Καλά κρατεί η αμφισβήτηση θεσμών-Τα βήματα προς τα πίσω το 2023 και η κλεψύδρα που αδειάζει

Αν έπρεπε να αναδειχθεί η ατάκα της χρονιάς που έκλεψε τις εντυπώσεις και έγινε το… hit της κοινής γνώμης, η οποία κυριολεκτικά ξεσάλωσε διακωμωδώντας τόσο τη δήλωση όσο και την όλη κατάσταση που επικρατούσε, αυτή είναι μία. «Αν δεν κάνει κάτι η Κυβέρνηση μέχρι το απόγευμα, θα φέρουμε την Πάφο ανάποδα». Και ως γνωστόν, επρόκειτο για δήλωση του Σύρου στην Πάφο, στον απόηχο των επεισοδίων στη Χλώρακα, ο οποίος μπορεί να μην έφερε την Πάφο ανάποδα και να κατέληξε στη Φυλακή – έστω εκ των υστέρων και αφού πρώτα διαβουλευόταν με υπουργό Δικαιοσύνης και Αρχηγό Αστυνομίας, ανεξαρτήτως αν ήταν καταζητούμενος για άλλες υποθέσεις – εντούτοις, κατάφερε να φέρει ανάποδα τους θεσμούς.

Και επειδή η πολυσυζητημένη δήλωση του Σύρου, αντικατοπτρίζει την κατάσταση και σε άλλα θέματα που απασχόλησαν έντονα την επικαιρότητα κατά το 2023, τα οποία επίσης γύρισαν τους θεσμούς ανάποδα, δικαίως παίρνει το πρώτο βραβείο στην ατάκα της χρονιάς.

Το 2023, ήταν άλλη μια χρονιά που ήρθαν στην επιφάνεια σκάνδαλα. Άλλη μια χρονιά που κορυφαίοι θεσμοί βρέθηκαν στο στόχαστρο των επικρίσεων. Άλλη μια χρονιά που το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης και όσοι αποτελούν γρανάζια του, τέθηκαν υπό αμφισβήτηση. Άλλη μια χρονιά, που τα δεδομένα, δεν διαφοροποιήθηκαν από τις προηγούμενες χρονιές.

Θα ανέμενε κανείς ότι στον απόηχο των όσων συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια, όλοι οι θεσμοί και κυρίως οι κεντρικοί σε ένα κράτος, όπως η Κυβέρνηση, η Βουλή, η Νομική Υπηρεσία, η Αστυνομία, κτλ, θα στέκονταν στο ύψος των περιστάσεων. Αντιθέτως, ήταν μια χρονιά, κατά την οποία κραυγαλέες υποθέσεις έφεραν τα πάνω κάτω, έπληξαν ακόμη περισσότερο το κύρος θεσμών, δημιούργησαν τέτοιες σοβαρές ρωγμές στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς το σύστημα και το πιο σημαντικό, στον απολογισμό, η σελίδα με το κεφάλαιο απονομή ευθυνών, παραμένει κενή.

Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, η κορυφαία υπόθεση που έπληξε ανεπανόρθωτα το κύρος των θεσμών και ξεγύμνωσε το σύστημα 17 ετών, δεν ήταν άλλη από αυτή του Θανάση Νικολάου. Μια υπόθεση, που συνεχίζει να ταλαιπωρεί την οικογένεια του άτυχου Εθνοφρουρού, αφού εντός του 2023, άρχισε η τρίτη θανατική ανάκριση, στον απόηχο της απόφασης της Νομικής Υπηρεσίας να κλείσει την υπόθεση και να μην ασκήσει ποινικές διώξεις, στη βάση του πορίσματος Μάτσα-Αλεξόπουλου. Μια απόφαση, που ξεσήκωσε την κοινή γνώμη και πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε έξω από τη Νομική Υπηρεσία, η οποία για άλλη μια φορά, βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα σε σχέση με τις αποφάσεις της.

Η υπόθεση του Θανάση Νικολάου μαζί με μια σειρά άλλων υποθέσεων που παραμένουν ανοιχτές, επέτειναν την αμφισβήτηση προς τους θεσμούς σε πολλά επίπεδα. Τα μέτωπα που παραμένουν ανοικτά, όπως για παράδειγμα το ορφανό θανατηφόρο του 2012, δεν έκλεισαν το 2023. Αντιθέτως, οι εξελίξεις, κατέδειξαν πως όντως υπήρξε ελλιπής διερεύνηση από την Αστυνομία, πράγμα που κατέδειξε και το πόρισμα που ετοίμασαν οι ανακριτές που ανέλαβαν τη διερεύνηση, οι οποίοι εισηγήθηκαν οκτώ ποινικές διώξεις.

Ένα άλλο μέτωπο στο οποίο η κατάσταση έφερε ακόμη περισσότερες σκιές, αντί να διαλευκανθεί, ήταν αυτό των υποθέσεων με τις πολιτογραφήσεις. Μετά τις αποκαλύψεις, τα δημοσιεύματα ξένων μέσων, την κατάργηση του προγράμματος και όλα όσα έγιναν από το 2020 και έπειτα, ανέμενε κανείς πως τρία χρόνια μετά η αλήθεια θα λάμψει και όσοι παρανόμησαν θα τιμωρηθούν. Αντ΄ αυτού, η κοινή γνώμη βλέπει υποθέσεις, είτε να πέφτουν είτε να κλείνουν, κατηγορούμενους να απαλλάσσονται και υποθέσεις, που αν δεν κατέληξαν ήδη στα συρτάρια, διερευνώνται με ρυθμούς χελώνας.

Και σε αυτές, έρχονται να προστεθούν και μια άλλη σειρά άλλων υποθέσεων με οσμή σκανδάλου ή διαφθοράς, όπως αυτή του μαύρου βαν και των υποκλοπών που έκλεισε, αλλά κάθε χρόνο έρχονται νέα στοιχεία που αποδεικνύουν πως ήταν μια λανθασμένη απόφαση, υποθέσεις που καθυστερούν ενώπιον της Δικαιοσύνης και άλλες, τόσο ποινικές όσο και πειθαρχικές, που είτε βρίσκονται στον πάγο, είτε στα αζήτητα των αρμόδιων αρχών.

Και στη λίστα, προστίθενται συνεχώς νέες υποθέσεις, που επιβεβαιώνουν αυτό που οι πολίτες συζητούν, αλλά μέχρι σήμερα δεν αποδεικνύεται. Ότι δηλαδή η διαφθορά στην Κύπρο ζει και βασιλεύει. Αυτό αποδεικνύει και η πρόσφατη έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για τις παρανομίες στον ποταμό Κούρη, αυτό δείχνουν και τα γεγονότα στον Ακόμα, υποθέσεις δηλαδή, που αναδείχθηκαν το 2023 και βρίσκονται μάλιστα ενώπιον της Αρχής κατά της Διαφθοράς.

Της Αρχής κατά της Διαφθοράς, που πολλοί επένδυσαν στο έργο και τις έρευνες που θα διεξάγει, ώστε αφενός να υπάρξει τιμωρία όσων παρανόμησαν και αφετέρου παραδειγματισμός, ώστε κάποια μέρα τα φαινόμενα διαφθοράς και διαπλοκής να εξαλειφθούν.

Σε όλα τα παραπάνω, ήρθαν να προστεθούν και οι διάφορες καταγγελίες, για «ημετεροκρατία» στο θέμα των διορισμών και οι εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για διάφορες υπηρεσίες και πρόσωπα. Είτε κάποιος θεωρεί ότι υπάρχει ή όχι θέμα, το σίγουρο είναι, πρώτον ότι δημιουργούν νέες εντάσεις στην ήδη τεταμένη σχέση μεταξύ θεσμών και δεύτερο ότι αυξάνουν την αμφισβήτηση για τους θεσμούς μέσα στην κοινή γνώμη.

Σε ό,τι αφορά το θέμα των σχέσεων μεταξύ θεσμών, το 2023, δεν έγινε κανένα βήμα προς τα μπρος στις σχέσεις μεταξύ Νομικής Υπηρεσίας και Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αφού προστέθηκαν και νέα επεισόδια μεταξύ των προσώπων που ηγούνται των δύο υπηρεσιών. Μάλιστα είναι καταγεγραμμένες και οι νέες καταγγελίες του Γενικού Ελεγκτή, ότι Υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες, αρνούνται να παραδώσουν πληροφορίες και στοιχεία στην Υπηρεσία του, επικαλούμενοι σχετικές γνωματεύσεις που εκδίδει ο Γιώργος Σαββίδης.

Συμπερασματικά, σε σχέση με το θέμα της αμφισβήτησης και της κρίσης θεσμών για το 2023, αυτό που μπορεί να λεχθεί με ασφάλεια, είναι πως δεν έγινε κανένα βήμα προς τα μπρος. Αντιθέτως αν έγιναν βήματα αυτά ήταν προς τα πίσω.

Κι αν κάποιος προσδοκεί ότι αυτό θα συμβεί το 2024, αφενός υπάρχουν προοπτικές, αφετέρου, δεν φαίνεται να υπάρχει η βούληση, είτε πολιτική, είτε δικαστική για να αλλάξει κάτι. Αντιθέτως, ακόμα και τα όσα ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας περιέλαβε στο πρόγραμμα του και είπε πως θα γίνουν, πέραν από το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, μέχρι στιγμής έχουν γίνει ελάχιστα. Όπως για παράδειγμα στο θέμα του διαχωρισμού των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα.

Συνεπώς, με την κατάσταση να παραμένει «σταθερά κρίσιμη» και δεδομένης της γνώσης και της καλύτερης εικόνας που αποκτούν με τον καιρό οι πολίτες, είναι πλέον μια πολύ εύθραυστη κατάσταση, η οποία δύσκολα μπορεί να ανατραπεί, χωρίς τολμηρές αποφάσεις και δραστικά μέτρα. Και η ευθύνη δεν βαραίνει μόνο τους Κυβερνώντες αλλά και τη Βουλή, η οποία έχει κι αυτή με τη σειρά της ελεγκτικό ρόλο και ταυτόχρονα έχει την εξουσία, μέσα από Νομοθετήματα να βάλει -εάν όντως εννοούν όσα λένε τα κόμματα- ένα τέλος στα φαινόμενα που δίνουν τροφή στην αμφισβήτηση των θεσμών του κράτους.