Το «Alors, c'est la guerre» του Μεταξά και πώς είδαν οι κυπριακές εφημερίδες τον πόλεμο Ελλάδας-Ιταλίας

Ήταν ξημερώματα 28ης Οκτωβρίου, του 1940, λίγο μετά τις 03:00, όταν η κυβέρνηση της Ιταλίας, είχε αποστείλει τελεσίγραφο στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, όπου απαιτούσε όπως ο ιταλικός στρατός να περάσει χωρίς αντίσταση από την ελληνοαλβανική μεθόριο, ώστε στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδας, όπως λιμάνια και αεροδρόμια, με απώτερο στόχο να προωθηθεί στην Αφρική.

Μόλις ο Μεταξάς ανέγνωσε το τελεσίγραφο που του είχε μεταφέρει ο Ιταλός Πρέσβης, απάντησε στα γαλλικά «Alors, c'est la guerre», (λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο). Η πράξη αυτή αποκρυσταλλώθηκε συμβολικά στον επίσημο κρατικό λόγο και στη δημόσια ιστορία, και εντυπώθηκε στη συλλογική μνήμη ως «ΟΧΙ».

Κάποια χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Γκράτσι, στα απομνημονεύματά που εξέδωσε το 1945, περιγράφει τη σκηνή: «Μόλις καθίσαμε, του είπα ότι η κυβέρνησή μου, μού είχε αναθέσει να του κάνω μία άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια και του έδωσα το κείμενο. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά, και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη, αλλά σταθερή φωνή: “Alors, c'est la guerre!” (λοιπόν έχουμε πόλεμο) .Τού απάντησα ότι η ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα δεχόταν τα αιτήματά της και θα άφηνε να περάσουν ελεύθερα τα ιταλικά στρατεύματα, τα οποία θα άρχιζαν τις μετακινήσεις τους στις 6 το πρωί. Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε πως θα μπορούσα να σκεφτώ ότι ακόμα και αν είχε πρόθεση να ενδώσει θα του ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις ώρες να λάβει τις διαταγές του βασιλιά και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων».

Το ηρωικό «Alors, c'est la guerre» του Μεταξά, μνημονεύεται μέχρι σήμερα, 84 χρόνια μετά και θα μνημονεύεται στους αιώνες. Η αντίδραση του, είχε γίνει τότε πρώτη είδηση στις εφημερίδες της εποχής στην Κύπρο, οι οποίες στις 29 Οκτωβρίου ετοίμασαν μακροσκελή και διθυραμβικά κείμενα, για τη μάχη της Ελλάδας απέναντι στον Ιταλό κατακτητή.

«Ο ιερός αγών των Πανελλήνων»

Υπό τον τίτλο, «ο ιερός αγών των Πανελλήνων», η «Εσπερινή» αφιέρωσε το πρωτοσέλιδό της, στο διάγγελμα του Μεταξά, στο οποίο καλούσε τους Έλληνες να παλέψουν για την ελευθερία τους.

Ανάμεσα σε άλλα, ο Μεταξάς ανέφερε, «Έλληνες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, αγωνιστείτε μέχρις ότου υπέρ της πατρίδος μας υπέρ των βωμών και των εστιών μας, υπέρ της Ελευθερίας και της Ανεξαρτησίας μας"

Αυτό ήταν το πρώτο μήνυμα του Ιωάννη Μεταξά, σε διάγγελμα του, μετά την απόφαση του να αρνηθεί την ελεύθερη διέλευση των Ιταλών.

Ανάμεσα σε άλλα, ο Ιωάννης Μεταξάς διερωτήθηκε, «τοιούτοι λαοί και τοιούτοι βασιλείς δύνανται να συγκρίνουν ποτέ με τον ελληνικό λαό και με τον ηρωίκον αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως Κωνσταντίνο ΙΑ; Απορούμε διατί εκωφευσαν προς την φωνήν της ιστορίας οι φαιτωνες του Μουσολίνι; Φασισμος-ναζισμος είναι ισοδύναμοι όροι προς την έσχατη έννοια της δουλείας και της απανθρωπιάς. Αλλ' οι όροφοι των Ελληνικών Καρυοφυλλιά. Επαναφέρουν την ακοή εις τους κωφούς και εκλάμψεις των δαυλων των νεότερων Καναρηδων θα εξαναγκάσουν τους τυφλούς να τρίψουν τους οφθαλμούς».

Στην κατάληξη του μηνύματος, στέλνει το μήνυμα «νυν υπέρ πάντων ο αγών». Η εφημερίδα, σε άλλους τίτλους της, αναφέρεται «σε φονικότατη μάχη εις τα ελληνοαλβανικά σύνορα», με υπότιτλο, «κατάρριψις ιταλικών βομβαρδιστικών αεροπλάνων».

Επίσης, γίνονται αναφορές για παροχή βοήθειας από την Αγγλία στην Ελλάδα, μετά από τηλεγράφημα του Τσόρτσιλ στον Μεταξά, αλλά αναφορά για «Ελληνο-ιταλική ρίξη».

«Ζήτω η Ελλάδα, Ζήτω ο Αρχηγός της, Ζήτω ο Βασιλευς των Ελλήνων»

Ο «Νέος Κυπριακός Φύλαξ», τιτλοφορήθηκε «Ζήτω η Ελλάδα, Ζήτω ο Αρχηγός της, Ζήτω ο Βασιλεύς των Ελλήνων», και αναφέρεται στον νέο αγώνα της Ελλάδας για τα «ιερά και τα όσιά της».

Στο άλλο μισό του πρωτοσέλιδού της, σημειώνει ότι «η Ελλάδα αγωνίζεται από ξηράς, θάλασσας και αέρος προς αντιμετώπισιν της ιταλικής εισβολής», τονίζοντας πως «αγγλικαί δυνάμεις απεβιβάσθησαν εις την Κεφαλληνίαν».

Στην εφημερίδα καταγράφονται οι μάχες που έδιναν οι Έλληνες απέναντι στους Ιταλούς, ενώ επιχειρείται η ανύψωση του εθνικού φρονήματος των Ελλήνων της Κύπρου. Μάλιστα, στη δεύτερη σελίδα του τονίζεται ότι «ο κυπριακός λαός έτοιμος να συμμετάσχη εις τον αγώνα υπέρ της Ελληνικής Ανεξαρτησίας», όπου αναφέρεται στα ενημερωτικά τηλεγραφήματα που έφθαναν από την Ελλάδα και τα οποία ενέπνευσαν τους Κύπριους, για να συμμετάσχουν στον αγώνα.

«Από της πρωΐας της εχθές η Ελλάς βρίσκεται εις πόλεμον μετά της Ιταλίας»

Ο «Ανεξάρτητος», στο δικό του πρωτοσέλιδο, αναφέρει πως «Από της πρωΐας της εχθές η Ελλάς βρίσκεται εις πόλεμον μετά της Ιταλίας», ενώ τονίζει πως, «τα ελληνικά στρατεύματα αγωνίζονται ερρωμένος, καθηλώσαντα τον εχθρόν εις τα σύνορα».

Προβαίνει μάλιστα σε ανάλυση της επικρατούσας κατάστασης, τόσο στο πολεμικό πεδίο, με βομβαρδισμούς πόλεων και την αντίσταση των Ελλήνων, ενώ αναφέρεται και στην διπλωματική πλευρά του πολέμου, όπου όπως και οι άλλες εφημερίδες αναφέρει ότι η Αγγλία θα βοηθούσε την Ελλάδα.

Τονίζεται ότι τα ελληνικά στρατεύματα προέλασαν κατά οκτώ μίλια εντός του αλβανικού εδάφους και «εθραύσθη η ιταλική γραμμή».

«Η ληστρική Ιταλία…»

Με στόχο να υψώσει το εθνικό φρόνημα, η «Ελευθερία» έγραψε, «η ληστρική Ιταλία απεδύθη εις πόλεμον κατά της Ελλάδος. Τα Έλλην στρατεύματα μάχονται ερρωμένος εις τα αλβανικά σύνορα. Βρετανικαί δυνάμεις δρώσιν από κοινού μετά της Ελλάδος».

Στο πρωτοσέλιδο γίνονται αναφορές από το πολεμικό μέτωπο, ενώ προβαίνει και σε μια ανάγνωση του τρόπου που αντέδρασαν οι Κύπριοι στην είδηση για τον πόλεμο Ελλάδας και Ιταλίας.

Σύμφωνα με την εφημερίδα, πολλοί έτρεξαν σε λέσχες και δημόσια κέντρα για να ενημερωθούν και δάκρυσαν στο άκουσμα της είδησης, ενώ αρκετοί ζήτησαν να ενταχθούν στις τάξεις του ελληνικού στρατού, ώστε να πολεμήσουν για την ελευθερία της Ελλάδας.

Φιλοξενεί επίσης δηλώσεις πολιτών, οι οποίοι αναφέρουν, «ελπίζω η Ελλάς να μπορέσει επιτέλους να απαλλαγεί από τας διαρκείς αττίλας και τους εκβιασμούς των Ιταλών».

Ένας άλλος πολίτης, είπε στην εφημερίδα ότι «εκείνο που θα έθελα στη ζωή μου ήταν να έβλεπα τον Μουσολίνι μπροστά μου να του άνοιγα το κεφάλι του και να πιω το αίμα του».