Η πίτα των Ημικρατικών, τα ερωτήματα για τους διορισμούς και η πολιτική αντιπαράθεση

Η ξεκάθαρη προσπάθεια της αντιπολίτευσης να συντηρήσει τη συζήτηση για τους διορισμούς στα Διοικητικά Συμβούλια των Ημικρατικών Οργανισμών σε ένα αρνητικό πλαίσιο, έχει περιορίσει τη δυνατότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας να παρουσιάσει ως επιτυχία την υλοποίηση μιας προεκλογικής του διακήρυξης, αυτής του φιλτραρίσματος των υποψηφίων από το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο. Παρόλο που ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει πως η υπόσχεση εφαρμόστηκε, υπάρχει, από πλευράς ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, ξεκάθαρη αμφισβήτηση του αποτελέσματος της διαδικασίας.

Επί της ουσίας, η Κυβέρνηση κατηγορείται πως, παρόλο που έλαβε αποφάσεις κατόπιν των εισηγήσεων του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου και πάλι χρησιμοποίησε τους Ημικρατικούς για βόλεμα ημετέρων -όπως γινόταν πάντοτε δηλαδή, όποιος και να κυβερνούσε, συμπεριλαμβανομένων των ιδίων- αλλά και για σύγκρουση συμφερόντων σε ορισμένες περιπτώσεις. Ο Πρόεδρος, από πλευράς του, αντέτεινε πως κάθε καινοτομία και κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση φέρνει αντιδράσεις, ένα επιχείρημα που είχε χρησιμοποιήσει και κατά την ομιλία του κατά την τελετή διαβεβαίωσης των νέων μελών της Κυβέρνησης, όταν δήλωσε πως «όταν το παλιό αλλάζει, οι αντιστάσεις σε όσους το συνήθισαν ή τους εξυπηρετεί είναι μεγάλες».

Η πραγματικότητα είναι ότι τα κόμματα είχαν συνηθίσει να στέλνουν λίστες στο Προεδρικό με δικούς τους που πήραν σειρά για να μπουν «κάπου», ενώ πλέον θα έπρεπε οι υποψήφιοι να υποβάλουν οι ίδιοι αίτηση ενδιαφέροντος, να αξιολογηθούν και να τους εισηγηθεί στο Υπουργικό το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο. Εκεί, δηλαδή, που η διαδικασία εξαργύρωσης του όποιου χρέους είχε το κόμμα με μια θέση ήταν σχετικά απλή, έγινε πιο περίπλοκη. Θεωρητικά, αυτή η πρακτική εξασφάλιζε πλουραλισμό στην εκπροσώπηση, στην πράξη όμως μάλλον εξασφάλιζε θέσεις σε κομματικούς, αφού ελάχιστες κατέληγαν σε μη κομματικές επιλογές. Η αλλαγή πρακτικής στέρησε τη δυνατότητα των κλασικών πελατειακών σχέσεων, για τις οποίες φημίζονται οι πολιτικές δυνάμεις και με τις οποίες είχαν καλομάθει τα μέλη τους.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, και παρά τη νέα διαδικασία, πολλοί από αυτούς που επιλέγηκαν βρίσκονταν στο πλευρό του Νίκου Χριστοδουλίδη ή σχετίζονται με τα κόμματα της συμπολίτευσης, ενώ, όπως διαπιστώνουν τα κόμματα, υπάρχουν και περιπτώσεις με σύγκρουση συμφέροντος. Δύσκολα μπορούν οι πολιτικές δυνάμεις να πεισθούν ότι πρόκειται για σύμπτωση που βρήκαν θέσεις τώρα τα συγκεκριμένα πρόσωπα και, ως εκ τούτου, παρόλο που δεν το λένε ευθέως, ενοχλούνται επειδή δεν αξιοποιήθηκαν οι δικοί τους κομματικοί, τουλάχιστον στον βαθμό που αναλογεί στα εκλογικά τους ποσοστά.

Η διαδικασία μέσω Γνωμοδοτικού Συμβουλίου δοκιμάστηκε για πρώτη φορά, το concept ήταν καινούριο για τα κυπριακά δεδομένα και δεν υπήρχαν αντικειμενικά κριτήρια που να απορρέουν από τις σχετικές νομοθεσίες, για να βασίσει τις εισηγήσεις του το Σώμα. Επίσης, ταυτόχρονα με τους διορισμούς που έγιναν στη βάση εισηγήσεων του Γνωμοδοτικού, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε και σε διορισμούς για τους οποίος αποφάσισε από μόνο του. Ως εκ τούτου, ούτε η Κυβέρνηση μπορεί να επικαλεστεί ότι δημιούργησε τον τέλειο μηχανισμό και επιτέλεσε πλήρως τον στόχο της διαφάνειας, αλλά ούτε και η αντιπολίτευση να ισχυρίζεται ότι πήγαν όλα λάθος και το σύστημα απέτυχε, αφού δεν δοκιμάστηκαν ακόμη τα πρόσωπα που επιλέγηκαν.

Αυτό που δοκιμάστηκε για άλλη μία φορά ήταν τα αντανακλαστικά της Κυβέρνησης, η οποία, σε διορισμό που δεν πέρασε από το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο επέλεξε άτομο που εξέφραζε φιλοχουντικά αισθήματα και μόλις άρχισε να συζητείται το ζήτημα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο ίδιος ο Πρόεδρος αποφάσισε να αποσύρει τον διορισμό και να τον αντικαταστήσει, σε μία μη θεσμοθετημένη διαδικασία που αποσκοπούσε στη διαχείριση της κρίσης πριν φουντώσει. Για άλλη μία φορά, η Κυβέρνηση ελέγχεται (ακόμη και από το συμπολιτευόμενο ΔΗΚΟ) για την αστοχία και τους άτσαλους χειρισμούς της αλλά κυρίως για την απουσία πρόνοιας από μέρους της να κάνει το σωστό φιλτράρισμα (κάτι που πρέπει να σημειωθεί πως έχει ξανασυμβεί).

Η πραγματικότητα είναι πως είτε με Γνωμοδοτικό Συμβούλιο είτε χωρίς, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπήκε ποτέ στη διαδικασία να θεσπίσει συγκεκριμένα κριτήρια για το ποιοι θα συναποτελούν τον κάθε Οργανισμό. Για δεκαετίες όλοι ικανοποιούνταν από το γεγονός πως ήξεραν ποιους δικούς τους πρότειναν στον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας και έκοβαν ένα κομμάτι από την πίτα. Θέλουμε πρόσωπα με κομματική ταυτότητα ή είναι εμπόδιο η κομματική ταυτότητα για την επιτέλεση του έργου τους; Επηρεάζονται οι διοικητικές ικανότητες ενός μέλους από τις πολιτικές του πεποιθήσεις; Χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις επί των συγκεκριμένων αντικειμένων με τα οποία ασχολείται ο Ημικρατικός Οργανισμός ή καλές γνώσεις διοίκησης; Μπορούν κάποιοι να είναι ειδικοί σε ένα τομέα, χωρίς να έχουν σύγκρουση συμφέροντος, με βάση τα μεγέθη της Κύπρου; Ποιο λόγο πρέπει να έχουν τρίτοι στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου; Τα ερωτήματα αυτά, πάντως, δεν βρίσκονται στην καρδιά της αντιπαράθεσης που έχει ξεσπάσει, η οποία δίνει έντονα την εντύπωση πως επικεντρώνεται στην πίτα…