Στην Κύπρο ο INTOSAI για το μπλόκο ερευνών Εισαγγελίας σε Ελεγκτή-Έλαβε εξηγήσεις, ετοιμάζει έκθεση

Την ώρα που η κόντρα του Γενικού Εισαγγελέα και Γενικού Ελεγκτή καλά κρατά, στην Κύπρο έφτασε ο Διεθνής Οργανισμός Ανώτατων Ελεγκτικών Ιδρυμάτων INTOSAI, μετά και τις καταγγελίες που δέχθηκε από πλευράς Οδυσσέα Μιχαηλίδη, όσον αφορά στα εμπόδια που έθεσε στο δρόμο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, γνωμάτευση της Εισαγγελίας, η οποία επέτρεψε στο Υπουργείο Άμυνας να μην παραδώσει στοιχεία που ζητούσε ο Γενικός Ελεγκτής, για σκοπούς έρευνας.

Αν και το θέμα επιλύθηκε, μετά από παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, αφού προηγήθηκε η παρέμβαση του INTOSAI, με το Υπουργείο Άμυνας να αποστέλλει τα απαραίτητα στοιχεία προς την Ελεγκτική Υπηρεσία, το γεγονός ότι για το ίδιο ζήτημα είχε αποσταλεί αίτημα και το 2021, είχε εγείρει ανησυχίες στον INTOSAI, ο οποίος αποφάσισε να επισκεφτεί την Κύπρο και να ακούσει όλες τις απόψεις και το λόγο που δεν επιλύθηκε το θέμα, μετά την πρώτη παρέμβασή του.

Η αντιπροσωπία του Διεθνούς Οργανισμού είχε συναντήσεις με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές, όπως ο Γενικός Ελεγκτής και ο υπουργός Άμυνας, ενώ κάθισε και στα έδρανα της Βουλής, για να έχει επικοινωνία με τα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου, που ασχολούνται επί διαφόρων θεμάτων της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Στην έκτακτη συνεδρία της Επιτροπής Ελέγχου, ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του INTOSAI, Ola Hoem, τόνισε πως στόχος του οργανισμού είναι η ανάπτυξη των ελέγχων στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η βελτίωσή τους.

Τόνισε πως ως οργανισμός, έχουν δουλέψει με το γραφείο του Γενικού Ελεγκτή και το 2021, όταν η Ελεγκτική Υπηρεσία ήρθε σε επαφή μαζί τους, μετά από ενημέρωση για προσπέραση των ελέγχων από θεσμούς. Τόνισε πως αυτή τη φορά, η Ελεγκτική Υπηρεσία ήρθε και πάλι σε επαφή μαζί τους, λόγω μίας κατάστασης, που είχε να κάνει με πρόσβαση σε πληροφορίες από το Υπουργείο Άμυνας. Ο κ. Hoem εξήγησε πως πρόκειται για ένα περιστατικό που έχει λυθεί σήμερα, ωστόσο είναι κάτι που έγινε δύο φορές, αφού την πρώτη φορά δεν είχε επιλυθεί το ζήτημα. «Αποφασίσαμε να έρθουμε στην Κύπρο, για να έχουμε επαφές με διάφορες πλευρές. Χθες είχαμε συνάντηση με την Ελεγκτική Υπηρεσία και με την ομάδα της, με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σήμερα συνάντηση στο Κοινοβούλιο και με τον υπουργό. Θέλαμε να δούμε πως λειτουργούν οι διάφοροι οργανισμοί στην Κύπρο και τη νομοθεσία και πώς λειτουργεί η νομοθεσία».

Παίρνοντας το λόγο, ο εμπειρογνώμονας και ανώτερος διευθυντής του INTOSAI, Freddy Yves Ndjemnba, τόνισε πως πρόθεσή τους είναι να συλλέξουν διάφορες θέσεις και προοπτικές για το συγκεκριμένο θέμα, να δουν τον τρόπο που ενεργεί το γραφείο του Γενικού Ελεγκτή αλλά ποια είναι η απόδοση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.

Έθεσαν θέμα διαχωρισμού αρμοδιοτήτων του Εισαγγελέα οι βουλευτές

Στις τοποθετήσεις τους, οι βουλευτές έθεσαν αρκετά ζητήματα ενώπιον των δύο εκπροσώπων του διεθνούς οργανισμού, με το κοινό σημείο αρκετών μελών της Επιτροπής να είναι το θέμα του διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων του Γενικού Εισαγγελέα, από νομικός σύμβουλος του κράτους και δημόσιος κατήγορος.

Παίρνοντας το λόγο, ο πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος, Ζαχαρίας Κουλίας, όσον αφορά στην Ελεγκτική Υπηρεσία, τόνισε πως από το 2014, που διορίστηκε ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης στο ρόλο του Γενικού Ελεγκτή, η υπηρεσία έχει μπει σε μία γραμμή πολύ παραγωγική και δεν χαρίζεται σε κανένα. Σημείωσε, δε, ότι η Ελεγκτική κάνει το καθήκον της ακέραια, κάτι για το οποίο είναι περήφανη η Επιτροπή Ελέγχου και επεσήμανε πως από την ημέρα που ανέλαβε καθήκοντα ο Γενικός Ελεγκτής, έχουν αλλάξει τρεις κυβερνήσεις, που σέβονται τις συστάσεις του και είναι προσεκτικές στις εισηγήσεις του.

Από πλευράς του, ο επίσης βουλευτής του ΔΗΚΟ και αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Χρύσης Παντελίδης, εξέφρασε τη χαρά του για την επίσκεψη της αντιπροσωπείας του Διεθνούς Οργανισμού στην Κύπρο, ωστόσο δεν είναι ευχάριστο να χρειάζεται η συμμετοχή του για οποιαδήποτε διαδικασία. Τόνισε, παράλληλα, ότι τόσο η Επιτροπή Ελέγχου όσο και το κόμμα του, έχουν πολύ έντονη άποψη για την ανάγκη διαρκούς ελέγχου, τη διαφάνεια και την κάθαρση στην Κύπρο. Εξήγησε ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξαν φαινόμενα που ανάγκασαν την Ελεγκτική Υπηρεσία και την Επιτροπή Ελέγχου να παρέμβουν, ωστόσο σημείωσε πως έγιναν βήματα προόδου. Αναφέρθηκε στη σύσταση και λειτουργία της Αρχής Κατά της Διαφθοράς, από την προηγούμενη Κυβέρνηση, αλλά και στο γεγονός ότι η παρούσα Κυβέρνηση, στις 100 ημέρες διακυβέρνησης, δείχνει ότι συνεργάζεται άψογα με την Ελεγκτική Υπηρεσία και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το ζήτημα με το Υπουργείο Άμυνας, είχε επιλυθεί πριν την παρουσία του INTOSAI στο νησί.

Στην τοποθέτησή της, η αντιπρόεδρος και βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Σάβια Ορφανίδου, επεσήμανε πως οι αρμοδιότητες κάθε ανεξάρτητου κρατικού αξιωματούχου, κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και υπάρχουν συγκεκριμένες πρόνοιες, για τις αρμοδιότητες του κάθε κρατικού αξιωματούχου. Σημείωσε, παράλληλα, πως υπήρξαν θέματα τα τελευταία χρόνια, παρέμβασης κάποιου κρατικού αξιωματούχου στις αρμοδιότητες κάποιου άλλου κρατικού αξιωματούχου. Η κα. Ορφανίδου εξήγησε πως οι αρμοδιότητες του Γενικού Ελεγκτή έχουν απλωθεί, μετά από νομοθεσία που ψηφίστηκε τα προηγούμενα χρόνια και αυτό είναι σημαντικό, ενώ υπογράμμισε πως υπήρχαν περιπτώσεις που δεν είχαν δοθεί τα στοιχεία που ζητούσε η Ελεγκτική Υπηρεσία, όμως υπήρχε θέμα, όπως ανέφερε, με τα προσωπικά δεδομένα. Εξάλλου, υποστήριξε πως η λύση πρέπει να βρίσκεται μέσα από το διάλογο, χωρίς να παραβιάζονται νομοθεσίες και ξεκαθάρισε πως θεωρούν σημαντικό το ρόλο του Γενικού Ελεγκτή και σημαντικό τον έλεγχο για καταπολέμηση της διαφθοράς. Μάλιστα, αναφέρθηκε και στο γεγονός ότι τα τελευταία δέκα χρόνια, που ήταν στη διακυβέρνηση ο ΔΗΣΥ, έγιναν μεγάλα βήματα για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, όπως η νομοθεσία για το λόμπι κα τους whistleblowers, ενώ έχουν εφαρμοστεί συστάσεις της GRECO.

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, παίρνοντας το λόγο, θέλησε να ξεκινήσει με μία προσωπική αξιολόγηση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, σημειώνοντας πως δικαιούται η Κυπριακή Δημοκρατία να επαινεί τον εαυτό της, αφού φαίνεται να έχει μία από τις πιο αποτελεσματικές, πιο τίμιες και εργατικές Ελεγκτικής Υπηρεσίες στην Ευρώπη. Τόνισε πως σε μία περίοδο που η Κύπρος πέρασε κρίση με τη διαφθορά και έγινε γνωστή στο εξωτερικό, για όλους τους λάθος λόγους, η Ελεγκτική Υπηρεσία κράτησε το όνομα της Κύπρου και τη λειτουργία της κρατικής μηχανής, σε ένα πολύ ψηλό επίπεδο. Επεσήμανε πως υπάρχουν φορές που θα έχουν διαφωνίες με την Ελεγκτική, διαφορετικές εκτιμήσεις και παρατηρήσεις, όμως σημείωσε πως δεν υπάρχει άνθρωπος στην Κύπρο, που να μην εκτιμά τη δουλειά της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, για να προχωρήσει μπροστά αυτός ο τόπος. Ο κ. Χριστοφίδης υπέδειξε, δε, ότι η πορεία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δεν ήταν χωρίς εμπόδια και πέρασε από πολλές θεσμικές συγκρούσεις και δυσκολίες. Υπενθύμισε πως το 2015 είχε ξεκινήσει μία συζήτηση για παραχώρηση υπηκοοτήτων και αδειών εργασίας, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε εκδώσει ανακοίνωση, κατά του Γενικού Εισαγγελέα και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Αναφερόμενος στο θέμα των διαβατηρίων, ο κ. Χριστοφίδης υποστήριξε πως όταν ζήτησε στοιχεία ο Γενικός Ελεγκτής τους φακέλους για το μέγα σκάνδαλο, όπως το χαρακτήρισε, των χρυσών διαβατηρίων, είχε απειληθεί με καθαίρεση στο Ανώτατο, ενώ αναφέρθηκε και στην πρόσφατη περίπτωση με το Υπουργείο Άμυνας, τονίζοντας πως ακόμη και σήμερα μαίνονται θεσμικές συγκρούσεις. Στη συνέχεια, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ αναφέρθηκε στις αρμοδιότητες του Γενικού Εισαγγελέα, τονίζοντας πως είναι και δημόσιος κατήγορος και νομικός σύμβουλος του κράτους και υπάρχει η άποψη, όπως εξήγησε, πως δικαιούται η Γενική Εισαγγελία, χωρίς έλεγχο από τον οποιοδήποτε, να παίρνει αποφάσεις και να κλείνει υποθέσεις, επικαλούμενη το δημόσιο συμφέρον. Τόνισε, δε, ότι πρέπει να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, ώστε να μπορεί η Ελεγκτική Υπηρεσία να κάνει τη δουλειά της και να παίρνει αποφάσεις.

Στη δική του τοποθέτηση, ο βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ανδρέας Αποστόλου, επεσήμανε πως ως κόμμα θεωρούν πολύ σημαντικό το ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αλλά και του INTOSAI, που παρέχει γνώση και εμπειρία στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο κ. Αποστόλου έθεσε κάποια ερωτήματα προς τους εκπροσώπους του διεθνούς οργανισμού, σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα, ένα ευαίσθητο θέμα, ζητώντας να μάθει μέχρι που μπαίνει το όριο γι’ αυτό το θέμα, ενώ ζήτησε να μάθει και τι συμβαίνει στα άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αρνούνται να δώσουν στοιχεία στην Ελεγκτική Υπηρεσία ή δεν συμμορφώνονται στις υποδείξεις της.

Ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, τόνισε ότι το θέμα της καταπολέμησης της διαφθοράς είναι ψηλά στην ατζέντα του κόμματος και ο έλεγχος είναι πάντα αναγκαίος, επειδή η παρουσία ελέγχου πρέπει να δουλεύει ως ανατρεπτικός παράγοντας, σε όσους έχουν σκοπό να εκμεταλλευτούν αξίωμα ή θέση ή λανθασμένες διαδικασίες, που οδηγούν στη διασπάθιση δημοσίου χρήματος. Ο κ. Παπαδούρης, συνεχίζοντας, υπέδειξε πως η Κυπριακή Δημοκρατία, που ξεκίνησε το 1960 είναι μόλις 63 ετών και είναι εύλογη σκέψη ότι συνήθως θέματα διαφθοράς και διαπλοκής παρατηρούνται σε δημοκρατίες, που δεν είναι τόσο ώριμες. Αναφερόμενος στην Επιτροπή Ελέγχου, ο βουλευτής των Οικολόγων σημείωσε πως είναι σε άριστη σχέση με τον Γενικό Ελεγκτή, αφού υπάρχουν εβδομαδιαίες επαφές και συνεδριάσεις και το πιο σημαντικό είναι το τι γίνεται με τις συστάσεις που δίνει η Ελεγκτική Υπηρεσία και αν διορθώνονται οι διαδικασίες. Εξήγησε πως τους στεναχωρά η διαφορά που υπάρχει μεταξύ του Γενικού Ελεγκτική και του Γενικού Εισαγγελέα, επειδή πολλές φορές, σημείωσε, επιβάλλεται η συνεργασία μεταξύ τους για να υπάρχουν αποτελέσματα. Ο κ. Παπαδούρης επεσήμανε πως με λύπη παρατήρησαν ότι ο Γενικός Εισαγγελέας έκλεισε διάφορες υποθέσεις, επικαλούμενος το δημόσιο συμφέρον, χωρίς να γνωρίζουν αν εξυπηρετούν όντως το δημόσιο συμφέρον. Κλείνοντας, θέλησε να ρωτήσει αν υπήρχε οποιαδήποτε αλλαγή τα τελευταία δύο χρόνια, από την τελευταία έκθεση, για μη έγκαιρη παροχή πληροφοριών στον Ελεγκτή.

Οι απαντήσεις INTOSAI

Παίρνοντας ξανά το λόγο, ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του INTOSAI επεσήμανε πως όσον αφορά στο ερώτημα για τα προσωπικά δεδομένα, για την εκτέλεση κάποιου ελέγχου, υπάρχει ανάγκη για πληροφορίες και επαφίεται σε αυτούς που χειρίζονται τις συγκεκριμένες πληροφορίες. Τόνισε πως οι κανονισμοί του GTPR είναι κάτι που πρέπει να ακολουθούνται και θα πρέπει να χειριστούν αυτά τα θέματα με μυστικότητα. «Θα πρέπει να είναι προσεκτικοί για τις πληροφορίες που θα θέσουν στην έκθεσή τους, για να μην υπάρχει παραβίαση. Θα πρέπει αν έχουμε αυτές τις πληροφορίες, πώς τις διαγράφουμε», σημείωσε.

Αναφορικά με το ερώτημα για άρνηση παροχής πληροφοριών, ο κ. Hoems εξήγησε πως οι πρακτικές διαφέρουν από χώρα σε χώρα, όμως σε κάποιες χώρες υπάρχουν μηχανισμοί, στους οποίους μπορούν να παραπονεθεί η εκάστοτε Ελεγκτική Υπηρεσία.

Από πλευράς του, ο Freddy Yves Ndjemba, θέλησε να συμπληρώσει στην τοποθέτηση του κ. Hoems, τονίζοντας πως όσον αφορά στα προσωπικά δεδομένα, πρέπει να υπάρχει πρόσβαση στην πληροφορία, με εμπιστευτικό τρόπο, αλλά η παρουσίαση αυτών των πληροφοριών, να είναι προσεκτική, ώστε να μην υπάρχει οποιαδήποτε παραβίαση. Αναφερόμενος στις δύο περιπτώσεις που έφεραν τον διεθνή οργανισμό στην Κύπρο (σ.σ. και οι δύο περιπτώσεις αφορούσαν το ίδιο θέμα με το Υπουργείο Άμυνας), αν και έχει λυθεί σήμερα, ήταν ένα θέμα σε επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις και ήρθαν ώστε να επιλύσουν το θέμα και να ακούσουν τις απόψεις όλων.

Στην τελευταία του τοποθέτηση, ο Ola Hoem επεσήμανε πως με βάση αυτά που παρατήρησαν, όσον αφορά στην παραγωγικότητα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, είναι σε καλό επίπεδο, αλλά δεν ήθελαν να εισέλθουν σε περισσότερες λεπτομέρειες, δεδομένου ότι δεν είχαν μπροστά τους περισσότερες λεπτομέρειες. Σημείωσε πως με την αποχώρησή τους από την Κύπρο, θα λάβουν υπόψη την ενημέρωση που έλαβαν από όλες τις πλευρές και θα γράψουν μία έκθεση με συστάσεις, οι οποίες ωστόσο δεν θα είναι δεσμευτικές, αφού δεν μπορούν ως οργανισμός να επιβάλουν κυρώσεις στην Κύπρο.

Όσον αφορά στο διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων του Γενικού Εισαγγελέα, οι εκπρόσωποι του INTOSAI επεσήμαναν πως δεν είναι αρμοδιότητά τους, για να δώσουν οποιαδήποτε συμβουλή επί του θέματος.