Στην 21η θέση στην ΕΕ η Κύπρος για την ισότητα φύλων-Η Εθνική Στρατηγική με 66 δράσεις

Στις τελευταίες θέσεις της λίστας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά στην ισότητα των φύλων, βρίσκεται η Κύπρος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ βάσει της Eurostat χρειάζονται 86 χρόνια μέχρι την πλήρη και αποτελεσματική ισότητα. Αυτό ακούστηκε στην παρουσίασης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων 2024-2026, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκαν οι 13 πυλώνες που θα βασιστούν 66 δράσεις που έχει ετοιμάσει το γραφείο της Επιτρόπου για την Ισότητα των Φύλων.

Η Τζόζη Χριστοδούλου παρουσίασε κατά τη διάρκεια δημοσιογραφικής διάσκεψης, την Εθνική Στρατηγική και αναφέρθηκε στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος, μέχρι την πλήρη ισότητα. Αναφορικά με την θέση της Κύπρου (σ.σ. 21η από τις 27 της ΕΕ), η Επίτροπος Ισότητας των φύλων σημείωσε πως «η κατάταξη της χώρας μας και τα στοιχεία που λαμβάνονται είναι πολύ σημαντικά και μας δείχνουν την κατεύθυνση προς τα που να κινηθούμε, ώστε να μειώσουμε το χάσμα. Να τονίσω ότι δεν πρόκειται για διαγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών και δεν πρόκειται για διαγωνισμό μεταξύ των ανδρών και γυναικών. Μένουμε στοχοπροσηλωμένοι στο να βελτιώσουμε τη χώρα μας, κυρίως την καθημερινότητα των ανδρών και γυναικών. Είναι ένα σημείο και προσπαθεί να μας πει την πρόοδό μας και εμείς το χρησιμοποιούμε ως εργαλείο για να βελτιωθούμε σημαντικά».

Κληθείσα να σχολιάσει ποια θεωρεί ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος, ώστε να πετύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η πλήρης ισότητα, η κα. Χριστοδούλου σημείωσε πως αφορά στο γεγονός ότι υπάρχουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, προκαταλήψεις και στερεότυπα. «Είναι πρόκληση πώς θα σπάσουμε αυτά τα στερεότυπα και να φτάσουμε γυναίκες, άνδρες, αγόρια και κορίτσια στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους και μακριά από τα στερεότυπα. Μελέτες δείχνουν πως αν αξιοποιήσουμε σωστά γυναίκες και άνδρες σε όλο το φάσμα της κοινωνίας ενδυναμώνεται και η κοινωνία και η οικονομία».

Τέθηκε σε ισχύ η νέα Εθνική Στρατηγική

Όσον αφορά στη νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων, η κα. Χριστοδούλου επεσήμανε πως «είναι συνέχεια του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2019-2023. Έχει διαμορφωθεί λαμβάνοντας υπόψη και τα όσα έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και τις παγκόσμιες προκλήσεις και κρίσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών, γυναικών και ανδρών, στην Κύπρο. Η Εθνική Στρατηγική είναι το βασικότερο έγγραφο πολιτικής για την Ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών και αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και για τις πολιτικές του κράτους».

Η Επίτροπος τόνισε πως «είναι αποτέλεσμα συνεργασίας και διαβούλευσης με όλα τα Υπουργεία, Υφυπουργεία, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, την κοινωνία των πολιτών, οργανώσεις εργοδοτών, συνδικαλιστικές οργανώσεις και Ακαδημαϊκά Ιδρύματα. Διαμορφώθηκε στη βάση εθνικών και ευρωπαϊκών νομοθετημάτων και πολιτικών, όπως και διεθνών συμβάσεων και κατευθυντήριων εγγράφων με πυξίδα μας την πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Καταπολέμηση κάθε Μορφής Διάκρισης κατά των Γυναικών.

Η νέα Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων, τέθηκε άμεσα σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2024. Μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο συντονισμός, η παρακολούθηση και η αξιολόγησή της, έχει ανατεθεί στην Επίτροπο Ισότητας των Φύλων. Στη βάση αυτή της πρότασης ενισχύεται η στενή συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία».

Ορίστηκαν λειτουργοί ισότητας σε όλα τα Υπουργεία

Η Τζόζη Χριστοδούλου ξεκαθάρισε πως για την επιτυχή υλοποίησή της έχουν οριστεί λειτουργοί Ισότητας των φύλων σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία «με τους οποίους και τις οποίες συντονιζόμαστε και συνεργαζόμαστε για την εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών, μέτρων και δράσεων. Έχοντας υπόψη τον σημαντικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην υλοποίηση της Στρατηγικής υπάρχει συνεχής και αμφίδρομη ενημέρωση, εισηγήσεις και ανταλλαγή ιδεών με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας».

Η Εθνική Στρατηγική περιλαμβάνει 13 θεματικές και 66 δράσεις

Οι 13 θεματικές είναι:

1. Έμφυλος προϋπολογισμός: Ισότιμη κατανομή δημόσιων πόρων.
2. Φύλο και Εργασία: Ισότιμη πρόσβαση στην απασχόληση, προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και αντρών, μείωση χάσματος αμοιβών και συντάξεων.
3. Φύλο και Κοινωνική Πολιτική: Ενίσχυση αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους στη βάση της οπτικής του φύλου.
4. Φύλο και Υγεία: Ισότιμη πρόσβαση στην υγεία, στη βάση των διαφορετικών αναγκών γυναικών και ανδρών.
5. Φύλο και Δικαιοσύνη: Δημιουργία έμφυλης κουλτούρας στα σώματα της δικαιοσύνης και ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
6. Φύλο και Εξωτερική Πολιτική: Έμφυλες προσεγγίσεις στην Εξωτερική Πολιτική.
7. Φύλο και Εκπαίδευση και Πολιτισμός: Διαμόρφωση έμφυλης εκπαιδευτικής και πολιτιστικής κουλτούρας.
8. Φύλο και Αθλητισμός: Ενδυνάμωση και ισότιμη αναγνώριση του γυναικείου αθλητισμού και αποδόμηση έμφυλων στερεοτύπων στον αθλητισμό.
9. Φύλο και Αγροτική Ανάπτυξη, Περιβάλλον, Κλιματική Αλλαγή, Ενέργεια και Μεταφορές: Ενίσχυση ορατότητας αγροτισσών και γυναικών της υπαίθρου. Διαμόρφωση έμφυλων συστημάτων μεταφορών. Αναγνώριση έμφυλου αντικτύπου που έχει η κλιματική και ενεργειακή κρίση.
10. Έρευνα, Καινοτομία και Ψηφιακός Μετασχηματισμός: Ενδυνάμωση ανδρών και γυναικών και ισότιμη αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων.
11. Φύλο και Άμυνα: Διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος με περισσότερη ευαισθησία στην έμφυλη διάσταση.
12. Φύλο και Θέσεις Λήψης Αποφάσεων: Προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών για δίκαιη και αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων.
13. Φύλο και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Ενεργή συμβολή στη διαμόρφωση έμφυλων προτύπων, εξάλειψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων.

«Όσον αφορά τις 66 δράσεις δεν υπάρχει κάποια που να αποτελεί προτεραιότητα. Η στρατηγική είναι διαμορφωμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε οι περισσότερες δράσεις να είναι αλληλένδετες και η εφαρμογή τους να είναι ολιστική κι έχουμε ήδη αρχίσει να τροχοδρομούμε δράσεις σε διάφορους τομείς».

Κάποιες σημαντικές δράσεις

Κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής διάσκεψης, η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων αναφέρθηκε σε κάποιες σημαντικές δράσεις. Μία εξ αυτών είναι η εφαρμογή του έμφυλου προϋπολογισμού και υπογράμμισε πως η δράση αυτή, μπορεί να φέρει αρκετές λύσεις και να επισπεύσει την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών.

«Πιο συγκεκριμένα ο έμφυλος προϋπολογισμός σημαίνει ότι η διαδικασία του καταρτισμού του προϋπολογισμού θα γίνεται στη βάση στατιστικών, με βασικό παράγοντα το φύλο και την ηλικία σε συνδυασμό με στατιστικές που αφορούν το εργατικό δυναμικό, τους άνεργους και τις άνεργες, τους χαμηλο-συνταξιούχους και τις χαμηλο-συνταξιούχες και τα άτομα που ζουν στο όριο της φτώχειας. Να περιλαμβάνει δηλαδή, την οπτική του φύλου σε όλα τα επίπεδα κατάρτισης του προϋπολογισμού, αλλά και την αξιολόγηση των επιπτώσεων του προϋπολογισμού ως προς το φύλο, ενσωματώνοντας την αρχή της Ισότητας σε όλα τα στάδια κατάρτισής του».

Η συγκεκριμένη δράση χαρακτηρίστηκε από την κα. Χριστοδούλου ως ένα τεχνικό εργαλείο και για την εφαρμογή του, η Κυβέρνηση έχει αιτηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τεχνική στήριξη και περιμένει απάντηση, καθώς πρόκειται για μία διαδικασία που δεν είναι εύκολη και χρειάζεται χρόνο για να εφαρμοστεί πλήρως.

Μία άλλη δράση, όπως ακούστηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, είναι η δημιουργία προγραμμάτων ψηφιακής εκπαίδευσης για γυναίκες της υπαίθρου, ώστε οι επιχειρηματίες, γυναίκες και άνδρες, της υπαίθρου να μπορούν να αξιοποιούν τις έξυπνες συσκευές τους για προώθηση των προϊόντων τους, είτε να μπορούν πιο εύκολα να χειρίζονται ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εφαρμογές που εξυπηρετούν την καθημερινότητά τους. Η εν λόγω δράση αναμένεται να υλοποιηθεί σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου και το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος.

Την ίδια ώρα, όπως εξήγησε η κα. Χριστοδούλου, αναγνωρίζοντας τη σημασία της παιδείας, προωθείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού διοργάνωση επιμορφωτικών προγραμμάτων για καθηγητές/ καθηγήτριες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής και άλλους/άλλες εκπαιδευτικούς, με στόχο την αποδόμηση έμφυλων στερεοτύπων και την ισότητα των φύλων. Επεσήμανε πως ο λόγος που προωθείται η συγκεκριμένη δράση είναι επειδή παρατηρήθηκε ότι προωθούνται συγκεκριμένα επαγγέλματα στα αγόρια και άλλα για τα κορίτσια, που θεωρούνται ανδροκρατούμενα ή γυναικοκρατούμενα αντίστοιχα.

Μία τέταρτη δράση είναι η προώθηση ενεργειών σε γειτονικές χώρες, στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας μαζί τους. «Είναι ανάμεσα στις δράσεις που αφορούν την εξωτερική μας πολιτική και ήδη προωθούνται από το Υπουργείο Εξωτερικών. Στόχος είναι η αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ιδιότητας της ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ενίσχυση των διμερών σχέσεων με γειτονικές χώρες και περαιτέρω ανάδειξη της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική».

Στο ευρύτερο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου και αξιοποιώντας το θέμα της ισότητας των φύλων, ως διπλωματικό όχημα με θετικό αντίκτυπο και επί της ουσίας, οργανώνεται και φέτος, στο πλαίσιο της ετήσιας συνάντησης της Επιτροπής του ΟΗΕ για το Καθεστώς της Γυναίκας, στη Νέα Υόρκη, εκδήλωση με τίτλο: «Eliminating violence against women and girls through alleviating poverty: the importance gender mainstreaming in policymaking and in financing» Στην εκδήλωση, θα συμμετέχουν με ομιλίες εκπρόσωποι του ΟΗΕ, του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ιορδανίας, της Πορτογαλίας και άλλων χωρών. Η εκδήλωση θα διοργανωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία τον ερχόμενο Μάρτιο.

Ακόμη μία δράση που προωθείται μέσα από την Εθνική Στρατηγική, είναι η θεματική που αφορά την Ισότητα και τη Δικαιοσύνη. «Αρχίζουμε με τη σύσταση Επιτροπής Ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Πυροσβεστική Υπηρεσία και στο Τμήμα Φυλακών, με στόχο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή δράσεων προαγωγής της Ισότητας και αποδόμησης των έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Η δράση αυτή θα γίνει σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, την Πυροσβεστική Υπηρεσία και το Τμήμα Φυλακών».

Διαρκής ανατροφοδότηση και αξιολόγηση της επίτευξης των στόχων της Στρατηγικής

Συνεχίζοντας, η Επίτροπος για την Ισότητα των Φύλων τόνισε πως σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η αξιολόγηση, η λογοδοσία και η διαφάνεια και μέσω ρυθμίσεων καταγραφής της προόδου υλοποίησης των δράσεων που προωθούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής, επιδιώκεται η διαρκής ανατροφοδότηση και αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης των προγραμματικών στόχων της Στρατηγικής.

«Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, της λογοδοσίας και της διαφάνειας, το Γραφείο μας, θα προβαίνει σε τακτική άτυπη αξιολόγηση της υλοποίησης της στρατηγικής, σε ετήσια βάση, σε συνεργασία με την διυπουργική επιτροπή, δηλαδή με τους/ τις λειτουργούς Ισότητας των φύλων. Πιο συγκεκριμένα, οι αρμόδιοι φορείς θα καλούνται να υποβάλλουν αναφορές προόδου, περιλαμβανομένων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων χωρισμένων ανά φύλο, και άλλων χρήσιμων πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης των δράσεων της Στρατηγικής που εμπίπτουν στον τομέα ευθύνης τους».

Μελετώντας την αξιολόγηση της προόδου υλοποίησης της στρατηγικής, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν με εισηγήσεις στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται πως απαιτούνται πρόσθετες δράσεις, αλλαγές και αναθεωρήσεις σε δράσεις ή/και πολιτικές που προωθούνται στο πλαίσιο της Στρατηγικής, τονίστηκε.

Την ίδια ώρα, η Επίτροπος υπογράμμισε πως «αξιοποιώντας την τεχνολογία, θα δημοσιεύονται στοιχεία παρακολούθησης και αξιολόγησης, τα οποία θα επικαιροποιούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και θα είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα για ενημέρωση της ευρύτερης κοινωνίας και όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η Εθνική Στρατηγική είναι ήδη αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Γραφείου μας».

Θεσμοθετείται η πλατφόρμα της κοινωνίας των πολιτών

Μέσα από την Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2024-2026, προχωρά και η θεσμοθέτηση της «Πλατφόρμας της Κοινωνίας των Πολιτών, η οποία θα χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση της υλοποίησης της Στρατηγικής. Η εν λόγω πλατφόρμα θα αποτελείται από διάφορους φορείς και οργανώσεις που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της Στρατηγικής, και θα προχωρεί στη δομημένη ενδιάμεση άτυπη αξιολόγηση (στα μέσα 2025) της Στρατηγικής.

Εκτός αυτού, όπως ακούστηκε στην διάσκεψη τύπου, με την ολοκλήρωση της εθνικής στρατηγικής, προβλέπεται ολιστική αξιολόγηση υλοποίησης της Στρατηγικής, καταγράφοντας διαπιστώσεις και συμπεράσματα, στη βάση και των σχετικών ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών που περιλαμβάνονται στη Στρατηγική και της συλλογής δεδομένων, εκθέσεων και συμπερασμάτων των αξιολογήσεων από μέρους του Γραφείου Επίτροπου Ισότητας, της διυπουργικής επιτροπής και της Πλατφόρμας της Κοινωνίας των Πολιτών.

Η Επίτροπος εξήγησε πως στην τελική αξιολόγηση, αναμένεται να παρουσιαστούν και εισηγήσεις σε σχέση με την ετοιμασία και διαμόρφωση της επόμενης τριετούς Στρατηγικής. Στη βάση των πιο πάνω, το Γραφείο Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων σε συνεργασία με την διυπουργική επιτροπή, θα ετοιμάσει τελική έκθεση για ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Αναλαμβάνουν δράση και τα Υπουργεία

Στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων, θα πρέπει και τα Υπουργεία να αναλάβουν σημαντικό ρόλο, για υλοποίηση της Στρατηγικής και όπως υπογραμμίστηκε θα δημιουργηθούν από τα Υπουργεία και Υφυπουργεία, δικά τους πλάνα δράσης, για την προώθηση της Ισότητας των φύλων, σε συνεργασία και με τους/ τις λειτουργούς αρμόδιους για την ισότητα των φύλων. Σε αυτά τα πλάνα, θα περιλαμβάνονται δράσεις που αναφέρονται στη στρατηγική αλλά και επιπρόσθετες δράσεις που θα υλοποιηθούν από τα Υπουργεία και Υφυπουργεία και αφορούν την ισότητα των φύλων . Το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, το έχουν ήδη πράξει. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει ήδη ετοιμάσει προσχέδιο και θα εργαστούμε και με τα άλλα Υπουργεία και Υφυπουργεία προς αυτή την κατεύθυνση.

Καταλήγοντας, η Επίτροπος Ισότητας των Φύλων, αφού εξέφρασε τις ευχαριστίες της προς τους υπουργούς και υφυπουργούς για τη συνεργασία, τόνισε πως «συνεχίζουμε να κτίζουμε σε ότι έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, αξιοποιώντας το εργαλείο της οριζόντιας ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις πολιτικές του κράτους. Συνεχίζουμε να δημιουργούμε και να ενισχύουμε τις στρατηγικές συνεργασίες με την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών, με εξωστρέφεια και στοχεύμενες δράσεις. Στόχος ένας και μοναδικός, η θεμελίωσης της κουλτούρας της Ισότητας των Φύλων».