Οι Φυλακές μυρίζουν μπαρούτι και οι φύλακες εκ των υστέρων στο ψάξιμο για... (απο)δράσεις

Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, στην εποχή του Γιώργου Τρυφωνίδη στα ηνία των Κεντρικών Φυλακών, όλοι θυμούνται τις καταδίκες της Κύπρου από τα Ευρωπαϊκά αρμόδια όργανα, τα βασανιστήρια, τις απανωτές αυτοκτονίες, τις εξευτελιστικές συνθήκες διαβίωσης. Στην εποχή αυτή μπήκε φρένο, όταν η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο και ο Τρυφωνίδης, που προερχόταν από τις τάξεις της Αστυνομίας, έφυγε κακήν κακώς από την Διεύθυνση του Σωφρονιστικού Ιδρύματος. Την σκυτάλη παρέλαβε η Άννα Αριστοτέλους, η οποία παρέμεινε στη θέση της για οκτώ χρόνια, καταφέρνοντας να αλλάξει τα δεδομένα, κάτι που καταγράφηκε στις εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο την όρισε και ως μέλος στην Επιτροπή για τα θέματα σωφρονιστικής πολιτικής που αφορούσαν τις φυλακές των χωρών-μελών της ΕΕ.

Το 2022, μετά την επιθυμία της να μετακινηθεί, παρά της πιέσεις που δέχθηκε για να συνεχίσει το έργο της, στη θέση του αναπληρωτή Διευθυντή των Φυλακών, κάθισε ο Ιωάννης Καπνουλλάς. Άντεξε για περίπου ένα χρόνο και λόγω της κατάστασης, επέστρεψε πίσω στην Αστυνομία από όπου προερχόταν, ενώ τα ηνία ανέλαβε ο Χάρης Φιλιππίδης, επίσης αστυνομικός.

Η απόδραση του ισοβίτη, ανάγκασε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να κόψει κεφάλια, ανάμεσα στα οποία και του κ. Φιλιππίδη, ο οποίος διορίστηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Μάριο Χαρτσιώτη, ενώ ο κ. Καπνουλλάς, από την υπουργό Στέφη Δράκου, επί Κυβέρνησης Αναστασιάδη. Πλέον, τα ηνία ανέλαβε ο αστυνομικός που εργαζόταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης.

Συνοψίζοντας, μετά την αποχώρηση της Άννας Αριστοτέλους, που κατατάσσεται στους μακροβιότερους Διευθυντές, μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, άλλαξαν δύο διευθυντές και δοκιμάζονται οι αντοχές του τρίτου. Μόνο από αυτό, διαψεύδονται όσοι θεωρούσαν πως η διαχείριση ενός τέτοιου νευραλγικού πόστου, με ιδιαίτερες ευαισθησίες και δεδομένα, είναι εύκολη υπόθεση, ενώ γίνεται αντιληπτό πως τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οπότε οι Φυλακές πέρασαν στα χέρια της Αστυνομίας, υπάρχει αρνητικό αποτέλεσμα, δεδομένης της συχνότητας των αποχωρήσεων, και λίγο πολύ οι καταστάσεις όπως εξελίσσονται παραπέμπουν στην εποχή Τρυφωνίδη.

Και αυτό διότι, οι Φυλακές εδώ και αρκετό καιρό βρίσκονται στο επίκεντρο για συμπλοκές, επεισόδια, διαμαρτυρίες για το φαγητό, για τις συνθήκες κράτησης, αυτοχειρίες, για τον υπερπληθυσμό, για την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για διάφορες υποθέσεις κτλ, ενώ αποκορύφωμα αποτέλεσε η απόδραση του ισοβίτη, επί εποχής μάλιστα Αστυνομίας.

Εδώ και πάρα πολύ καιρό, υπάρχουν αρκετές καταγγελίες και κατ΄ επέκταση δημοσιεύματα, σε σχέση με την πραγματική κατάσταση που επικρατεί εντός Φυλακών και όχι στην βάση επικοινωνιακής στρατηγικής, που στο τέλος της ημέρας γύρισε μπούμερανγκ για τους διαφημιστές της. Και αυτό διότι, την ώρα που διαφημίζονταν τα αυξημένα μέτρα και οι έλεγχοι, ένας ισοβίτης οργάνωνε σχέδιο απόδρασης και μάλιστα κατάφερε να το υλοποιήσει. Την ίδια ώρα, αντί να προβληματίσει ο αυξημένος αριθμός διοχέτευσης ναρκωτικών και κινητών στις Φυλακές, κάποιοι θεωρούσαν πως είναι απόλυτα φυσιολογικά, χωρίς καν να ερευνούν επί της ουσίας τους λόγους. Γιατί λόγοι υπήρχαν και υπάρχουν! Παράλληλα, αυτοί που κάποτε κουνούσαν το δάκτυλο τους για οργάνωση εγκλημάτων από τις Φυλακές, περνούσαν στα ψηλά πως τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, επί εποχής Αστυνομίας, υπήρξαν πάνω από δέκα υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονταν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κρατούμενοι. Επίσης, κάποιοι διέψευδαν τους ισχυρισμούς για τις συνθήκες κράτησης των κρατουμένων, για να φτάσουμε σήμερα να γίνονται συμπλοκές, είτε για το φαγητό, είτε για τις διακοπές ρεύματος, είτε γιατί κάποιοι ουρούν μέσα σε μπουκάλια ή κοιμούνται στα πατώματα.

Και πέραν αυτών, υπάρχουν και άλλα που δεν ήρθαν στο προσκήνιο, αλλά οι φύλακες έχουν γνώση, αφού κάποιες καταστάσεις έπαψαν να αποτελούν κοινό μυστικό. Εξού και πλέον μετατοπίζεται το μπαλάκι της ευθύνης. Αφενός γιατί κάποιο πλέον γνωρίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και αφετέρου, η ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων να έρχεται κατόπιν εορτής.

Ενδεικτικό παράδειγμα, η απόδραση του ισοβίτη, έπειτα από την οποία οι εμπλεκόμενοι ψάχνουν για να κλείσουν τρύπες, ανεξαρτήτως εάν το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η επάρκεια ορισμένων που διαχειρίζονται καταστάσεις. Αλλά ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, δηλαδή που υπάρχουν τρύπες, εύλογα διερωτάται κάποιος, γιατί τώρα και όχι πριν; Γιατί κατόπιν εορτής; Δεν ήταν οι ίδιοι που διαφήμιζαν τα αυξημένα μέτρα και τους εντατικούς ελέγχους, με στόχο την ασφάλεια της κοινωνίας;

Η Κυβέρνηση άλλαξε τον Μάρτιο του 2023. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν παρέλθει 18 μήνες και έχουν αλλάξει δύο αναπληρωτές διευθυντές και βρισκόμαστε στον τρίτο, καθώς και στον δεύτερο υπουργό Δικαιοσύνης. Συνεπώς, το θέμα δεν είναι τι ενέργειες που γίνονται εκ των υστέρων, αλλά τι ενέργειες γίνονται εκ των προτέρων.

Εξαρχής εκφράστηκαν φόβοι, ότι η τοποθέτηση αστυνομικού στις Φυλακές, που είναι αντίθετη με τις οδηγίες της ΕΕ, θα φέρει αρνητικά αποτελέσματα. Και αυτό διότι, είναι εντελώς διαφορετικός ο ρόλος του αστυνομικού, δηλαδή του διώκτη, από αυτό του σωφρονιστικού υπαλλήλου. Δύο εκ διαμέτρου αντίθετες νοοτροπίες, δύο εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις. Ο αστυνομικός, βλέπει το «Κωστούι», ως εγκληματία, βαποράκι, μέλος φατρίας κτλ, και ο σωφρονιστικός υπάλληλος, ως Κώστα, χωρίς ταμπέλες, με δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις, που στόχο έχει να τον αναμορφώσει και να τον ετοιμάσει για την επανένταξη του στην κοινωνία, ανεξαρτήτως του εγκλήματος που διέπραξε.

Εδώ και αρκετό καιρό, όσοι ασχολούνται με τα θέματα των Φυλακών, φωνάζουν για την απουσία σωφρονιστικής πολιτικής, αφού πλέον έχει σταλεί το μήνυμα πως απλά υπάρχει αστυνόμευση. Μάλιστα, στην τελευταία της έκθεση η CPT, κατέγραψε την επιδείνωση της κατάστασης από την τελευταία της επίσκεψη και εξέφρασε τους προβληματισμούς της για το κλείσιμο των σχολείων. Ούτε όμως αυτό είχε προβληματίσει τους εμπλεκόμενους, αφού ενδεχομένως να διαφωνούν με τον Βίκτωρ Ουγκώ, ο οποίος κάποτε είπε: «Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή».

Η έλλειψη σχολείων, παιδείας, δραστηριοτήτων, εργασίας και γενικότερα πειθαρχίας, οδηγεί σε άλλες καταστάσεις εντός των Φυλακών. Όπως επίσης και οι ανισότητες και η δημιουργία δύο μέτρων και δύο σταθμών ανάμεσα σε κρατούμενους, κάτι που επίσης κατέγραψε στην τελευταία έκθεση της η CPT. Όπως επίσης και οι εξευτελιστικές προσεγγίσεις από κατά τα άλλα από ορισμένα σωφρονιστικά μέλη που κατέχουν εξουσία.

Πλέον με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, διαφαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά στις Φυλακές και ο χρόνος φέρνει αντίδραση. Αντίδραση, η οποία φέρνει επεισόδια βίας και όχι μόνο. Εξού και η απόδραση του «Κομμωτή», που ήταν αποτέλεσμα καταστάσεων, τις οποίες πολύ απλά εκμεταλλεύτηκε ο ισοβίτης. Αλλά ακόμη και τώρα, αντί κάποιοι να παραδεχθούν τα λάθη, τα κενά, τις αδυναμίες, την κακή αξιολόγηση της κατάστασης, ψάχνουν για να «αποδράσουν» των ευθυνών. Το αποτέλεσμα όμως δεν αλλάζει. Ο ισοβίτης απέδρασε εκμεταλλευόμενος καταστάσεις, επί αποχής Αστυνομίας. Οι κρατούμενοι προκαλούν επεισόδια αντιδρώντας για τις συνθήκες κράτησης τους. Το ερώτημα που τίθεται είναι απλό. Τι περιμένουμε για να δούμε τι πάει λάθος;

Κλείνοντας, ενδιαφέρον αποκτά και η τοποθέτηση του νομικού Αλέξανδρου Κληρίδη, προέδρου του Συνδέσμου Φυλακισμένων, ο οποίος εδώ και αρκετά χρόνια, ασχολείται με τα θέματα σωφρονισμού. Και αναφερόμαστε στη λέξη σωφρονισμού και όχι φυλακών, γιατί εκεί κρύβεται η ουσία. Στον απόηχο των εξελίξεων και των όσων καταγράφονται, ο κ. Κληρίδης ανέφερε: «Τα πράματα χειροτερεύουν ώρα με ώρα. Οι αρμόδιοι απλοί θεατές μέχρι το επόμενο πρωτοσέλιδο. Αποτυχία του τιμωρητικου μοντέλου στην πράξη».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στην επάρκεια κρύβεται η ουσία... Θέλουμε ειδικό κανονισμό για την φρούρηση κατάδικου και όχι της... σούβλας;