Μύθοι και... απομυθοποίηση-Το βάρος στην Κυβέρνηση για τον διαχωρισμό εξουσιών του Εισαγγελέα

Ο διαχωρισμός εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει τον δημόσιο διάλογο και στο παρελθόν. Την ανάγκη για να προχωρήσει μια τέτοια Μεταρρύθμιση, επεσήμαναν μεταξύ άλλων, έγκριτοι νομικοί, όπως ο τέως Γενικός Εισαγγελέας, Κώστας Κληρίδης, ο Αχιλλέας Δημητριάδης και ο Γιώργος Κολοκαδίσης, με τους δύο τελευταίους να έχουν μάλιστα σχετική πρόταση, ιδιαίτερα ψηλά στα προεκλογικά προγράμματα που κατήρτισαν στις προηγούμενες Προεδρικές Εκλογές.

Τις απόψεις αυτές, ασπάστηκαν προεκλογικά και οι άλλοι τρεις βασικοί υποψήφιοι, ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο Αβέρωφ Νεοφύτου, αλλά και ο ίδιος ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος εκλέχθηκε τελικά από τους πολίτες. Για το θέμα έγινε δημόσια συζήτηση, με νομικούς και πολιτικούς να καταθέτουν τις απόψεις, τους, χωρίς ωστόσο να είχε καταγραφεί δημόσια η θέση του ίδιου του Γενικού Εισαγγελέα τη δεδομένη στιγμή. Η θέση του Νίκου Χριστοδουλίδη, όπως είναι καταγεγραμμένη στο προεκλογικό του πρόγραμμα αναφέρει πως, «αξιολογούμε, σύμφωνα και με τις συστάσεις της GRECO, τον διαχωρισμό του ρόλου του νομικού συμβούλου του Κράτους από εκείνο του δημόσιου κατήγορου».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Προβληματικό Κράτος Δικαίου και με σφραγίδα Βρυξελλών-Επισφραγίζει την αμφισβήτηση η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Άλλωστε στο τελευταίο debate, που διεξήχθη μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου των Προεδρικών, ο Νίκος Χριστοδουλίδης ερωτηθείς για το τι θα πράξει με τα πορίσματα που έμειναν στα συρτάρια της Νομικής Υπηρεσίας απάντησε πως, «το πώς θα διαχειριστούμε τα πορίσματα, είναι θέμα των θεσμών. Τότε θα μιλούμε για κράτος δικαίου. Θα σας πω κάτι που θα κάνουμε άμεσα. Θα διαχωρίσουμε τις εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα, σε δημόσιο κατήγορο και νομικό σύμβουλο του κράτους».

Υπενθυμίζεται πως στην έκθεση της η Επιτροπή GRECO, τονίζει πως οι δημόσιοι κατήγοροι πρέπει να απολαμβάνουν την απαραίτητη ανεξαρτησία και αυτονομία για εκτέλεση των καθηκόντων τους, ενώ υποδεικνύει πως το Γραφείο του Δημόσιου Κατήγορου, θα πρέπει να είναι πλήρως απαλλαγμένο από πιθανούς κινδύνους και ακατάλληλες επιρροές. Πράγμα, που ενδεχομένως να γίνεται όταν πέραν από τον ρόλο του δημόσιου κατηγόρου, βρίσκεται κάτω από την ίδια στέγη και ο ρόλος του νομικού συμβούλου του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Περί ερμηνείας της GRECO

Με το θέμα καταπιάστηκε έντονα και ο Γενικός Ελεγκτής, ο οποίος σε μια από τις πολλές αναφορές του για το θέμα, όταν αυτό είχε συζητηθεί στην επιτροπή Νομικών της Βουλής, είχε πει πως, «η ταύτιση στο πρόσωπο του Γενικού Εισαγγελέα των δύο ξεχωριστών ρόλων του νομικού συμβούλου του κράτους και του δημόσιου κατήγορου, όπως και το ανέλεγκτο των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, υποσκάπτουν την ανεξαρτησία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ως προς το δικαίωμα της για απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφόρηση. Αυτές οι στρεβλώσεις, που όπως αντιλαμβανόμαστε είναι μοναδικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν αναγνωριστεί και από την Επιτροπή GRECO».

Όλα αυτά ανήκουν στην ιστορία, όπως στην ιστορία ανήκει και η συνεδρία της επιτροπής Νομικών, στις 17 Μάϊου, όπου για πρώτη φορά ο Γενικός Εισαγγελέας άνοιξε τα χαρτιά του για το θέμα που αφορά άμεσα την υπηρεσία του. Όταν κλήθηκε να τοποθετηθεί για τον διαχωρισμό εξουσιών ο Γενικός Εισαγγελέας ζήτησε από τους βουλευτές να διορθώσουν ένα μύθο. Είπε χαρακτηριστικά: «Να διορθώσουμε ένα μύθο, ο οποίος φαίνεται ότι για κάποιους λόγους κι από κάποιους ορμώμενος έχει καταστεί σχεδόν γενική αντίληψη». Αναφερόμενος στο προεκλογικό πρόγραμμα Χριστοδουλίδη, ο κ. Σαββίδης δήλωσε προς τους βουλευτές πως «σε αυτό το θέμα σχεδόν πείστηκαν και οι διάφοροι που το παρουσίαζαν το θέμα και δυστυχώς ξεγέλασαν κι εκείνους που ετοίμασαν το πρόγραμμα του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Δεν υπάρχει –και θέλω να το τονίσω ξεκάθαρα αυτό για να το ακούσουν κι εκείνοι που βγαίνουν στα κανάλια και κάνουν ολόκληρες εκπομπές για να αποδείξουν ότι η GRECO είπε αυτό το πράγμα- η GRECO δεν είπε αυτό το πράγμα. Δεν έχουμε σύσταση από την GRECO να γίνει διαχωρισμός».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στη δημοσιότητα η Έκθεση για το Κράτος Δικαίου-«Σήμα» για το θεσμό του Εισαγγελέα, ανησυχία για κλείσιμο υποθέσεων

Από τότε πέρασε περίπου ενάμιση μήνας και αυτή τη φορά, το θέμα δεν έθιξε κάποιος Κύπριος δικηγόρος ή πολιτικός, αλλά η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεση της για το Κράτος Δικαίου. Στην Έκθεση της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού σημειώνει πως στο Σχέδιο Νόμου που βρίσκεται υπό επεξεργασία στη Βουλή, δεν γίνεται καμία σαφής διάκριση μεταξύ του ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα ως Νομικού Συμβούλου του κράτους και του ρόλου του ως δημόσιος κατήγορος, τονίζει πως δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ του προσωπικού στο οποίο ανατέθηκαν συμβουλευτικά καθήκοντα και εκείνων που εκτελούν χρέη δημόσιου κατηγόρου. Μάλιστα, παραπέμπει σε εκθέσεις της GRECO που εξέφραζε την άποψη πως η Εισαγγελία, μπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί σε ένα περιβάλλον που δεν είναι απαλλαγμένο από τον κίνδυνο επιρροών.

Στην Έκθεση περιλαμβάνεται και η άποψη της ηγεσίας της Νομικής Υπηρεσίας, σύμφωνα με την οποία, «δεν υπάρχουν σχέδια για σαφέστερη διάκριση μεταξύ του εισαγγελικού και του συμβουλευτικού ρόλου του Γραφείου, καθώς η ανάγκη για μια τέτοια μεταρρύθμιση δεν έχει ούτε επισημανθεί ρητά ούτε υπονοηθεί από την GRECO».

Με αυτά τα δεδομένα, ο κάθε ένας μπορεί να εξάγει τα συμπεράσματα του, αφενός για το αν υπάρχει ανάγκη για διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, στη βάση που το υποστήριξε και υποστηρίζει σχεδόν σύσσωμο το πολιτικό σύστημα, και αφετέρου για το τι υποδεικνύουν στις εκθέσεις τους, τόσο η GRECO όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε σχέση με της εξουσίες που έχουν στα χέρια τους, οι εκάστοτε επικεφαλής του Γραφείου της Νομικής Υπηρεσίας.

H μπάλα στον Πρόεδρο

Μια τρίτη πτυχή που θα μπορούσε κανείς να εξετάσει, είναι αυτή που προκύπτει ανάμεσα στην ανάγνωση που γίνεται για τα συμπεράσματα της GRECO, από πλευράς του Γενικού Εισαγγελέα από τη μια και από την άλλη, από τον πολιτικό κόσμο, τον Γενικό Ελεγκτή και την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Κι αφού ο καθένας εξάγει τα συμπεράσματα του, το ενδιαφέρον πλέον εστιάζεται στο τι προτίθεται να πράξει ο ίδιος ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος προεκλογικά, περιέλαβε τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα στο πρόγραμμα του, ενώ η εν λόγω εξαγγελία, ήταν μια εκ των βασικών του για τα θέματα εξυγίανσης και διαφάνειας του κράτους.

Κυβερνητικές πηγές, πάντως παραδέχονται πως το θέμα δεν προχώρησε όσο θα ήθελαν, λόγω της προτεραιοποιήσης που έγινε αφού την Κυβέρνηση καταπιάστηκε με άλλα θέματα που έχρηζαν άμεσων λύσεων, ωστόσο επιμένουν πως η θέση της Κυβέρνησης δεν άλλαξε και πως από το Φθινόπωρο οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι που ανέλαβαν να ετοιμάσουν τις κυβερνητικές θέσεις και προτάσεις για το θέμα, θα είναι έτοιμοι να το πράξουν.