Η ευρωπαϊκή στροφή στην Ακροδεξιά, η αδυναμία της Αριστεράς και η πορεία του ΕΛΑΜ

Η είσοδος τριών κομμάτων που εμπίπτουν στο τόξο της Ακροδεξιάς στη Βουλή των Ελλήνων την Κυριακή δημιουργεί αναπόφευκτα προβληματισμούς και στο κυπριακό πολιτικό σύστημα, το οποίο αυτή τη στιγμή βλέπει το ΕΛΑΜ να αποτελεί φαβορί για την έκτη έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο και αναζητεί τρόπους να αλλάξει τους συσχετισμούς δυνάμεων.

Υπενθυμίζεται ότι, με βάση τα ποσοστά που εξασφάλισαν τα κόμματα στις Βουλευτικές Εκλογές, το ΕΛΑΜ έχει προβάδισμα, αφού κατέγραψε 6,78%, έναντι 6,72% της ΕΔΕΚ και 6,10% της ΔΗΠΑ. Μπορεί η διαφορά του με την ΕΔΕΚ να είναι ελάχιστη, όμως στην εξίσωση θα πρέπει να συνυπολογιστούν τα όσα μεσολάβησαν. Το γεγονός, δηλαδή πως ο Χρίστος Χρίστου διατήρησε ένα ποσοστό λίγο πάνω από το 6% στον πρώτο γύρο των Προεδρικών Εκλογών σε μια χρονιά που υπήρχε ρεκόρ υποψηφίων, ενώ η ΕΔΕΚ πέρασε από μία δύσκολη περίοδο εσωστρέφειας, που χαρακτηρίστηκε από φυγή και διαγραφές στελεχών και μελών και παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να βρεθεί στις Ευρωεκλογές απέναντι της ένα κόμμα φτιαγμένο από τη σάρκα της. Την ίδια στιγμή, η ΔΗΠΑ, αν και βρίσκεται σε τροχιά συνεχούς ανόδου, είναι ελαφρώς πιο πίσω, με λιγότερη εμπειρία (αυτές θα είναι μόλις οι δεύτερες Ευρωεκλογές της) και με οργανωτικά που ακόμη κτίζονται. Γι’ αυτό και όλοι αναγνωρίζουν πως το ΕΛΑΜ ξεκινά από θέση ισχύος.

Αυτά τα μαθηματικά, βέβαια, αφορούν αποκλειστικά την έκτη έδρα, την οποία κατείχε η ΕΔΕΚ μέχρι που διέγραψε τον Δημήτρη Παπαδάκη και που κερδήθηκε την προηγούμενη φορά ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης προσπάθειας, στην οποίο συνέβαλαν, όπως φάνηκε, και ψηφοφόροι άλλων κομμάτων, που επιθυμούσαν να ανακόψουν την πορεία του ΕΛΑΜ. Πρόκειται για μια εκλογική συμπεριφορά που ίσως επαναληφθεί και του χρόνου, εάν συνεχίζουν να υπάρχουν τα ίδια πολιτικά αντανακλαστικά.

Θα πρέπει, βεβαίως, να σημειωθεί πως η λογική της έκτης έδρας λέει πως μόνο αυτή είναι υπό διεκδίκηση, καθώς ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ εξασφαλίζουν από δύο και η μία έδρα πάει στο ΔΗΚΟ με τα ποσοστά που διαθέτουν. Ωστόσο αυτή είναι μία περίοδος παράξενη για τα παραδοσιακά κόμματα, τα οποία δέχονται πιέσεις και από τις εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις με πιο αντισυστημικό χαρακτήρα και δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο μιας έκπληξης στην κατανομή των εδρών, εάν συνεχιστεί η τάση αποσυσπείρωσης που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια και αν συνεχίσουν να υποτιμούν την αυξανόμενη δυναμική αυτών των νέων -ευκαιριακών έστω- πολιτικών σχηματισμών. Ένα τέτοιο σενάριο θα σήμαινε πως είτε ο ΔΗΣΥ είτε το ΑΚΕΛ θα χάσουν μία έδρα και οι διαθέσιμες καθίστανται δύο. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα, θα πρέπει οι άλλες δυνάμεις να εξασφαλίσουν ποσοστά υψηλότερα από το υπόλοιπο του μεγάλου κόμματος που θα χάσει την έδρα.

Η τριπλή είσοδος στη Βουλή των Ελλήνων των Σπαρτιατών, της Ελληνικής Λύσης και της Νίκης, αναθέρμανε την εν πολλοίς παρασκηνιακή συζήτηση ως προς την αναμενόμενη πορεία του ΕΛΑΜ στις Ευρωεκλογές. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι η Κύπρος δεν ακολουθεί απαραιτήτως τα ίδια μοτίβα με την Ελλάδα, κάτι που επιβεβαιώθηκε και φέτος, καθώς στην Ελλάδα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία επιστρέφουν θριαμβευτές στη νέα Βουλή, ενώ το αντίστοιχο αδελφό κόμμα στην Κύπρο, ΔΗΣΥ, υπέστη στις Προεδρικές Εκλογές τον Φεβρουάριο μια μεγάλη ήττα, με τον υποψήφιό του, Αβέρωφ Νεοφύτου, να έρχεται τρίτος και να μένει εκτός δευτέρου γύρου. Ωστόσο και οι δύο χώρες έχουν αυτή τη στιγμή κεντροδεξιά Κυβέρνηση, παρόλο που έφθασαν σε αυτό το αποτέλεσμα με διαφορετικούς τρόπους.

Παρά τα διαφορετικά αυτά μοτίβα, η μετακίνηση του εκλογικού σώματος δεξιότερα αποτελούσε μια διαπίστωση που έκανε και το ΑΚΕΛ προεκλογικά αλλά κυρίως μετεκλογικά την περίοδο των Προεδρικών Εκλογών. Η δε ανοδική πορεία όχι απλώς της Δεξιάς αλλά και της Ακροδεξιάς αποτελεί αυτή τη στιγμή πανευρωπαϊκή τάση, η οποία επιβεβαιώνεται από εκλογές σε εκλογές. Όπως επισήμανε σε πρόσφατη ανάλυσή του ο Guardian, αυτή η ακροδεξιά στροφή καταγράφεται και στην Αυστρία, τη Γερμανία, τη Σουηδία και την Ισπανία, πέραν της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ουγγαρίας, διαβλέποντας μια τάση πολιτικής κανονικοποίησής της.

Η βρετανική εφημερίδα αποδίδει αυτές τις τάσεις στην αυξανόμενη οικονομική ανασφάλεια και στις ανισότητες. Πρόκειται για πραγματικότητες που τα ακροδεξιά κόμματα εκμεταλλεύτηκαν πολύ καλά, με την Αριστερά να δείχνει να αδυνατεί να καλύψει αυτό το έδαφος. Αυτό συμβαίνει και στην Κύπρο, όπου η Αριστερά βρίσκεται σε καθοδική πορεία από το τέλος της διακυβέρνησης Χριστόφια και η καλή εμφάνιση του ΑΚΕΛ στις Προεδρικές αποδίδεται από πολλούς στο γεγονός πως ο Ανδρέας Μαυρογιάννης δεν ήταν ΑΚΕΛικός αλλά έφερνε κεντροδεξιά στοιχεία στο τραπέζι. Το ΑΚΕΛ, ο μεγάλος εκπρόσωπος της κυπριακής Αριστεράς, δείχνει να μην έχει προσαρμοστεί πλήρως στις ανάγκες του σήμερα, με αποτέλεσμα συχνά το ΕΛΑΜ να εμφανίζεται ως ο εκφραστής των λαϊκών στρωμάτων, όπως συνέβη με τα τρία κόμματα στην Ελλάδα, ενόσω ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν απασχολημένος να ασκεί τοξική αντιπολίτευση χάριν αντιπολίτευσης.

Οι επόμενες Ευρωεκλογές ενδεχομένως να λειτουργήσουν ως μια ευκαιρία για να ενισχυθούν τα ακροδεξιά κόμματα σε διάφορες γωνιές της Ευρώπης. Άλλωστε, η ατζέντα αυτών των εκλογών αποτελεί πεδίον δόξης λαμπρό για τη ρητορική τους. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί πως η Ακροδεξιά στην Ευρώπη δεν είναι καθόλου ενιαία, αλλά ένα τόξο με τεράστιες διαφοροποιήσεις. Τα τρία ακροδεξιά κόμματα στην ελληνική Βουλή είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους και το ΕΛΑΜ είναι διαφορετικό από αυτά. Πόσο μάλλον όταν η σύγκριση γίνεται με ολόκληρη την Ευρώπη. Το βασικό κοινό τους στοιχείο, είτε βρίσκονται ελαφρώς δεξιότερα της παραδοσιακής Δεξιάς είτε ρέπουν προς τον νέο-ναζισμό, είναι πως «πατούν» πάνω στις ανάγκες του λαού, στις οποίες δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά τα πιο παραδοσιακά κόμματα και εκμεταλλεύονται επιτυχώς καταστάσεις και χειρισμούς που ενισχύουν τη λαϊκή οργή.

Η Κύπρος, με βάση τα δεδομένα που ισχύουν σήμερα, είναι πιθανόν σε αυτές τις Ευρωεκλογές να είναι μία από τις χώρες της ΕΕ στις οποίες θα καταγραφεί άνοδος του ακροδεξιού κόμματος. Και αν η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ (αλλά και το Κίνημα Οικολόγων, που από μόνο του υποβάθμισε τη θέση του στον πολιτικό χάρτη με την αυτοεξορία του στις Προεδρικές Εκλογές) επιθυμούν να ανακόψουν αυτή την πορεία, θα πρέπει να αναζητήσουν ή να δημιουργήσουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ενδεχομένως ο πιο εύκολος δρόμος γι’ αυτό να περνά μέσα από συνεργασίες, οι οποίες θα αυξήσουν τη δυναμική. Δεν είναι, όμως, στρωμένος με ροδοπέταλα.