Αυτοί που σηκώνουν το χέρι τους δεν πρέπει ποτέ να έχουν το πάνω χέρι

«Οι καμπάνιες ενθάρρυνσης των θυμάτων ‘να μιλήσουν’, ‘να σπάσουν τη σιωπή τους’ στην πραγματικότητα αντιστρέφουν το βάρος της ευθύνης πάνω στα θύματα, αντί στο κράτος. Πώς θα ‘σπάσουν τη σιωπή τους’ τα θύματα, ενόσω το κράτος δεν διασφαλίζει στην πράξη τη νομική (όπως και την ψυχολογική, κοινωνική, οικονομική) στήριξη των θυμάτων για να μπουν στην τιτάνια διαδικασία της καταγγελίας και όλων όσων θα την ακολουθήσουν;», διερωτήθηκε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς. Και το ερώτημά του είναι πέρα για πέρα βάσιμο σε μια Κύπρο που δείχνει πως δεν νοιάζεται αρκετά για τα θύματα έμφυλης βίας.

Οι αριθμοί και τα γεγονότα που ακούστηκαν στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής τη Δευτέρα προκαλούν ντροπή. Αναφέρθηκε και δεν διαψεύστηκε ότι, το τελευταίο διάστημα, από τις 128 καταγγελίες που έγιναν για βία κατά των γυναικών, υπήρξαν μόλις δώδεκα καταδίκες, ενώ στο ένα τέταρτο των υποθέσεων η ποινική δίωξη ανεστάλη. Με λίγα λόγια, στην Κύπρο, αν είσαι γυναίκα θύμα βίας, είναι πιο πιθανό πως δεν θα αποδοθεί ποτέ Δικαιοσύνη στην υπόθεσή σου και αν είσαι άντρας θύτης, είναι πιο πιθανό πως δεν θα έχεις ποτέ καμία επίπτωση για τις πράξεις σου.

Δεν μπορεί να είναι αυτά τα μηνύματα που στέλνει ένα ευρωπαϊκό κράτος το 2023. Δεν το επιτρέπει η ηθική και δεν το επιτρέπει η κοινή λογική. Δεν μπορεί να κερδίζει η βία σε καμία της μορφή. Ζητάμε από τις γυναίκες να σπάσουν τη σιωπή τους. Να μοιραστούν τον πόνο τους, να ξανανοίξουν τα τραύματά τους για χάρη της Δικαιοσύνης. Κι αυτή η Δικαιοσύνη δεν έρχεται ποτέ ή έρχεται πολύ καθυστερημένα. Επειδή το κράτος μας απλούστατα δεν φροντίζει αρκετά για την ασφάλεια των γυναικών του. Επειδή νοιώθει άνετα με το να κυκλοφορούν ανενόχλητοι βίαιοι άντρες στην κοινωνία μας, οι οποίοι συχνά αισθάνονται ανίκητοι λόγω της ανικανότητας που επιδεικνύει το κράτος να τους αντιμετωπίσει.

Δυστυχώς δεν είναι μόνο τα νούμερα που προκαλούν προβληματισμό, αλλά η ευρύτερη προσέγγιση και συμπεριφορά του κράτους, έναντι των γυναικών που πέφτουν θύματα βίας. Μπορεί τα «σιώπα τζαι στράφου πίσω στον άντρα σου» να είναι πλέον πολύ πιο σπάνια, αλλά η αποδοχή της καταγγελίας από τις Αρχές δεν σημαίνει από μόνη της και προσφορά οποιουδήποτε είδους αρωγής σε αυτές τις ταλαιπωρημένες γυναίκες από την πολιτεία, όπως δεν σημαίνει, φυσικά, και καταδίκη του βίαιου άντρα. Μάλιστα, υπήρξε περίπτωση στην οποία η καταγγέλλουσα απεβίωσε και ο άντρας που επί χρόνια ασκούσε βία εις βάρος της, απολαμβάνει σήμερα την περιούσια και τη σύνταξη χηρείας της, αντί να είναι αντιμέτωπος με τις επιπτώσεις των κακοποιητικών πράξεων στις οποίες προέβαινε. Αυτό σημαίνει να είσαι γυναίκα θύμα βίας σήμερα στην Κύπρο κι αυτό σημαίνει να είσαι βίαιος άντρας. Κι αυτό πρέπει να αλλάξει.

Όπως αναφέρθηκε στη Βουλή, όμως, τα θύματα δεν λαμβάνουν την απαραίτητη νομική αρωγή, με γελοίες προφάσεις όπως το ότι η γυναίκα έχει εισόδημα ύψους 600 ευρώ ή ακόμη και ότι βάφει τα νύχια της, λες και ένας δικηγόρος και ένα βερνίκι νυχιών έχουν το ίδιο κόστος και θα μπορούσε αυτό να αποτελεί παράγοντα. Και η νομική είναι μόνο μία από τις μορφές στήριξης που χρειάζονται τα θύματα βίας, αφού πολλές φορές προκύπτουν ανάγκες για ψυχολογική, οικονομική και ιατρική στήριξη, που δεν φαίνεται να προσφέρονται πάντοτε από το κράτος.

Κι αν ακόμα η γυναίκα έχει την κατάλληλη νομική υποστήριξη και η υπόθεσή της όντως καταχωρηθεί και προχωρήσει, οι μακροχρόνιες διαδικασίες παρατείνουν τη θυματοποίησή της, με αποτέλεσμα να μην θέλει πλέον να οδηγήσει τον δράστη στη Δικαιοσύνη. Χαρακτηριστικά, όπως καταγγέλθηκε στη Βουλή, η εκδίκαση των υποθέσεων μπορεί να ξεκινήσει τέσσερα και πέντε χρόνια μετά την καταγγελία. Είναι πραγματικά εξοργιστικό πόσο λίγη σημασία αποδίδεται σε τέτοιες υποθέσεις και πόσο ζητούμε από τα θύματα να περιμένουν για να αισθανθούν ασφαλείς και δικαιωμένες.

Όσο καθυστερεί η εκδίκαση της υπόθεσης, τόσο βαθαίνει το τραύμα και τόσο δυσκολεύουν τα πράγματα για το θύμα, το οποίο θέλει να κλείσει αυτός ο κύκλος και να αποκτήσει μια φυσιολογική ζωή, που δεν θα έχει τη βία στο επίκεντρό της. Ιδιαίτερα ανησυχητική ήταν η αναφορά πως είναι τόσο μεγάλη η καθυστέρηση, που πολλές φορές τα θύματα εξαναγκάζονται να επιστρέψουν στον δράστη, επειδή είναι οικονομικά εξαρτώμενες από αυτόν και δεν έχουν άλλο τρόπο να επιβιώσουν στην απουσία επαρκούς κρατικής στήριξης.

Είναι ευθύνη του κράτους να μην ανέχεται τη βία. Είναι ευθύνη κάθε πολιτισμένης κοινωνίας να μην αφήνει χώρο γι’ αυτή. Κι όταν το κράτος υπολειτουργεί ή επιδεικνύει χαμηλά αντανακλαστικά, τότε έχουν το πάνω χέρι οι βίαιοι άντρες. Όταν το κράτος βάζει εμπόδια αντί να παρέχει βοήθεια και στήριξη στα θύματα, τότε έχουν το πάνω χέρι οι βίαιοι άντρες. Όταν το κράτος κοιτάει τα νύχια αντί τους μώλωπες του θύματος, τότε έχουν το πάνω χέρι οι βίαιοι άντρες. Κι αυτοί που σηκώνουν το χέρι τους δεν πρέπει ποτέ να έχουν το πάνω χέρι σε μια ευνομούμενη πολιτεία.

Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, δεν χωράνε ελαφρυντικά. Με αυτά τα νούμερα και αυτές τις καταγγελίες, η Κυπριακή Δημοκρατία αποτυγχάνει να προστατέψει τις γυναίκες της από την έμφυλη βία. Κι οι γυναίκες δεν είναι δεύτερης κατηγορίας πολίτες. Δικαιούνται να μην υφίστανται καμιάς μορφής βία, δικαιούνται να είναι ασφαλείς και δικαιούνται να έχουν το κράτος ως στήριγμα και όχι ως εχθρό ή ανταγωνιστή τους στη μάχη τους απέναντι στις κακοποιητικές συμπεριφορές και τους βίαιους άντρες.

Ας κάτσουν όλοι με σοβαρότητα να βρουν τι πάει λάθος και να το διορθώσουν. Η υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι αποδεκτή.