Σε σπασμένα γρανάζια το σύστημα της Δικαιοσύνης-Κυριαρχεί η αμφισβήτηση

Ότι η Δικαιοσύνη στην Κύπρο παραπαίει, σίγουρα δεν περιμέναμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον αρμόδιο Επίτροπο Δικαιοσύνης για να μας το πει. Είναι κάτι που όποιος έχει εμπλακεί έστω και ελάχιστα με τα Δικαστήρια και τους παρόχους σχετικών υπηρεσιών, το έχει νιώσει στο πετσί του.

Τεράστιες καθυστερήσεις, χαρτούρα και γραφειοκρατία, συνθέτουν ένα σκηνικό που σίγουρα δεν παραπέμπει σε ευρωπαϊκό κράτος τον 21ο αιώνα. Κοντά σε αυτά τα χρονίζοντα προβλήματα, τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν μια σειρά από ακόμα πιο σοβαρά ζητήματα που αφορούν ευρύτερα τον τομέα της Δικαιοσύνης και αγγίζουν θεμελιώδη ζητήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι σκιές που αφέθηκαν με τις καταγγελίες για κουμπαροκρατία, η δυσκολία με την οποία σοβαρές υποθέσεις καταχωρούνται –αν καταχωρηθούν- ενώπιον των Δικαστηρίων, το κλείσιμο σοβαρών πολύκροτων υποθέσεων, ακόμα και η αποτυχία των υπευθύνων να στοιχειοθετήσουν υποθέσεις για να πείσουν τις έδρες των Δικαστηρίων.

Αυτά όλα εμπερικλείονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην έκθεση για το Κράτος Δικαίου στην Κύπρο, που αναμένεται να δημοσιευθεί εντός των επόμενων ημερών και που σύμφωνα με τον Επίτροπο Δικαιοσύνης της ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς, κατατάσσουν την Κύπρο τελευταία, σε μια σειρά από τομείς, στην απονομή Δικαιοσύνης, ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σίγουρα δεν περιμέναμε τον κ. Ρέιντερς να μας πει για τα χάλια του κυπριακού συστήματος και την αδυναμία που παρουσιάζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Σε αυτό το πλαίσιο, εξάλλου, γίνεται και η προσπάθεια Μεταρρύθμισης, η οποία χρονολογείται εδώ και πέραν των πέντε χρόνων και είναι κοινή παραδοχή πως έχει ήδη καθυστερήσει υπερβολικά, ενώ είναι από όλους παραδεκτό επίσης, πως υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, στη ψήφιση αλλά και στην εφαρμογή της αργότερα.

Κυριαρχεί η αμφισβήτηση

Υπάρχει ωστόσο και ένα άλλο σοβαρό ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολήσει, όχι μόνο τους αρμοδίους στην Κύπρο, αλλά και την ίδια την Κομισιόν. Η αμφισβήτηση. Η αμφισβήτηση που τον τελευταίο καιρό έχει επικρατήσει ως η κανονικότητα των διαφόρων αποφάσεων που λαμβάνεται. Ένας συνδυασμός αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μια σειρά αποφάσεων για κλείσιμο ποινικών υποθέσεων που δεν οδηγήθηκαν ποτέ ενώπιον Δικαστηρίου, αλλά και οι διάφορες καταγγελίες που κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημιούργησαν ένα εύθραυστο κράμα, που ζημιώνει τη Δικαιοσύνη στην Κύπρο.

Ήταν κοινή παραδοχή, άλλωστε, και των ίδιων των υποψηφίων προεκλογικά, που αναγνώρισαν τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν με τη γενικότερη απαξίωση και αμφισβήτηση των θεσμών του κράτους, μεταξύ των οποίων είναι και οι πυλώνες της κυπριακής Δικαιοσύνης. Υπήρξαν, μάλιστα, στο παρελθόν κα πολύ δυνατές φωνές ανάμεσα στα κόμματα, κυρίως της αντιπολίτευσης, που θεωρούσαν πως συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας, που θα έπρεπε να λειτουργούν απερίσπαστα και ακομμάτιστα, έχουν πολιτικοποιηθεί.

Αυτό το έπραξαν, μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις που επηρεάζονταν και τα ίδια ή πολίτικά πρόσωπα που ήθελαν να υπερασπιστούν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο, σε άλλες περιπτώσεις, όπως αυτή του 26χρονου Θανάση Νικολάου, που ουσιαστικά τα κόμματα σώπασαν - και συνεχίζουν να το κάνουν -, αφήνοντας μόνη μια μάνα να παλεύει για τη δικαίωση του νεκρού παιδιού της.

Κι επειδή όσο κι αν κάποιοι επιχειρούν να υποβαθμίσουν την άποψη της κοινωνίας, βάζοντας τους ταμπέλες και αποδίδοντας τους κίνητρα, αρκεί απλά μια περιδιάβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να αντιληφθεί κανείς, πόση αμφισβήτηση επικρατεί ανάμεσα στους πολίτες, για μια σειρά από ζητήματα που αφορούν τη Δικαιοσύνη. Από τη μια οι σοβαρές καθυστερήσεις, που καθιστούν ανέφικτη την απονομή τους εντός ενός λογικού χρονικού πλαισίου, μειώνοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο την όποια επίδραση της τιμωρίας στους ενόχους, και από την άλλη, η αδυναμία των υπευθύνων να καταχωρίσουν στιβαρές και με αδιάσειστα στοιχεία κατηγορίες, σε πολλές περιπτώσεις, αποτελούν αποτρεπτικούς παράγοντες για να προσφύγει κάποιος στα Δικαστήρια.

Κι αυτό ενισχύεται από το γεγονός πως σε μια σειρά αποφάσεων, ο χρόνος που παρήλθε από την ημέρα διάπραξης ενός αδικήματος, μέχρι την ημέρα της επιβολής της ποινής (σ.σ στην περίπτωση που αποδειχθεί η υπόθεση), λειτουργεί ως ελαφρυντικός παράγοντας για τον εκάστοτε κατηγορούμενο, κάτι που έχει σημειωθεί ουκ ολίγες φορές σε δικαστικές αποφάσεις.

Ντόμινο...

Επιστρέφοντας στο θέμα της αμφισβήτησης, έχει γίνει ήδη λόγος για τις υποθέσεις, που η κοινωνία, με όποιο κριτήριο έχει, ορθά ή λανθασμένα, επέκρινε αποφάσεις που είχαν να κάνουν με τη μη καταχώρηση ενώπιον των Δικαστηρίων, τριών τουλάχιστον υποθέσεων, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Της κραυγαλέας υπόθεσης του Θανάση Νικολάου, η δολοφονία του οποίου αποκαλύφθηκε 17 χρόνια μετά, της υπόθεσης του Μιχάλη Κατσουνωτού και της υπόθεσης του κατασκοπευτικού βαν. Αν και πρόκειται για τρεις εντελώς διαφορετικές υποθέσεις, έχουν ένα κοινό παρονομαστή. Ότι με το κριτήριο της κοινωνίας, δεν έγινε αυτό που θα έπρεπε για να αποδοθεί Δικαιοσύνη, ανεξαρτήτως αν και στις τρεις περιπτώσεις, διορίστηκαν ανεξάρτητοι ποινικοί ανακριτές και υπέδειξαν ποινικά αδικήματα.

Βέβαια, αυτών των αποφάσεων, θα πρέπει να σημειωθεί πως προηγήθηκε και η ανατροπή της απόφασης του τέως Γενικού Εισαγγελέα Κώστα Κληρίδη, ο οποίος έδειξε ποινικές ευθύνες σε βάρος αστυνομικών σε σχέση με τα θύματα του κατά συρροή δολοφόνου Νίκου Μεταξά, υπόθεση η οποία συντάραξε την κοινωνία. Ωστόσο, η Νομική Υπηρεσία στη συνέχεια, αποφάσισε όπως οι αστυνομικοί διωχθούν μόνο πειθαρχικά, αποσύροντας τις όποιες ποινικές διώξεις.

Υπάρχουν όμως και εκείνες υποθέσεις, όπως της οικονομίας, άλλες που έχουν να κάνουν με ναρκωτικά ή τον κόσμο της παρανομίας, που αν και οδηγήθηκαν ενώπιον Δικαστηρίου, στο τέλος, είτε κατέρρευσαν ως χάρτινος πύργος, είτε σε κάποιο στάδιο αποσύρθηκαν.

Από την άλλη, στην εξίσωση μπαίνουν και τα διαβατήρια, με την πρώτη υπόθεση που καταχωρήθηκε ενώπιον Δικαστηρίου να καταρρέει και να αθωώνει τους κατηγορούμενους, ενώ σε ότι αφορά την υπόθεση του Al Jazeera, μετά από δύο χρόνια ερευνών, αυτή καταχωρήθηκε το 2022 και ακόμη η εκδίκαση της δεν έχει αρχίσει,

Συμπερασματικά, η συζήτηση θα πρέπει να ξεκινήσει από το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα. Και το πρόβλημα αφορά όλα τα γρανάζια της Δικαιοσύνης. Όσο οι εκάστοτε αρμόδιοι επιχειρούν να το μετακυλήσουν στο επόμενο γρανάζι, τόσο το πρόβλημα θα μεγεθύνεται και θα φτάνουμε σε αδιέξοδες καταστάσεις και σε ντροπιαστικές αναφορές για τη λειτουργία των θεσμών στη χώρα μας.