«Όχι» στην δια της πλαγίας επαναφορά του τουρκολιβυκού μνημονίου-Επιστολή Ελλάδας στον ΟΗΕ

Στην απόρριψη της προσπάθειας της Λιβύης να επαναφέρει δια της πλαγίας το Τουρκολυβικό Μνημονιο με την κήρυξη Συνορεύουσας Ζώνης προχώρησε η Ελλάδα με επιστολή την οποία απέστειλε στον ΓΓ του ΟΗΕ και η οποία θα δημοσιευθεί και ως επίσημο έγγραφο του ΟΗΕ. Η επιστολή συντάχθηκε στην Αθήνα με τις οδηγίες του ΥΠΕΞ Γ. Γεραπετρίτη και της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας του ΥΠΕΞ και επιδόθηκε από τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της χώρας στον ΟΗΕ πρέσβη Β. Σέκερη.

Η Ελλάδα αιτιολογεί την θέση ότι η κίνηση αυτή αντιτίθεται στο Διεθνές Δίκαιο και συγχρόνως επαναλαμβάνει ότι το Τουρκολιβυκό Μνημονιο είναι παράνομο και άκυρο όπως και ολες οι κινήσεις οι οποίες γίνονται στην βάση των συντεταγμένων που έχει ορίσει.

Η Αθήνα δηλώνει ότι τα όρια της διεκδικούμενης από τη Λιβύη Συνορεύουσας Ζώνης όπως φαίνεται από τις σχετικές συντεταγμένες και τον χάρτη που έχει καταθεσει στον ΓΓ του ΟΗΕ δεν συνάδουν με το Διεθνές Δίκαιο για τρεις λόγους: Το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης ,στην οποία έχει εναντιωθεί η Ελλάδα ήδη από το 1974 ,τις ευθείες γραμμές βάσης, που χρησιμοποιεί για τους υπολογισμούς της Συνορεύουσας Ζώνης, τις οποίες επίσης η Ελλάδα έχει καταγγείλει από το 2005 και μάλιστα στην επιστολή γίνονται παραπομπές σε αντίστοιχες αποφάσεις του Δ.Δ. της Χάγης.

Όμως το πιο σημαντικό σημείο της ελληνικής αντίδρασης είναι το γεγονός ότι στην Λιβυκή επιστολή του Δεκεμβρίου γίνεται αναφορά σε ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Λιβύης τα οποία ακολουθούν όμως τις συντεταγμένες του παράνομου Τουρκολυβικού Μνημονίου του 2019.

«Το παρόν μνημόνιο και οι συντεταγμένες του , απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από την Ελλάδα ως άκυρα και χωρίς ισχύ και ως κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων δικαιωμάτων των ελληνικών νησιών στην περιοχή αυτή» αναφέρει η επιστολή.

Η Αθήνα δηλώνει επίσης ότι συγκεκριμένη υπουργική απόφαση της Λιβύης « δεν προκαταλαμβάνει ούτε θα προκαταλάβει τυχόν δικαιώματα που παρέχει στην Ελλάδα το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας» και εκφράζει την προσήλωση της στην «επίλυση τυχόν ζητημάτων οριοθέτησης με γειτονικές χώρες στην Ανατολική Μεσόγειο με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σε αρμονία με τους κανόνες του δικαίου της θάλασσας, όπως έχει ήδη κάνει με την Ιταλία και την Αίγυπτο».

Το κείμενο της επιστολής:

«Αξιότιμε κύριε Γενικέ Γραμματέα,

Αναφορικά με τη ρηματική διακοίνωση της 5ης Δεκεμβρίου 2023 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (A/78/672), με την οποία του κοινοποιείται η απόφαση κήρυξης συνορεύουσας ζώνης, μαζί με τις σχετικές συντεταγμένες και χάρτη, η Ελλάδα θα ήθελε να δηλώσει τα εξής:

Αναφορικά με την ανωτέρω υπουργική απόφαση της Λιβύης, η Ελλάδα επιθυμεί να τονίσει ότι, ενώ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των κρατών της θάλασσας δικαιούνται να ορίσουν συνορεύουσα ζώνη, τα όρια μιας τέτοιας ζώνης πρέπει επίσης να καθοριστούν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, τα όρια της διεκδικούμενης από τη Λιβύη συνορεύουσας ζώνης, όπως φαίνεται από τις σχετικές συντεταγμένες και τον χάρτη που έχει στείλει η Λιβύη στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, δεν συνάδουν με το διεθνές δίκαιο σε τρία σημαντικά σημεία:

Πρώτον. τα ανωτέρω όρια βορείως του Κόλπου της Σύρτης μετρώνται από μια τελική γραμμή κατά μήκος του στομίου του Κόλπου της Σύρτης η οποία δεν δικαιολογείται βάσει των σχετικών κανόνων του εθιμικού διεθνούς δικαίου, όπως αντανακλάται στην UNCLOS. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα αμφισβητεί από το 1974 την ανωτέρω διεκδίκηση του κόλπου της Σύρτης από τη Λιβύη, θεωρώντας ότι πρόκειται για μονομερή πράξη που θίγει βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου (βλ. ρηματική διακοίνωση αριθ. 3444.G4/4/AS.577 της 15ης Μαρτίου 1974).

Δεύτερον, τα εναπομένοντα όρια της διεκδικούμενης συνορεύουσας ζώνης μετρούνται από ευθείες βάσεις που καθόρισε η Λιβύη το 2005. Δεδομένου ότι η ακτογραμμή της Λιβύης δεν είναι ούτε βαθιά χαραγμένη ούτε πλαισιωμένη από νησιά, οι εν λόγω γραμμές βάσης είναι ακατάλληλες και παράνομες βάσει του άρθρου 7 της UNCLOS, το οποίο το διεθνές δικαστήριο θεωρεί ότι αντικατοπτρίζει το εθιμικό διεθνές δίκαιο (βλ.Παραβιάσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων και θαλάσσιων χώρων στην Καραϊβική Θάλασσα (Νικαράγουα κατά Κολομβίας), απόφαση της 21ης Απριλίου 2022, παραγραφος 242).

Τρίτον, το ανατολικό όριο της διεκδικούμενης συνορεύουσας ζώνης της Λιβύης ακολουθεί τα «ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Λιβύης που περιγράφονται στη ρηματική διακοίνωση της Λιβύης της 13ης Φεβρουαρίου 2023 από την Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης προς τα Ηνωμένα Έθνη προς τον Γενικό Γραμματέα. Τα εν λόγω ανατολικά θαλάσσια σύνορα διεκδικήθηκαν από τη Λιβύη επίσης βάσει του Μνημονίου Συνεννόησης του 2019 μεταξύ της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας-Κράτους της Λιβύης και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο Το παρόν Μνημόνιο και οι συντεταγμένες του , απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από την Ελλάδα ως άκυρα και χωρις ισχύ και ως κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων δικαιωμάτων των ελληνικών νησιών στην περιοχή αυτή (βλ. Επιστολή του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας της 9ης Δεκεμβρίου 2019, που επισυνάπτεται σε επιστολή της 14ης Φεβρουαρίου 2020(Α74796))

Θα πρέπει επίσης να υπενθυμιστεί ότι η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε έντονα για τις συντεταγμένες αυτές, πιο πρόσφατα, μέσω επιστολής του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΗΕ ημερομηνίας 24 Απριλίου 2023, προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (A/77/865), σε απάντηση της ανωτέρω ρηματικής διακοίνωσης της Μόνιμης Αποστολής της Λιβύης στα Ηνωμένα Έθνη της 13ης Φεβρουαρίου 2023, που απευθυνόταν στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (Α77/74).

Ως εκ τούτου, η Ελλάδα επιθυμεί να επαναλάβει για άλλη μια φορά, ότι το παρόν Μνημόνιο, καθώς και κάθε πράξη που υιοθετείται δυνάμει αυτού, και πιο συγκεκριμένα κάθε πράξη που βασίζεται στις παράνομες συντεταγμένες που περιέχονται σε αυτό, αντίκειται στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της θάλασσας.

Τέλος, η Ελλάδα σημειώνει ότι σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (άρθρο 33), το παράκτιο κράτος μπορεί να ασκήσει τον έλεγχό του που είναι αναγκαίος για να αποτρέψει παράβαση των τελωνειακών, φορολογικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων ή κανονισμών του εντός της επικράτειάς του ή των χωρικών υδάτων του και τιμωρεί την παράβαση των ανωτέρω νόμων ή κανονισμών που διαπράττονται στο έδαφός του η στα χωρικά ύδατα.

Ωστόσο, σύμφωνα με την ανωτέρω υπουργική απόφαση, η Λιβύη δηλώνει ότι θα ασκεί έλεγχο και για παραβιάσεις της ασφάλειας και του περιβάλλοντος εντός της ζώνης αυτής, υπερβαίνοντας έτσι τις ανωτέρω διατάξεις της UNCLOS. Το Διεθνές Δικαστήριο επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι το άρθρο 33 αντικατοπτρίζει το σύγχρονο εθιμικό διεθνές δίκαιο στη Συνορεύουσα Ζώνη και ότι οι προσπάθειες των παράκτιων κρατών να διεκδικήσουν δικαιοδοσία ή έλεγχο σε θέματα που δεν προβλέπονται από το άρθρο 33 είναι αντίθετες με το διεθνές δίκαιο (βλ. Εικαζόμενες παραβιάσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων και θαλάσσιων δικαιωμάτων στην Καραϊβική Θάλασσα (Νικαράγουα κατά Κολομβίας), απόφαση της 21ης Απριλίου 2022, παράγραφοι 155, 177 και 187)

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η Ελλάδα θα ήθελε να δηλώσει ότι η εν λόγω υπουργική απόφαση της Λιβύης δεν προκαταλαμβάνει ούτε θα προκαταλάβει τυχόν δικαιώματα που παρέχονται στην Ελλάδα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο , συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας και των θέσεων που έχει ήδη εκφράσει η Ελλάδα σε σχέση με τέτοιες αξιώσεις της Λιβύης.

Τέλος, επιφυλασσόμενη όλων των δικαιωμάτων της βάσει του Διεθνούς Δικαίου, η Ελλάδα θα ήθελε να επαναλάβει ότι παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην επίλυση τυχόν ζητημάτων οριοθέτησης με γειτονικές χώρες της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο με ειρηνικά μέσα, καλή τη πίστει και σε αρμονία με τους κανόνες του δικαίου της θάλασσας, όπως έχει ήδη κάνει με την Ιταλία και την Αίγυπτο.

Θα σας ήμουν ευγνώμων αν μπορούσατε να κυκλοφορήσετε την παρούσα επιστολή ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης. στο πλαίσιο της ημερήσιας διάταξης θέμα 75, και να δημοσιευθεί στον δικτυακό τόπο του Τμήματος Ωκεάνιων Υποθέσεων και του Δικαιου της Θάλασσας, καθώς και στην επόμενη έκδοση για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Πρέσβης Ευάγγελος Σέκερης

Μόνιμος Αντιπρόσωπος»

Πηγή: Πρώτο Θέμα