια πατρότητας, διότι με αυτό τον τρόπο αλλάζουν και αντιλήψεις.

Πέραν από τις μαμάδες και οι μπαμπάδες έχουν ανάγκη να περνούν χρόνο με τα παιδιά τους. Πολύ σωστά αποδίδουμε μεγάλη σημασία στο ρόλο της μητέρας, αλλά είναι καλά να αρχίσουμε να προβάλλουμε και το ρόλο που μπορούν να έχουν οι πατεράδες μέσα στο σπίτι.

Μια οικογένεια χρειάζεται οικονομική ενίσχυση και εάν ένας από τους δύο πληρώνεται περισσότερο - που συνήθως είναι οι άνδρες - προκύπτει χάσμα αμοιβών. Όταν θα έρθει η ώρα να κάνεις ένα παιδί και δεν έχεις στήριξη και δομές, θα σκεφτείς το ενδεχόμενο, μέχρι να μεγαλώσουν τα παιδιά, κάποιος από τους δύο να εισέλθει στην μερική απασχόληση ή να σταματήσει να εργάζεται. Προφανώς, το πρόσωπο που θα σταματήσει, θα είναι εκείνο που παίρνει το χαμηλότερο μισθό. Στην πλειοψηφία, τα άτομα που παίρνουν πιο ψηλούς μισθούς είναι άνδρες.

Πρέπει να τονίσουμε ότι δεν πρόκειται για διαγωνισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών στη βάση των διαφορετικών τους αντιλήψεων. Οι μπαμπάδες και οι μαμάδες μας μεγαλώνουν διαφορετικά, ο καθένας έχει κάτι να δώσει σ’ ένα παιδί και ο στόχος είναι οι διαφορετικές ικανότητες και δεξιότητες που θα πάρει από τον κάθε γονιό ένα παιδί.

Σε ό,τι αφορά στις εξαγγελίες του Προέδρου για 50-50 διορισμούς σε δημόσια αξιώματα, το θεωρώ πολύ καλή ιδέα. Το ερώτημα που πλανάται στο μυαλό μου είναι γιατί να μην είναι, για παράδειγμα, 90% γυναίκες και 10% άνδρες ή 75%-25%; Γιατί το κριτήριο να είναι το φύλο και όχι αν το αξίζουν;

Οι έρευνες μιλούν για συμμετοχή γυναικών στη λήψη αποφάσεων σε ποσοστό 35%, διότι φέρνουν διαφορετικές αντιλήψεις στο τραπέζι των αποφάσεων και για να κανονικοποιηθεί η παρουσία τους. Το κριτήριο δεν είναι το φύλο. Χρειαζόμαστε ισοτιμία γυναικών και ανδρών, ώστε οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται, ενδεχομένως να έχουν περισσότερο ισότιμη απήχηση στον πληθυσμό σου.

Εννοείται ότι θέλεις άξιες γυναίκες, αλλά ας αντιστρέψουμε λίγο τη συζήτηση. Πάντα όταν γινόταν συζήτηση για το θέμα της ποσόστωσης, ετίθετο το επιχείρημα ότι θέλουμε άξιες γυναίκες. Αυτό το επιχείρημα ήταν λες και όλοι οι άνδρες που είχαν αξιώματα από το 1960 και μετά ήταν άξιοι. Δεν ήταν όλοι άξιοι και δεν είναι αυτονόητο. Γιατί στις γυναίκες υπάρχει αυτό το επιχείρημα, ενώ στους άνδρες όχι;

Επίσης, με ισότιμη συμμετοχή δημιουργείς πρότυπα. Τη δεκαετία του 80’ ή του 90’ ένα παιδί έβλεπε μόνο κοστούμια, έβλεπαν κάτι που δεν μπορούσαν να γίνουν. Έπρεπε αυτό να το αλλάξουμε. Ο Πρόεδρος έχει πετύχει το πιο ψηλό ποσοστό στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε ό,τι αφορά διορισμούς ανδρών και γυναικών στο Υπουργικό Συμβούλιο, με το 37% να είναι γυναίκες. Το έχει πετύχει επίσης και στα διοικητικά συμβούλια ημικρατικών οργανισμών. Οι αιτήσεις από γυναίκες ήταν περίπου στο 22% και όμως διορίστηκαν γυναίκες πρόεδροι και αντιπρόεδροι στο 40%. Γίνονται πολλές δράσεις παράλληλα για να δοθεί η επιλογή στις γυναίκες να βρίσκονται σε θέσεις λήψης των αποφάσεων, όπως αυτά που ανέφερα πιο πάνω, η αποδόμηση στερεοτύπων.

Όπως και η προηγούμενη Κυβέρνηση, μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στόχος είναι να δημιουργηθούν βρεφονηπιακοί σταθμοί, αλλά και δομές φροντίδας ηλικιωμένων, ώστε να ελευθερωθούν τα χέρια των γυναικών (διότι αυτή τη δεδομένη στιγμή η φροντίδα αφορά κατά πλειοψηφία τις γυναίκες), για να μπορούν να συνδυάσουν την επαγγελματική, οικογενειακή και προσωπική ζωή τους. Άρα, θέλουμε όλους τους γονείς, γυναίκες και άνδρες, να συμφιλιώνουν την οικογενειακή και την επαγγελματική τους ζωή. Πρέπει να δημιουργείς πρότυπα και να σπάζεις στερεότυπα.

Την ίδια στιγμή, η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας προώθησε την υποχρεωτική εκπαίδευση των παιδιών από την ηλικία των 4 ετών και αυτό είναι ένα ακόμα μέτρο που βοηθά στη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.

Πέρσι ήμασταν στην 21η θέση σε σύγκριση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ισότητα των φύλων. Πώς έχει η κατάσταση σήμερα;

Παραμένουμε στην 21η θέση, δεν υπάρχει πιο πρόσφατη έκθεση. Θα πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε ότι στην έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030, στον τομέα της ισότητας των φύλων, η Κύπρος κατέχει την 39ή θέση από 139 χώρες. Στην έκθεση σημειώνεται μια σταθερή και συστηματική πρόοδος της χώρας μας σε αυτό τον τομέα. Επίσης, πέρσι ασκήθηκε κριτική όταν το World Economic Forum μας είχε κατατάξει στην 106η θέση. Φέτος μας αναβάθμισε στην 86η. Αυτά τα στοιχεία δεν τα κοινοποιήσαμε, και αυτό έγινε πολύ στοχευμένα, διότι δεν είναι διαγωνισμός για να αναδειχθεί ο καλύτερος και ο χειρότερος. Η ισότητα είναι ανθρώπινο δικαίωμα και όχι παιχνίδι.

Αυτές οι εκθέσεις είναι πολύ σημαντικές γιατί σου υποδεικνύουν πού πρέπει να βελτιωθείς, αλλά, επαναλαμβάνω, δεν είναι ανταγωνισμός μεταξύ των χωρών.

Μπορούμε να μεταφέρουμε μοντέλα από τις πρώτες χώρες και να τα εφαρμόσουμε, παρότι έχουμε πολύ διαφορετική κουλτούρα;

Οι πρώτες χώρες είναι οι σκανδιναβικές. Καταρχάς, όπως το θέσατε, είναι σωστό, διότι είναι θέμα κουλτούρας. Η Κύπρος μπήκε στην Ε.Ε. το 2004 και η ένταξη μας βοήθησε να βελτιωθούμε σε πάρα πολλούς τομείς. Εκείνο που πρέπει να δανειστούμε, είναι οι καλές πρακτικές. Μια από αυτές, που πρώτη φορά προσπαθούμε να εφαρμόσουμε, είναι η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, οριζόντια. Το Γραφείο μας ετοίμασε Νομοσχέδιο, με στήριξη της Επίτροπου Νομοθεσίας και φυσικά του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Το Νομοσχέδιο διευρύνει την οριζόντια ενσωμάτωση του φύλου όχι μόνο για πολιτικές των Υπουργείων και Υφυπουργείων, αλλά και για οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα και ημικρατικούς, ώστε να εργαζόμαστε ολιστικά. Σύντομα θα δοθεί για δημόσια διαβούλευση.

Στο πλαίσιο του έμφυλου προϋπολογισμού, τον οποίο μελετούμε πώς θα εφαρμόσουμε με στήριξη της Ε.Ε. και με την πολιτική βούληση του Υπουργού Οικονομικών, λειτουργός του Γραφείου μας και λειτουργός του Υπουργείου Οικονομικού επισκέφθηκαν την Φινλανδία και διαπίστωσαν ότι αυτά που θέλουμε και προσπαθούμε να κάνουμε, η Φινλανδία τα εφαρμόζει από το 1980. Δεν θέλω να τα ισοπεδώσουμε όλα. Έγιναν βήματα, αλλά κάνουμε και θα συνεχίσουμε να κάνουμε περισσότερα. Πρέπει να πω ότι ακόμα και η Φινλανδία έχει προβλήματα και πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες. Δεν είναι εύκολο να πετύχουμε πλήρη ουσιαστική ισότητα. Σύμφωνα με τις στατιστικές για την Ευρώπη, που είναι η ήπειρος που εξελίσσεται πιο γρήγορα, θα χρειαστεί ένας αιώνας για να επιτευχθεί ισότητα των φύλων. Για ολόκληρο τον κόσμο ο Γενικός Γραμματέας ΟΗΕ λέει ότι θα χρειαστούν 300 χρόνια.

Πώς σας βρίσκει η απόφαση για την εθελοντική στράτευση γυναικών στα 18 τους χρόνια;

Το Υπουργείο Άμυνας έχει ξεκινήσει και προχωρά προς την υλοποίηση και εφαρμογή της εξαγγελίας. Το ενδιαφέρον είναι ότι στη στρατηγική είχαμε ήδη περιλάβει δράση για φύλο και άμυνα. Ξεκινήσαμε τη χαρτογράφηση των αναγκών ανδρών και γυναικών στην Εθνική Φρουρά και στο Υπουργείο Άμυνας. Ο στόχος είναι να δούμε πού υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω υποδομές αλλά και να χαρτογραφήσουμε τις διαφορετικές ανάγκες γυναικών και ανδρών στην Εθνική Φρουρά και στο Υπουργείο.

Οι γυναίκες υπηρετούν εδώ και δεκαετίες στο στράτευμα. Η εξαγγελία του Προέδρου αφορά εθελοντισμό. Η εθελοντική στράτευση ενδεχομένως να βοηθήσει γυναίκες που αργότερα ενδεχομένως να επιλέξουν να εργαστούν στα σώματα ασφαλείας.

Να πω επίσης ότι μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, είχα λάβει πολλές κλήσεις από γυναίκες που ζητούσαν το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. Αυτό με σόκαρε. Σίγουρα, χρειάζεται αρκετή προετοιμασία για να εφαρμοστεί.

Τις τελευταίες μέρες είδαμε να βγαίνει στην επιφάνεια το θέμα του κυκλώματος πορνείας. Δεδομένης και της εμπειρίας σας στο συγκεκριμένο θέμα, θεωρείτε ότι πίσω από αυτό υπάρχει ένα παγόβουνο ή είναι μια μεμονωμένη περίπτωση;

Η εμπορία προσώπων είναι ένα τεράστιο παγκόσμιο πρόβλημα. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλά περιστατικά, όπως και στο πλαίσιο πολεμικών συρράξεων, όπου γυναίκες και παιδιά πέφτουν θύματα.

Η εμπορία με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση, είναι συνδεδεμένη με την πορνεία βάσει διεθνών οργανισμών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό που παρατηρούμε μέσα από μελέτες, είναι ότι όπου η πορνεία είναι νόμιμη, γίνεται πιο εύκολη η διακίνηση ανθρώπων με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

Υπάρχει κόσμος που μιλά για «σεξεργάτριες» και αυτό έχει διχάσει το γυναικείο κίνημα. Αυτό που ποινικοποιείται στην Κύπρο, όσον αφορά την εμπορία προσώπων είναι η ζήτηση αγοράς και χρήσης υπηρεσιών από θύματα εμπορίας προσώπων. Δηλαδή, οι πελάτες, ανάμεσα σε άλλους που αγοράζουν ή χρησιμοποιούν υπηρεσίες από θύματα εμπορίας, υφίστανται τις ποινές που προβλέπει ο νόμος.

Για την πορνεία ποινικοποιέται η μαστροπεία και η άγρα πελατών. Δεν ορίζουμε την πορνεία ως επάγγελμα και, κατά την άποψη μου, είναι επικίνδυνο να την ορίσουμε ως τέτοιο. Υπάρχει η ανάγκη κάποιων ανθρώπων που ζουν στο όριο φτώχειας για να επιβιώσουν. Εάν καταφέρουμε με μέτρα, στρατηγικές και πολιτικές να μειώσουμε ή να εξαλείψουμε τη φτώχεια, αλλά και τη ζήτηση δεν θα υπάρχει αυτή η ανάγκη.

Δεν υπάρχει καμιά χώρα στον κόσμο που δεν υπάρχει φτώχεια. Άρα είναι εφικτό να συμβεί;

Γίνονται προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Την ίδια στιγμή, όπως προσπαθούμε να μειώσουμε τα χάσματα αμοιβών, το διαχωρισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών στους χώρους εργασίας, την ώρα που προσπαθούμε να προωθήσουμε γυναίκες στη ναυτιλία, στις θετικές επιστήμες, στη διπλωματία και την ώρα που μπαίνουμε στα σχολεία και μιλούμε για τη βία και την κοινωνία και εξηγούμε τι σημαίνει συναίνεση, θα κανονικοποιήσουμε την πορνεία; Δεν λέω ότι πρέπει να την ποινικοποιήσουμε.

Ακόμα και η Γαλλία που είναι από τις πιο φιλελεύθερες χώρες, ποινικοποίησαν την αγορά σεξ και προσφέρουν προγράμματα εξόδου από την πορνεία και ένταξης στην συμβατική αγορά εργασίας.

Αυτό που γίνεται τα τελευταία χρόνια είναι η μεταφορά της πορνείας στο διαδίκτυο. Τίθενται διάφορα ερωτήματα: Μέχρι πού είναι η λεπτή γραμμή; Αν είσαι σε ένα online site και διαφημίζεις τις υπηρεσίες που προσφέρεις, πώς γνωρίζω ότι δεν είναι πίσω σου κάποιος άλλος και σε προωθεί; Μπορεί να μην είναι καν στην Κύπρο το άτομο που προωθεί ή ενδεχομένως να διακινεί.

Το θέμα είναι ότι δεν ρυθμίζεται η διαφήμιση για τέτοιου είδους θέματα, που συνδέονται άμεσα με το οργανωμένο έγκλημα της εμπορίας. Είπαμε ότι θα αναλάβουμε την πρωτοβουλία ως Γραφείο, διότι αφορά άμεσα την ισότητα και τη βία κατά των γυναικών. Θα κάνουμε δημόσια διαβούλευση, να μιλήσουμε ανοιχτά και δημοκρατικά με γυναικείες οργανώσεις, την κοινωνία των πολιτών, αρμόδια υπουργεία και αστυνομία, γυναίκες που ήταν ή είναι στην πορνεία, ώστε να καταλήξουμε σε ένα πλαίσιο και να προστατευτούν αυτά τα άτομα.

Αναφέρθηκα προηγουμένως στη βία. Από μελέτες που έκανα και στο παρελθόν στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου και όταν συμμετείχα ως εμπειρογνώμονας στο Συμβούλιο της Ευρώπης αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση για αυτά τα θέματα, συζητήσαμε με γυναίκες που ήταν στην πορνεία και φιλοξενήσαμε και στην Κύπρο μια γυναίκα που κατάφερε να βγει από την πορνεία. Φαίνεται ότι όλες περνούν κάποιου είδους βία. Η σχέση μεταξύ του πελάτη και μιας γυναίκας στην πορνεία είναι σχέση εξουσίας και την εξουσία την έχει ο πελάτης.

Κάποιοι λένε ότι πρέπει να το υιοθετήσουμε ως εργασιακό δικαίωμα κι εγώ ρωτώ: Υπάρχει νόμος για τη σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία. Πώς μια γυναίκα στην πορνεία μπορεί να αποδείξει ότι παρενοχλήθηκε σεξουαλικά ή ότι υπέστη βιασμό; Θέτω ερωτήματα λίγο πιο ρητορικά αλλά είναι θέματα που πρέπει να συζητήσουμε για να ρυθμιστεί ένα πλαίσιο που θα αφορά κυρίως και τη διαφήμιση, αλλά και το πώς συνδέεται η εμπορία με την πορνεία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• «Στον προϋπολογισμό του 2025 υπάρχει ποσό για να αρχίσει να καθορίζεται η διαδρομή του τραμ»
• «Να περιοριστούν οι θητείες για τους πολιτειακούς άρχοντες στις τρεις και στους κομματικούς στα τρία χρόνια»
• «Σκάνδαλα που αφορούν δημόσιο χρήμα, πρέπει να τιμωρούνται, έτσι θα ανακτήσει ο πολίτης την εμπιστοσύνη»
• «Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να διασπάσουν τον ΔΗΣΥ θα διαψευστούν, όπως διαψεύστηκαν και άλλοι»