«Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία... Πριν το τροχαίο μπορεί και εγώ να στάθμευσα σε πεζοδρόμια»

Πολίτης στάθμευσε παράνομα σε χώρο στάθμευσης Ατόμων με Αναπηρία. Έκλεισαν την είσοδο σε ράμπα πρόσβασης για αναπηρικά αμαξίδια. Οι αναφορές αυτές, δεν είναι σπάνιες για την χώρα μας. Το αντίθετο. Έχουν γίνει, δυστυχώς, καθημερινότητα και δεν συγκινούν πλέον ούτε τους ίδιους τους συμπολίτες μας που η μοίρα, η τύχη ή οι συγκυρίες τους κατέστησαν ανήμπορους να κινηθούν.

Μπορούν όμως να αλλάξουν τα δεδομένα; Μπορούν οι συμπολίτες μας να αποκτήσουν ενσυναίθηση, να μπουν στα παπούτσια των παραπληγικών και να δουν κατάματα, ότι οι δικές τους αποφάσεις – όπως για παράδειγμα η επιλογή τους να σταθμεύσουν σε ένα πεζοδρόμιο – στερεί από άλλους το δικαίωμα στην πρόσβαση; Απαντήσεις σε όλα αυτά μπορούν να δώσουν οι ίδιοι οι παθόντες, που πέφτουν θύματα της αδιαφορίας των πολιτών.

Ο 34χρονος, Χρίστος Χατζηδημητρίου βρίσκεται καθηλωμένος σε αμαξίδιο τα τελευταία δύο χρόνια, μετά από σοβαρό τροχαίο. Ήταν καλοκαίρι του 2021, όταν λίγα μέτρα πριν φτάσει στο σπίτι του, αποκοιμήθηκε στο τιμόνι με αποτέλεσμα να χάσει τον έλεγχο και να εγκλωβιστεί το όχημά του. Για δεκαπέντε μέρες ήταν σε κόμμα. Διαγνώστηκε με τετραπληγία, δηλαδή παρέλυσαν και τα τέσσερα του άκρα, έτσι βρέθηκε ενώπιον μιας νέας πραγματικότητας και για οκτώ μήνες στο Ισραήλ για αποκατάσταση. Η επιστροφή του σηματοδότησε μια νέα αρχή. Μετακόμισε από τη Λακατάμια στην Κοκκινοτριμιθιά για να διαμένει σε ένα σπίτι πλήρως προσβάσιμο. Η μεγαλύτερή του δύναμη για να συνεχίσει να βλέπει θετικά τη ζωή, ήταν ο οκτάχρονος γιός του.

Αποφασίσαμε να συναντηθούμε με τον Χρίστο, όχι για να μοιραστεί μαζί μας την προσωπική του ιστορία, αλλά για να μιλήσει για όλα όσα τον δυσκολεύουν στην καθημερινότητά του ως ένας νέος άνθρωπος τετραπληγικός. Όπως επίσης, για όλα όσα οφείλει η κοινωνία και η πολιτεία να αλλάξει, ώστε άτομα όπως και ο Χρίστος να ζουν σε μια προσβάσιμη χώρα.

Διέξοδος τα εμπορικά κέντρα, κίνδυνοι στους δρόμους

Είχαμε διευθετήσει από πριν τον χώρο συνάντησης, αφού όπως εξήγησε ο ίδιος, πολλοί χώροι θεωρούνται προσβάσιμοι, αλλά στην ουσία δεν είναι. «Για να πας κάπου, είτε για καφέ, είτε για φαγητό θα πρέπει να γνωρίζεις από πριν ότι ο χώρος είναι προσβάσιμος. Βέβαια, δεν σημαίνει πως εάν ένας χώρος είναι στη θεωρεία προσβάσισμος, ότι είναι και στην πράξη, αφού πολλές φορές επισκέφθηκα χώρους που δεν είχαν καμία σχέση με το τι σημαίνει προσβασιμότητα», ανέφερε ο Χρίστος.

Ακόμη και οι δημόσιες υπηρεσίες, που κατά τα λεγόμενα πολλών διαθέτουν όλα όσα προνοούν οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για προσβάσιμα κτήρια, τις περισσότερες φορές κάνουν την ζωή των ανθρώπων σε αναπηρικό αμαξίδιο, πιο δύσκολη. «Σε όλα σχεδόν τα κρατικά κτήρια υπάρχουν διάφορα κενά όσον αφορά την προσβασιμότητα ακόμη και σε καινούργια κτήρια που δήθεν τηρούν τις προδιαγραφές. Ακόμα και το κτήριο που επισκεπτόμαστε για ιατροσυμβούλια, στο οποίο δεν μεταβαίνουν αρτιμελή άτομα, δεν τηρεί τις κατάλληλες υποδομές».

Οι μόνοι χώροι που μπορεί να κινηθεί άνετα ο Χρίστος, είναι τα εμπορικά κέντρα αφού οι κεντρικοί δρόμοι της πρωτεύουσας κρύβουν κινδύνους για άτομα, όπως ο ίδιος, τα οποία μπορούν να χαλάσουν - εκτός από την μέρα τους - την ψυχολογία τους. Ανάμεσα στις πολλές αναφορές του για διάφορα κτήρια που επισκέφθηκε, τα οποία εν τέλει δεν ήταν προσβάσιμα, περιέγραψε την πρόσφατη επίσκεψή του σε κρατική υπηρεσία, όπου χρειάστηκε να τον σηκώσουν τέσσερα άτομα για να εισέλθει στον χώρο, μιας και η είσοδος για ΑμεΑ ήταν κλειστή. «Υπήρχαν σκαλιά και αναγκάστηκαν τέσσερα άτομα να με πάρουν αγκαλιά, να με βγάλουν πάνω. Πρέπει να χάσεις την αξιοπρέπειά σου για να γίνει η δουλειά σου. Και μιλάμε για ένα κτήριο που άνοιξε πρόσφατα. Στο τέλος της ημέρας χαλιέσαι. Αλλάζει η ψυχολογία σου. Για αυτό και τα περισσότερα άτομα που βρίσκονται στη θέση μου απομονώνονται».

Η απομόνωση όμως δεν είναι η απάντηση στα κακώς έχοντα. Η διεκδίκηση είναι αυτή που θα φέρει την αλλαγή. Άλλωστε, η Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ), διασφαλίζει τα δικαιώματα των ατόμων αυτών, μέσα από την διαχείριση διαφόρων κονδυλίων που δίνονται από την ΕΕ, όπως την παροχή συνοδού. «Αν δεν είχα τον φροντιστή μου μαζί μου, δεν θα μπορούσα να έρθω εδώ. Θα έπρεπε να οδηγήσω για να έρθω, αλλά για να μπω και για να κατέβω από το όχημα χρειάζομαι βοήθεια. Οι ώρες που χρειάζομαι τον φροντιστή μου προσαρμόζονται στο δικό μου πρόγραμμα. Πρόκειται για μια βοήθεια που σε παρακινεί να συνεχίσεις να ζεις την καθημερινότητά σου, όσο μπορείς καλύτερα».

Εργασιακές ευκαιρίες και οικονομική βοήθεια

Λόγω της κατάστασής του, ο Χρίστος δεν μπορεί να εργαστεί. Παρόλα αυτά, πιστεύει πως εάν του δοθεί η ευκαιρία, θα μπορούσε κάποια στιγμή να εργαστεί, έστω από το σπίτι. «Κάθε μέρα για εμένα είναι διαφορετική. Υπάρχουν καλές και άσχημές μέρες. Δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ώστε να δεσμευτείς ότι μπορείς να εργαστείς. Με δουλειά όμως από το σπίτι, μπορεί πιθανόν να γίνει από πολλούς από εμάς».

Σημαντική για τα ΑμεΑ είναι η οικονομική βοήθεια που λαμβάνουν από το κράτος, με 75% του ποσού για το αναπηρικό αμαξίδιο και της μετατροπής του οχήματος, αλλά και άλλα πολλά. Όμως, εδώ και ένα χρόνο βρίσκεται σε περιπέτειες, αφού αναμένει από τον Μάιο του 2022 απάντηση για να λάβει το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ), το οποίο παρόλο που το δικαιούται, του το απέρριψαν, αφού έλεγξαν τα οικονομικά δεδομένα του λογαριασμού του σε χρόνο που δεν ήταν ακόμη στην κατάσταση που επήλθε μετά το τροχαίο. «Λαμβάνω κάποια επιδόματα από το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης για τετραπληγία και λαμβάνω σύνταξη ανικανότητας γιατί κρίθηκα από ιατροσυμβούλιο σχεδόν 100% ανάπηρος».

Να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση

Δεν είναι όμως, μόνο τα κενά και η οικονομική βοήθεια που θα βοηθήσουν ένα νέο άνθρωπο, που η ζωή του άλλαξε εν μια νυκτί, αλλά το να νιώσει πως όπου και εάν αποφασίσει να πάει, όποιο χώρο και να επισκεφθεί δεν θα νιώσει διαφορετικός, αλλά ίσος με τους συνανθρώπους του. Ο Χρίστος πιστεύει πως αυτό που απουσιάζει από την κοινωνία μας, είναι η ενσυναίσθηση και ο σεβασμός. Παραδέχεται πως είναι στοιχεία που έλειπαν και στον ίδιο πριν το τροχαίο. «Εάν δεν έχεις ο ίδιος κάποια εμπειρία ή κάποιον δικό σου που να βρίσκεται στο αμαξίδιο, δεν μπορείς να αντιληφθείς πόσο σημαντικό είναι το ζήτημα της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία. Μπορεί και εγώ πολλές φορές να είχα σταθμεύσει παλαιότερα σε πεζοδρόμιο».

Μπορεί να έγιναν θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά την προσβασιμότητα, όμως, κατά τον ίδιο είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει η νοοτροπία των Κυπρίων σε αυτά τα ζητήματα, όπως συμβαίνει στο εξωτερικό. «Δύσκολα αλλάζει η νοοτροπία του Κυπρίου στα θέματα προσβασιμότητας. Πρέπει με κάποιο τρόπο να μπει στο μυαλό του κόσμου τι σημαίνει και τι μπορεί να κάνει ο ίδιος για να έχουμε και εμείς μια καλύτερη καθημερινότητα. Αν υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα ή είναι πολύ θετικοί άνθρωποι ή εθελοτυφλούν».

Ο Χρίστος απευθύνθηκε και στην Πολιτεία και επισήμανε πως η αλλαγή θα έρθει όταν οι χώροι που δήθεν είναι προσβάσιμοι για ΑμεΑ, να ελέγχονται και αν είναι όντως προσβάσιμοι και να έχουν ως καθρέφτη άλλες χώρες. «Στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα στην Ολλανδία όπου ζει ο αδελφός μου, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Εκεί, υπάρχουν ολάκερες προσβάσιμες πόλεις. Τα άτομα με αναπηρία στην Κύπρο, θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες με όλους, άλλωστε αυτό συμβαίνει και αλλού. Το μέλος μιας επιτροπής που αξιολογεί ένα χώρο ως προσβάσιμο πρέπει να βρίσκεται αμαξίδιο».

Επίσης, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην Παιδεία, ώστε τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία να μάθουν να συμπεριφέρονται με σεβασμό στα άτομα με αναπηρία. Για παράδειγμα, πρόσφατα το σχολείο του οκτάχρονου παιδιού του Χρίστου, επισκέφθηκε άτομο σε αμαξίδιο, το οποίο έλυσε στα παιδιά πολλές απορίες. «Βλέπω ότι γίνονται προσπάθειες, όμως δεν είναι αρκετές και η Πολιτεία πρέπει να δει το ζήτημα σε βάθος».

Όλα αυτά, μπορεί σε πολλούς να ακουστούν κοινότυπα. Ίσως πουν κάποιοι, «μα ακόμη συζητάμε για προσβασιμότητα; Μα δεν λύθηκαν όλα αυτά;». Η απάντηση είναι «όχι». Και εάν επιζητάμε όλοι να σταματήσουν να έρχονται στο προσκήνιο τέτοια ζητήματα, θα πρέπει με τον τρόπο μας να βάζουμε ένα μικρό λυθαράκι στις προσπάθειες των λίγων. Προσπάθειες που δεν θα αναγκάζουν τον Χρίστο, και κάθε άλλο νεαρό συνάνθρωπό μας που βρίσκεται σε αναπηρικό αμαξίδιο να πει ξανά: Πάμε σε εκείνη την καφετέρια. Έχω πάει ξανά και είναι προσβάσιμη.