Η ακτίδα ελπίδας στο Κυπριακό, οι χαμηλές προσδοκίες και η στάση της Άγκυρας

Η ανακοίνωση του διορισμού της Μαρία Άνχελα Όλγιν Κουεγιάρ στη θέση της απεσταλμένης του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο αποτελεί την πρώτη ακτίδα ελπίδας για αναζωογόνηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας στο Κυπριακό εδώ και πολύ καιρό. Χωρίς ουσιαστικές συνομιλίες από το 2017 και χωρίς ιδιαίτερη κινητικότητα, πέραν από κάποιες αποσπασματικές προσπάθειες, το εθνικό μας ζήτημα βυθίζεται όλο και περισσότερο στο τέλμα και θα φανεί κατά πόσον η Κολομβιανή διπλωμάτης θα βρει τελικά τα κλειδιά που χρειάζονται για να ξεκλειδώσει η διαδικασία και να μπορούμε να επιστρέψουμε στη διαπραγματευτική τράπεζα.

Παρά το γεγονός πως η αποστολή της κ. Κουεγιάρ δεν είναι εύκολη, η έλευση της και μόνο είναι θετικό στοιχείο, από τη στιγμή που δεν παρουσιάζεται οποιαδήποτε άλλη κινητικότητα στο Κυπριακό. Η βούληση του Προέδρου της Δημοκρατίας για επιστροφή στις συνομιλίες είναι δεδηλωμένη, όπως και ξεκάθαρος είναι ο στόχος του η όποια νέα προσπάθεια να στεφθεί με επιτυχία. Αυτή την βούληση έσπευσε, μάλιστα, να επαναβεβαιώσει λίγα λεπτά μετά την επίσημη ανακοίνωση του διορισμού από τα ΗΕ, λέγοντας ότι παραμένει προσηλωμένος στο να συνεχίσει να εργάζεται με ξεκάθαρη πολιτική βούληση, τόσο για την επανέναρξη των συνομιλιών επί της συμφωνημένης βάσης, από το σημείο που έμειναν στο Κραν Μοντανά, όσο και για κατάληξη των συνομιλιών με την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, και των αρχών και αξιών της ΕΕ.

Υπάρχουν, όμως, σοβαρές αντικειμενικές δυσκολίες για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, λόγω των προσκομμάτων που θέτει η τουρκική πλευρά, οι οποίες χαμηλώνουν σημαντικά τον πήχη των προσδοκιών. Λίγο πριν την εκπνοή του 2023, ο Ερσίν Τατάρ δήλωνε στην «Κίπρις» πως δεν έχει κάποια προσδοκία για το Κυπριακό. «Υπάρχει ή δεν υπάρχει κοινό έδαφος για έναρξη διαπραγμάτευσης; Καθήκον της είναι να βρει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Και για να υπάρξει έδαφος πρέπει να έχουμε κυριαρχία, να έχουμε ισότητα. Χωρίς να γίνει αποδεχτό αυτό, δεν θα δημιουργηθεί έδαφος», τόνισε, θέτοντας εκ νέου ως απαράδεκτο προαπαιτούμενο την αναγνώριση του ψευδοκράτους, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και κάτι τέτοιο βρίσκεται εντελώς εκτός των παραμέτρων των ΗΕ, που θεωρεί εσφαλμένα ότι δεν δεσμεύουν την Κολομβιανή διπλωμάτη, επειδή είναι «προσωπική» απεσταλμένη του ΓΓ.

Ο Τατάρ έκανε λόγο για «πολιτική των δύο κρατών», στέλνοντας το μήνυμα πως έχει εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες από την εκκίνηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Τα ίδια και χειρότερα επανέλαβε και στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του. «Δεν θα υποχωρήσουμε από την ξεκάθαρη στάση μας που θέσαμε επί τάπητος στο Κυπριακό και δεν έχουμε πρόθεση να επιστρέψουμε στο τραπέζι ενόσω δεν τυγχάνει αποδοχής η ίση κυριαρχία μας και το ισότιμο διεθνές καθεστώς μας», δήλωσε, στέλνοντας μηνύματα ενόψει της πρώτης καθόδου της κ. Όλγιν.

Σε άρθρο του την Παρασκευή, ο εγκάθετος της κατοχής άλλαξε ελαφρώς το αφήγημα, εκφράζοντας την προθυμία του να λάβει μέρος σε μια τριμερή συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον ΓΓ του ΟΗΕ, κάτι για το οποίο δεν εμφανιζόταν πρόθυμος στο παρελθόν, αφού απέφευγε να συναντήσει τον Νίκο Χριστοδουλίδη όσο περισσότερο μπορούσε, αλλά το πλαίσιο που έθεσε ήταν να δημιουργηθεί «ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης όπως αυτό που υπάρχει μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας». Υπενθυμίζεται ότι η Βόρεια Ιρλανδία είναι συνιστώσα του Ηνωμένου Βασιλείου και η Δημοκρατία της Ιρλανδίας ανεξάρτητο κράτος.

Βεβαίως, ως πιόνι της Άγκυρας, ο Ερσίν Τατάρ θα εξαναγκαζόταν να αλλάξει στάση, εάν αποφάσιζε ο Ταγίπ Ερντογάν ότι είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας η επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό, οι οποίες, όπως υπενθύμισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έχουν συμφωνημένη βάση, καθώς ενδεχομένως να ξεκλείδωνε σημεία της ατζέντας των ελληνοτουρκικών και των ευρωτουρκικών και να του κέρδιζε πολιτικούς πόντους σε μία περίοδο που απομακρύνθηκε και πάλι από τη δυτική ατζέντα με τη στάση του έναντι του Ισραήλ. Η πρώτη μετάβαση της απεσταλμένης στην Τουρκία ενδεχομένως να είναι ενδεικτική της τουρκικής στάσης.

Θα προηγηθεί, βεβαίως, το ταξίδι της Μαρία Άνχελα Όλγιν Κουεγιάρ στην Κύπρο, όπου θα καταγράψει για πρώτη φορά τις θέσεις των δύο πλευρών και θα έχει την ευκαιρία να διαπιστώσει μέχρι πού προτίθεται να τραβήξει το σχοινί η ηγεσία των Τ/κ. Αναμένεται ότι θα καταγράψει για άλλη μία φορά τη βούληση του Προέδρου Χριστοδουλίδη για επανέναρξη της διαδικασίας και επίλυση του Κυπριακού, σε αντιπαραβολή με τις διχοτομικές αξιώσεις που προβάλλει η τουρκική πλευρά και να αποφασίσει πώς θα κινηθεί ανάμεσα σε αυτές τις εκ διαμέτρου διαφορετικές προσεγγίσεις.

Επαφές θα έχει και με τον Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΓΓ, Κόλιν Στιούαρτ, ο οποίος αναμένεται να την ενημερώσει για την κατάσταση επί του εδάφους, μετά τις παράνομες ενέργειες της τουρκικής πλευράς στη νεκρή ζώνη και την κατάρρευση της συναντίληψης την οποία είχε επιτύχει για την Πύλα αλλά δεν εφαρμόζεται. Πάντως, από τα προσχέδια που έχουν κυκλοφορήσει, είναι ξεκάθαρη η πολιτική των ίσων αποστάσεων που τηρεί ο Στιούαρτ και το γεγονός πως δεν αναγνωρίζεται ευθέως από τα ΗΕ η αντιπαραγωγική στάση της τουρκικής πλευράς.

Σημειώνεται ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ετοιμάζεται για την κάθοδο της απεσταλμένης του ΓΓ. Έχει συγκαλέσει συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου για τη Δευτέρα, με στόχο να ενημερώσει τα κόμματα και να ανταλλάξει απόψεις μαζί τους, ενώ τις επόμενες ημέρες αναμένεται να ανακοινώσει και την ομάδα Κυπριακού του, όπως έχει ήδη προαναγγείλει.