Η διαφθορά που σπρώχνει τους νέους στη βία και η αντίδραση μέσω σύγκρουσης

Οργή και αγανάκτηση είναι τα συναισθήματα που φαίνεται να κατακλύζουν τους περισσότερους νέους σε σχέση με τα φαινόμενα διαφθοράς που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την απαξίωση των θεσμών και την αύξηση των φαινομένων της βίας, αφού πολίτες έρχονται σε σύγκρουση με τις Αρχές, ως μέτρο αντίδρασης και εκτόνωσης.

Όπως εξηγεί ο κοινωνιολόγος δρ. Νίκος Περιστιάνης μιλώντας στον REPORTER, η διαφθορά, είναι ανάμεσα στους ουσιώδης λόγους, που οι νέοι ωθούνται στην αντίδραση. «Αν δεν υπήρχαν κραυγαλέα φαινόμενα διαφθοράς, τα οποία αντικρύζουμε καθημερινώς μπροστά μας, οι νέοι θα ένιωθαν ότι υπάρχει μια τάξη γενικά στην κοινωνία. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες που είναι σεβαστοί, αλλά όταν ξαφνικά αντιληφθούν οι νέοι ότι με διάφορους τρόπους, κάποιοι βρίσκουν τις ευκαιρίες και σπάζουν τους κανόνες, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί, τότε αρχίζουν να χάνουν την αξιοπιστία και έτσι έρχεται η αντίδραση».

Μάλιστα, ο δρ. Περιστιάνης, πρόσθεσε πως, «αν είμαι νέος και θεωρώ ότι πολλοί πολιτικοί και δημόσια πρόσωπα αξιοποιούν τις θέσεις τους για ιδιωτικά συμφέροντα, τότε αρχίζω να σκέπτομαι ότι οι κανονισμοί που υπάρχουν στην κοινωνία δεν είναι τόσο σοβαροί και απόλυτοι. Οπότε με ποιο δικαίωμα να φωνάζουν σε εμάς τους μικρούς; Έτσι λογικό είναι να υπάρχει αντίδραση από τους αδύναμους, όταν βλέπουν ότι η εξουσία επιχειρεί να σου επιβληθεί».

Οικογένεια και σχολείο

Αναντίρρητα, σημαντικό ρόλο στην ανατροφή των νέων, φέρει σε αρκετές περιπτώσεις, τόσο η ίδια η οικογένεια, όπως και τα σχολεία. Ωστόσο, ο δρ. Περιστιάνης, εκτιμά ότι, «δεν υπάρχουν πολλοί γονείς που ενθαρρύνουν τα παιδιά τους στη βία, αλλά εάν ένα παιδί στο σπίτι του, μεγάλωσε ακούγοντας ιστορίες και να λέγονται με θαυμασμό τα κατορθώματα των ηρώων του παρελθόντος, τότε ο νεαρός πιθανώς να το ερμηνεύει ότι πρέπει να θαυμάζει τη βία γενικότερα. Ο θαυμασμός για την τολμηρή συμπεριφορά, για τα παλικάρια που αψηφούν τους κινδύνους και εναντιώνεται στην εξουσία, δημιουργούν διαφορετικά συναισθήματα στους νεαρούς που τα μεταφράζουν με άλλο τρόπο στον δικό τους μικρόκοσμο».

Επιπρόσθετα, στα σχολεία συνήθως η πρόκληση, φαίνεται να είναι δάσκαλοι και οι καθηγητές, γι’ αυτό και θα δούμε κατά καιρούς περιστατικά μαθητών με δασκάλους. «Έτσι, η απρόσωπη εξουσία προσωποποιείται με ένα καθηγητή, που ίσως να φάνηκε προκλητικός σε ένα μαθητή, κάνοντας τον να αντιδράσει. Μετά από τους καθηγητές που εκπροσωπούν την εξουσία, είναι βέβαια και οι νεαροί που θεωρούνται ως αντίπαλοι, καθώς ίσως να είναιι άλλης ομάδας και διαφέρουν γενικώς από τα πιστεύω των άλλων».

Οι άνθρωποι, αναφέρει ο δρ. Περιστιάνης, «διαμορφώνουν την ταυτότητά τους, όταν αρχίζουν να διαφοροποιούν τον εαυτό τους από τους άλλους. Στην αρχή της ζωής, δεν υπάρχει αυτή διαφοροποίηση, ωστόσο μετά, οι άνθρωποι ξεχωρίζουν. Άρα στην προσπάθεια που γίνεται για να αποκτήσει ταυτότητα ένας νέος, κτίζεται και η διαφορά που δημιουργεί από τους άλλους. Όταν αυτή η διαφορά όμως, έρχεται να πάρει ένα περιεχόμενο εχθρικό, τότε φτιάχνεται ένας επιθετικός χαρακτήρας».

Στα πλείστα φαινόμενα βίας και αποτρόπαιων πράξεων, εμπλέκονται κυρίως έφηβοι μέχρι νεαρής ηλικίας, δηλαδή από 16 μέχρι και τριάντα ετών. Το ερώτημα που εγείρεται ωστόσο, αναφέρει ο δρ. Περιστιάνης, είναι «γιατί συγκεκριμένα στους άνδρες και όχι στις γυναίκες; Η πρώτη απάντηση, έγκειται στον τρόπο με τον οποίο εσωτερικεύουν διάφορες αξίες, για το πώς πρέπει συμπεριφέρονται τα δυο φύλα. Οι γυναίκες ενόσω μεγαλώνουν μέσα στο σπίτι, καλούνται να έχουν ένα αυτοέλεγχο και κρίνεται η επιτυχία τους, από το πόσο καλά συγκρατούν τον εαυτό τους, πόση προθυμία έχουν για να βοηθήσουν, ακόμη και πόσο καθαρές είναι. Δηλαδή, αν θέλαμε να δούμε το ζήτημα πιο αναλυτικά και πηγαίναμε εκατό χρόνια πίσω στην κυπριακή πραγματικότητα, θα βλέπαμε ότι μια γυναίκα κρινόταν από τα ‘γεναικάτα’ της. Ενώ οι άνδρες, θα βλέπαμε ότι ήταν το αντίθετο, δηλαδή, παρότρυνση στον δημόσιο χώρο, στα καφενεία, σε συλλόγους, σε γήπεδα, σε συμμορίες αγοριών που ασχολούνταν με διάφορα παιχνίδια ή προκλήσεις. Αυτές οι αξίες έχουν διαφοροποιηθεί σήμερα, αλλά ο κεντρικός άξονας είναι παρομοίως, καθώς δεν αναμένεται κοπέλες να έχουν προκλητική συμπεριφορά και να προκαλούν το άλλο φύλο».

Ενώ, στην περίπτωση των ανδρών, ανέφερε ο Δρ. Περιστιάνης, «βλέπουμε να παραμένει ο ανδρισμός που περιέχει πτυχές όπως να αντιμετωπίσεις κάτι σαν παλικάρι, με τόλμη, με θάρρος και να αντιμετωπίσεις δυσκολίες χωρίς να κλαις, για να μην δείξεις ότι λύγισες. Όλα αυτά, ήταν παραδοσιακές αξίες και ο άνδρας ως είθισται δεν εκφράζει τα λεπτά του συναισθήματα».

Όλα αυτά, φαίνεται να ισχύουν πάντοτε σε μια κοινωνία, ωστόσο βλέπουμε κάποιες εποχές να υπάρχει έξαρση της βίας και σε άλλες εποχές ύφεση, των επιθετικών συμπεριφορών. «Σίγουρα αυτό το γεγονός έχει να κάνει με προκλήσεις και ευκαιρίες. Η ταύτιση επίσης, με την παλικαρίσια και την ανδρεία συμπεριφορά, έχει αυτά τα αποτελέσματα σήμερα και βλέπουμε διάφορα σύνολα νέων, να ταυτίζονται με αυτές τις απόψεις. Οπότε η ταύτιση των νέων με την αντίσταση και τη βία έχει ως αποτέλεσμα να έρχεται η αντίδραση κατά του αντιπάλου, όποιος και να είναι αυτός. Δηλαδή για τους νέους σήμερα, είναι η εξουσία και η Αστυνομία και γι’ αυτό τους αρέσει να έρχονται σε σύγκρουση με τις Αρχές».

Πώς μπορούμε να αλλάξουμε την κοινωνία

Οι αλλαγές που χρειάζονται να γίνουν ώστε να υπάρξει ύφεση στις ακρότητες, είναι πολυεπίπεδες και μακροχρόνιες. Όπως εξηγεί ο κοινωνιολόγος, «δυστυχώς, δεν μπορείς να αλλάξεις αξίες από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζεται συνεχής και επίπονη προσπάθεια. Οι νεαροί άνδρες που είναι εκείνοι που εμπλέκονται κυρίως σε φαινόμενα έξαρσης, πρέπει να αρχίσουν να βλέπουν και άλλους τρόπους με τους οποίους μπορούν να νιώσουν ότι αναδεικνύεται η προσφορά τους ή ότι επικυρώνουν την ταυτότητά τους. Για παράδειγμα, ο αθλητισμός, όπου είναι μια εκτόνωση και είναι σημαντικό για τους νέους, όπως επίσης και η συμμετοχή τους σε πιο δημιουργικές δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα διαγωνισμοί γκράφιτι. Είναι μια διέξοδος που θα έχουν την ευκαιρία να διακριθούν, όχι μόνο ως άτομα, αλλά και σαν ομάδες, με τρόπους που είναι πιο αποδεκτοί από την υπόλοιπη κοινωνία. Κάτι που δυστυχώς, δεν τους προσφέρετε σήμερα και έτσι οι νέοι, ψάχνουν διαφορετικούς τρόπους για να εκτονωθούν, με βίαιες πράξεις».