«Γυναίκα έχασε το 90% της όρασής της, άλλη ακρωτηριάστηκε λόγω της βίας που υπέστησαν»

Ανησυχία και προβληματισμό προκαλούν όσα έχουν ακουστεί ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όσον αφορά στην αντιμετώπιση των θυμάτων βίας κατά των γυναικών, με τις οργανώσεις και τις ΜΚΟ, που διαχειρίζονται τα συγκεκριμένα περιστατικά να εγείρουν θέμα όσον αφορά στην πρόσβαση των θυμάτων στις αποζημιώσεις που δικαιούνται, καθώς επίσης και όσον αφορά στις μακροχρόνιες διαδικασίες που παρατηρούνται, μέχρι την εκδίκαση μίας υπόθεσης, που έχει ως αποτέλεσμα κάποια θύματα να αποσύρουν τις καταγγελίες τους.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την Εθνική Στρατηγική για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, τόσο ο ΣΠΑΒΟ όσο και άλλες γυναικείες οργανώσεις, έχουν αποκαλύψει περιστατικά αντιμετώπισης θυμάτων βίας, που δεν έλαβαν στήριξη από το κράτος, όσον αφορά στο θέμα της αποζημίωσης.

Η Επιστημονική Διευθύντρια του Συνδέσμου για Πρόληψη της Βίας κατά των Γυναικών, Δρ. Άντρη Ανδρονίκου, αναφερόμενη στην μία επιφύλαξη που η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει άρει, όσον αφορά στην εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και άπτεται της κρατικής αποζημίωσης των θυμάτων, τόνισε πως ως Σύνδεσμος θεωρούν ότι είναι καίριας σημασίας να αποσυρθεί η επιφύλαξη. Μάλιστα, έβαλε στο τραπέζι και κάποια παραδείγματα που αφορούν στα θύματα, όπως ότι πάρα πολλές γυναίκες παρουσιάζουν ψυχολογικά προβλήματα και πόνο, ενώ πολλές γυναίκες έχουν πολυάριθμα ιατρικά έξοδα, λόγω της σφοδρότητας της βίας, στην οποία υπόκεινται. Όπως εξήγησε πως υπάρχουν επιζήσασες που η μία έχασε 90% της όρασής της, άλλη ακρωτηριάστηκε στο δάκτυλο, άλλη είχε πρόβλημα με την ορθοστασία και όλα αυτά λόγω της βίας που υπέστησαν.

Εκτός από τα συγκεκριμένα παραδείγματα, η κα. Ανδρονίκου αναφέρθηκε και στο γεγονός ότι όταν αρχίσει η δικαστική διαδικασία, ξεκινούν άλλα προβλήματα για τα θύματα, όπως η έλλειψη όρεξης για φαγητό ή για ξεκούραση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αποκατασταθούν κοινωνικά και υπογράμμισε πως το κράτος πρέπει να σταθεί αρωγός στη στήριξη αυτών των γυναικών. Συνεχίζοντας, σημείωσε πως λόγω της βίας κατά των γυναικών, που οδηγούν και σε γυναικοκτονίες, υπάρχουν ορφανά λόγω της κατάστασης, τα οποία καλούνται να ζήσουν με παππούδες και γιαγιάδες, που επίσης μπορεί να δυσκολεύονται. Ανέφερε και ένα περιστατικό, για το οποίο ενημερώθηκαν το Σαββατοκύριακο, που δείχνει το πρόβλημα που επικρατεί, σχετικά με τις αποζημιώσεις στα θύματα. «Ενημερωθήκαμε ότι μία γυναίκα, που ήταν πολλά χρόνια στην κακοποίηση, μετά από πολλή στήριξη κατάφερε να βγει από την κακοποιητική σχέση. Ωστόσο, μετά από πολύ λίγο διάστημα έχει πεθάνει από καρκίνο και σήμερα ο δράστης λαμβάνει τη σύνταξή της και έχει την περιουσία της. Είναι σημαντική η κρατική αποζημίωση».

Η ίδια εξήγησε πως θα πρέπει να σχεδιαστεί ο τρόπος υλοποίησης αυτής της επιφύλαξης και να μπει ένα βασικό πλαίσιο, ώστε να μπορεί να κοστολογηθεί από την Κυβέρνηση.

Ένα άλλο θέμα που ηγέρθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης και για το οποίο γίνεται αναφορά στην Εθνική Στρατηγική για Αντιμετώπιση και Πρόληψη της Βίας κατά των γυναικών, είναι το θέμα της νομικής αρωγής προς τα θύματα, που ειρίσθω εν παρόδω δεν παρέχεται. Η κα. Ανδρονίκου σημείωσε πως είναι ένα πολύ πονεμένο ζήτημα, αφού γίνεται κατά το δοκούν. Εξήγησε πως το Δικαστήριο απέρριψε αίτημα θύματος για νομική αρωγή από το κράτος, επειδή είχε εισόδημα 600 ευρώ, ενώ σε άλλη περίπτωση απορρίφθηκε το αίτημα για αρωγή, επειδή το Δικαστήριο έκρινε ότι η γυναίκα ήταν ικανή για εργασία.

Στη συνέχεια, επεσήμανε πως πρέπει να ρυθμιστεί ο κατάλογος των δικηγόρων, που διατίθενται για νομική αρωγή, καθώς θεωρεί πως δεν είναι όλοι ικανοί και δεν έχουν όλοι την εξειδίκευση. «Οι συνεργάτες δεν μπορούν να υποδείξουν αι θα πρέπει να ακολουθήσουμε τη γραμμή άλλων χωρών, που σε αυτούς τους καταλόγους υπάρχουν δικηγόροι με εξειδίκευση. Υπάρχουν περιπτώσεις που δικηγόροι δεν μπορούν να βοηθήσουν τα θύματα».

Όσον αφορά στις υποθέσεις που φτάνουν στο Δικαστήριο, η επιστημονική Διευθύντρια του ΣΠΑΒΟ επεσήμανε πως υπάρχουν περιπτώσεις που κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ο δράστης καταγγέλλει το θύμα, με αποτέλεσμα να καταχωρείται υπόθεση και να βρίσκεται το θύμα στη θέση του κατηγορούμενου, καθώς η συγκεκριμένη υπόθεση θα πάει στο Δικαστήριο για εκδίκαση.

Ένας άλλος παράγοντας, που βάζει αρκετά εμπόδια στη δικαίωση των θυμάτων, είναι το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στη νομική διαδικασία, με την κα. Ανδρονίκου να επισημαίνει πως υπήρχαν περιπτώσεις που έγινε μία πολύ καλή δουλειά από όλους τους εμπλεκόμενους, με μαρτυρίες από ψυχολόγους, από λειτουργούς από το Σπίτι της Γυναίκας, όμως χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να κατατεθεί ενώπιον Δικαστηρίου, με αποτέλεσμα το θύμα να αποσύρει. «Φυσικά θα αποσύρει επειδή τέσσερα χρόνια μετά έχει φύγει από το σύστημα υποστήριξης. Επειδή αποσύρει, ο Δικαστής αποφασίζει και δεν προχωρά το θέμα. Πρέπει να υπάρχει ρύθμιση για το συγκεκριμένο θέμα».

Η κα. Ανδρονίκου αναφέρθηκε και σε ένα άλλο ανησυχητικό θέμα, όπως είναι αυτό του διατάγματος επικοινωνίας, εξηγώντας πως το θεωρεί αδιανόητο να υπάρχει γυναίκα που κατέφυγε σε καταφύγιο, μαζί με το παιδί της και το Δικαστήριο να βγάζει διάταγμα επικοινωνίας του δράστη με το παιδί. «Το θεωρώ παραλογισμό, όμως ο δράστης έχει δικαιώματα. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να επιλυθεί το συγκεκριμένο ζήτημα, επειδή πρέπει να αντιληφθούμε ότι πρέπει να του παραδίδουμε το παιδί και μετά να επιστρέφει στο χώρο φιλοξενίας».

Υπάρχει νόμος για αποζημίωση από το 1997

Παίρνοντας το λόγο η εκπρόσωπος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για καταπολέμηση της βίας στην οικογένεια, θέλησε να αναφερθεί κι αυτή στο κομμάτι των αποζημιώσεων των θυμάτων, σημειώνοντας πως υπάρχει νόμος του 1997 που καλύπτει τη συγκεκριμένη πτυχή. Εξήγησε, συγκεκριμένα, πως είναι συγκεκριμένο τι δίνεται στα θύματα, όπως επίδομα ασθενείας, μέχρι έξι μήνες, σύνταξη ανικανότητας, σύνταξη στους εξαρτώμενους, σε περίπτωση που το θύμα έχει πεθάνει και σύνταξη χηρείας. «Η GREVIO ζητά συγκεκριμένα ζητήματα. Θεωρούμε ότι υπάρχει μία νομοθεσία. Είναι καλό να ξέρουμε πόσα θύματα έχουν αποζημιωθεί, βάσει του συγκεκριμένου νόμου. Η πρόσβαση των θυμάτων και η εφαρμογή των νόμων που έχουμε, είναι καλό να αξιολογηθεί. Ακόμη και να μην αρθεί η επιφύλαξη, υπάρχει νόμος για την αποζημίωση των θυμάτων, από το νόμο του 1997, όμως τα άτομα δεν αποζημιώνονται».

Από πλευράς της, η διευθύντρια του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φίλου, Σουζάνα Παύλου, θέλησε να συμπληρώσει πως είναι υποχρέωση του κράτους, να εξασφαλίσει ότι το θύμα έχει λάβει αποζημίωση από το δράστη και είναι συμπληρωματική υποχρέωση του κράτους, να παραχωρήσει συμπληρωματική αποζημίωση στο θύμα. «Υπάρχουν πολλά θέματα στο νόμο του 1997, όμως υπάρχει η νομοθεσία. Θα ήταν σημαντικό και χρήσιμο να δούμε πόσο εφαρμόζεται, πώς σχετίζεται με τη νομική αρωγή κλπ. Πρέπει να δούμε τα θέματα που εκκρεμούν, να τα λύσουμε και να πάμε πάρα κάτω».

Η κα. Παύλου συνεχίζοντας υπέδειξε πως όσον αφορά στο θέμα της απόσυρσης των υποθέσεων, πολλές φορές τα θύματα δεν θέλουν να συνεχίσουν ή να εμπλακούν στη δικαστική διαδικασία, καθώς είναι χρονοβόρες οι διαδικασίες και σημείωσε πως δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. «Υπήρχε μία συνάντηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, που έχει επισημάνει διαχρονικά το θέμα με την απόσυρση. Όταν χρειάζονται τέσσερα χρόνια για εκδίκαση της υπόθεσης, είναι πρόβλημα, επειδή το θύμα δεν έχει πρόσβαση σε στήριξη. Πολλές φορές τα θύματα επιστρέφουν στους δράστες, επειδή δεν μπορούν να επιβιώσουν. Όταν ένα θύμα δεν έχει πρόσβαση στη νομική αρωγή, σίγουρα η ποινική διαδικασία δεν είναι προτεραιότητά της. Δεν είναι προτεραιότητα για καταδίκη του δράστη, για τα θύματα που δέχονται βία. Θεωρώ ότι πρέπει να γίνει μία έρευνα για το θέμα της μη συνέχισης των υποθέσεων βίας και της ποινικής διαδικασίας».

Οι τοποθετήσεις των γυναικείων οργανώσεων

Στην Επιτροπή υπήρχε εκπρόσωπος της ΠΟΓΟ, η οποία σημείωσε πως θέλησε να σταθεί σε κάποιες καταγγελίες που έλαβαν ως οργάνωση. Η μία αφορούσε μία υπόθεση που είχε λάβει αρκετή δημοσιότητα και υπέδειξε πως όταν το θύμα πήγε να καταγγείλει τον δράστη, υπήρχε μία περιρρέουσα ατμόσφαιρα και το θύμα δεν ένιωσε ασφαλής όταν έκανε την καταγγελία, αφού οι αστυνομικοί άνοιγαν πόρτες για να την δουν. Τελικά, για τη συγκεκριμένη υπόθεση είχε καταδικαστεί ο δράστης. Αναφερόμενη σε δεύτερη περίπτωση, υπέδειξε πως μία γυναίκα σε χωριό, πήγε στον τοπικό αστυνομικό σταθμό για να καταγγείλει βία από τον επί 30 χρόνια άνδρα της και οι αστυνομικοί δεν την πίστεψαν και της είπαν να πάει σπίτι της. Η γυναίκα απευθύνθηκε στην ΠΟΓΟ και στη συνέχεια είχε πάει στην Αστυνομία με δικηγόρο και τότε κατάλαβαν την σοβαρότητα της κατάστασης.

Από πλευράς της, η εκπρόσωπος της γυναικεία οργάνωση του Κινήματος Οικολόγων επεσήμανε πως είναι σημαντικό θέμα, αφού κάποιες γυναίκες-μητέρες, ζητούν βοήθεια στο Σπίτι της Γυναίκας και μετά θα πρέπει να σταθούν στα πόδια τους μόνες τους. «Μπορεί να μην έχουν που την κεφαλή κλίνε και επιστρέφουν στο θύτη και πάλι είναι θύματα βίας. Πρέπει να ρυθμιστεί το θέμα με την εκδίκαση».

Σημείωσε, δε, ότι υπάρχουν πολλές γυναίκες που πήγαν στην οργάνωσή τους και ανέφεραν πως όταν ζήτησαν νομική αρωγή, υπήρξε ειρωνική προσέγγιση. «Πολλές φορές αυτά τα θύματα είναι συγχυσμένα, επειδή ζουν βία για πολλά χρόνια και θεωρούν ότι τους αξίζουν. Πρέπει να υπάρχει ψυχολογική υποστήριξη. Αυτή τη στιγμή που μιλούμε υπάρχουν θύματα που κακοποιούνται, υπάρχουν θύματα που περιμένουν τις υποθέσεις τους να εκδικαστούν, υπάρχουν θύματα που θέλουν να καταγγείλουν αλλά δεν μπορούν. Ο ρόλος του κράτους και όλων των υπηρεσιών, πρέπει να επικεντρωθεί στη γυναίκα που είναι θύμα. Υπάρχουν θύματα που δεν έχουν αποζημιωθεί ποτέ και υπάρχουν θύματα που μπορεί να κοιμούνται στο όχημά τους».