Δρ. Αναστάσιος Τρανούλης: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον καρκίνο του ενδομητρίου

Ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, αλλά και τον γυναικολογικό καρκίνο με την μικρότερη προβολή και ενημέρωση. Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι η θνησιμότητα σχετιζόμενη με τον καρκίνο του ενδομητρίου αυξάνεται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Σε μια προσπάθεια επαρκούς ενημέρωσης αλλά και ευαισθητοποίησης, η Παγκόσμια Εταιρεία Γυναικολογικής Ογκολογίας, καθιερώνει το 2023 για πρώτη φορά, τον Ιούνιο ως μήνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του ενδομητρίου. Με αφορμή το συγκεκριμένο γεγονός, συναντήσαμε τον Δρ. Αναστάσιο Τρανούλη, Πιστοποιημένο Γυναικολόγο Ογκολόγο (RCOG/ESGO) στα διεθνούς φήμης Pan-Birmingham Gynaecological Oncology Centre και Basingstoke Peritoneal Malignancy Institute, ο οποίος μας μίλησε για τη σημασία της πρόληψης, της έγκαιρης αναγνώρισης των συμπτωμάτων αλλά και για τη σύγχρονη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου με τη χρήση της ρομποτικής χειρουργικής και της τεχνικής του λεμφαδένα-φρουρού.

Ο Ιούνιος καθιερώνεται από το 2023 ως μήνας ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του ενδομητρίου. Πριν περάσουμε στο σημαντικό μήνυμα της ενημέρωσης και της πρόληψης θα ήθελα να μας δώσετε μια εικόνα μέσα από τα διαθέσιμα στοιχεία. Πόσα είναι τα περιστατικά καρκίνου του ενδομητρίου στην Κύπρο ετησίως;

Ο καρκίνος του ενδομητρίου (ιστός που καλύπτει το εσωτερικό της μήτρας) αποτελεί την συχνότερη κακοήθεια του γυναικείου γεννητικού συστήματος στις αναπτυγμένες χώρες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος αφορά γυναίκες που βρίσκονται στη εμμηνόπαυση και σπανιότερα νεότερες γυναίκες. Σε αντίθεση με τους άλλους γυναικολογικούς καρκίνους, παρατηρείται μια αύξηση στην συχνότητα και την θνησιμότητα από την νόσο. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των θανάτων αυξάνεται κατά περίπου 2% κάθε χρόνο. Υπολογίζεται ότι περίπου 110-120 γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του ενδομητρίου ετησίως στην Κύπρο.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου;

Οι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του ενδομητρίου περιλαμβάνουν:

● Ηλικία >50 ετών

● Ατοκία

● Παχυσαρκία

● Αρτηριακή υπέρταση

● Σακχαρώδη διαβήτη

● Ανωορρηκτικούς κύκλους, όπως επί συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)

● Λήψη οιστρογόνων ως θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, όταν δεν συνοδεύονται από προγεστερόνη

● Λήψη ταμοξιφαίνης

● Θετικό οικογενειακό ιστορικό για καρκίνο ενδομητρίου, παχέος εντέρου ή ωοθηκών (σύνδρομο Lynch)

Πώς εκδηλώνεται ο καρκίνος του ενδομητρίου;

Επειδή ο συγκεκριμένος καρκίνος εμφανίζεται σε ηλικίες άνω των 50 ετών, συνήθως παρουσιάζεται ως εμφάνιση αίματος σε γυναίκες οι οποίες ήδη βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Πριν την εμμηνόπαυση, η αυξημένη ποσότητα αίματος στην περίοδο, η μεγαλύτερη διάρκεια της περιόδου και η κολπική αιμόρροια μεταξύ των περιόδων χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, ειδικά αν συνυπάρχουν και παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του ενδομητρίου. Oι ασυνήθιστες κολπικές εκκρίσεις, το άλγος ή το αίσθημα πίεσης στην περιοχή της πυέλου, η απώλεια σωματικού βάρους και η παρατεταμένη αδυναμία, αποτελούν λιγότερο συχνά συμπτώματα.

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του ενδομητρίου;

Η αρχική αξιολόγηση μιας ασθενούς με συμπτώματα ύποπτα για καρκίνο του ενδομητρίου περιλαμβάνει το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων. Η διάγνωση τίθεται τις περισσότερες φορές με την υστεροσκόπηση (είσοδος μίας κάμερας στο εσωτερικό της μήτρας) ώστε να γίνει ορατό το σημείο της βλάβης και λήψη ενδομητρικού ιστού για βιοψία και ιστολογική τεκμηρίωση. Η βιοψία θα μας δώσει πληροφορίες για τον ιστολογικό τύπο και το βαθμό διαφοροποίησης του όγκου (grade).

Υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του ενδομητρίου;

Δυστυχώς δεν υπάρχει καθιερωμένος τρόπος προληπτικού ελέγχου για καρκίνο του ενδομητρίου. Σε αντίθεση με τον καρκίνο του τραχήλου, το τεστ Παπανικολάου δεν μπορεί να διαγνώσει αξιόπιστα προκαρκινικές αλλοιώσεις (υπερπλασία του ενδομητρίου) ή καρκίνο του ενδομητρίου. Συνεπώς, οι γυναίκες πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένες για τα βασικά συμπτώματα της νόσου.

Τι πρέπει να θυμούνται πάντοτε οι γυναίκες και τι πρέπει να κάνουν αν έχουν τα ανωτέρω συμπτώματα;

Οι γυναίκες με ένα ή περισσότερα από τα ανωτέρω συμπτώματα ή εκείνες με κληρονομική προδιάθεση (σύνδρομο Lynch) θα πρέπει άμεσα να απευθύνονται στον Ιατρό τους για περαιτέρω συμβουλευτική και αντιμετώπιση.

Τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα που διαγνώστηκε με καρκίνο του ενδομητρίου;

Tο επόμενο βήμα είναι να επισκεφθεί ένα διαπιστευμένο Γυναικολόγο Ογκολόγο, ο οποίος διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις, την κατάρτιση και την εμπειρία να την αξιολογήσει, να συντονίσει τον προ-εγχειρητικό έλεγχο (πχ ακτινολογική σταδιοποίηση της νόσου με μαγνητική τομογραφία πυέλου και αξονική τομογραφία κοιλίας και θώρακα) και να παρέχει την ενδεδειγμένη χειρουργική θεραπεία.

Ποια είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου;

Ο καρκίνος του ενδομητρίου αντιμετωπίζεται σχεδόν πάντα χειρουργικά με αφαίρεση της μήτρας, των σαλπίγγων και ωοθηκών. Αναλόγως του ιστολογικού τύπου, της διαφοροποίησης του όγκου και της ακτινολογικής σταδιοποίησης, ενδέχεται να χρειάζεται η εξαίρεση των επιχώριων πυελικών, και, ενίοτε, των παρα-αορτικών λεμφαδένων. Τα τελευταία χρόνια η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού έχει αντικαταστήσει τις εκτεταμένες λεμφαδενεκτομές. Για τον ορώδη ή διαυγοκυτταρικό τύπο απαιτείται επιπλέον αφαίρεση του επιπλόου.

Ποιες είναι οι σύγχρονες εξελίξεις στην χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου;

Αναμφίβολα η ελάχιστα επεμβατική (Λαπαροσκοπική – Ρομποτική) χειρουργική και η τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού αποτελούν τα σημαντικότερα σύγχρονα όπλα που διαθέτει η χειρουργική φαρέτρα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του ενδομητρίου. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική - και ιδιαίτερα η ρομποτική χειρουργική - αποτελεί την τεχνική εκλογής, λόγω της ταχύτερης ανάρρωσης της ασθενούς αλλά και της δυνατότητας εξαίρεσης των λεμφαδένων-φρουρών.

Γιατί να προτιμηθεί το πρωτόκολλο ανίχνευσης του λεμφαδένα-φρουρού στον καρκίνο ενδομητρίου;

H τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού έχει αντικαταστήσει στις μέρες μας τις εκτεταμένες ριζικές λεμφαδενεκτομές. Μέσω της ειδικής παθολογοανατομικής επεξεργασίας διαγιγνώσκονται περισσότερες μεταστάσεις στους λεμφαδένες, παρά το γεγονός ότι αφαιρείται μικρότερος αριθμός τους. Με άλλα λόγια, αυξάνεται κατά πολύ η ακρίβεια στη χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου, ενώ περιορίζονται οι επιπλοκές της. Με την τεχνική του λεμφαδένα-φρουρού, αυξάνουμε πολύ την ακρίβεια στην ανεύρεση μεταστάσεων, μειώνουμε το χρόνο της χειρουργικής επέμβασης και προφυλάσσουμε τις ασθενείς μας από επιπλοκές που μπορεί να επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής τους, όπως το λεμφοίδημα.

Γιατί είναι σημαντικό μια γυναίκα που έρχεται αντιμέτωπη με τον καρκίνο τoυ ενδομητρίου να απευθυνθεί σε έναν γυναικολόγο με εξειδίκευση στη Γυναικολογική Ογκολογία;

Η αναζήτηση εξειδικευμένης περίθαλψής από πιστοποιημένο Γυναικολόγο Ογκολόγο είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι Γυναικολόγοι Ογκολόγοι έχουν τη γνώση, την κατάρτιση και την εμπειρία να παρέχουν την καλύτερη φροντίδα για τον καρκίνο του ενδομητρίου. Οι Γυναικολόγοι Ογκολόγοι έχουν ολοκληρώσει διεθνώς πιστοποιημένα προγράμματα εξειδίκευσης και διαθέτουν τις γνώσεις και τις τεχνικές δεξιότητες για να αξιολογήσουν τις ασθενείς, να τους παρέχουν την ενδεικνυόμενη χειρουργική θεραπεία με τον πιο σύγχρονο τρόπο και να συντονίσουν τη μετέπειτα αγωγή και παρακολούθησή τους. Πληθώρα μελετών υποστηρίζει πως, όταν η χειρουργική αντιμετώπιση των γυναικολογικών καρκίνων γίνεται από Γυναικολόγους Ογκολόγους, τα αποτελέσματα για τις ασθενείς είναι θεαματικά καλύτερα, ακόμα και στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις.

Κλείνοντας τη συζήτηση, ποιο είναι το μήνυμα που θα θέλατε να μοιραστείτε με τις αναγνώστριες μας;

Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι κομβικής σημασίας. Οι γυναίκες με συμπτώματα ύποπτα για καρκίνο του ενδομητρίου θα πρέπει να απευθύνονται άμεσα στον Γυναικολόγο τους. Στόχος του μήνα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του ενδομητρίου είναι να φτάσει σε όσες περισσότερες γυναίκες γίνεται το μήνυμα ότι η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει την ζωή τους. Στις μέρες μας, χάρη στην παρουσία πιστοποιημένων Γυναικολόγων Ογκολόγων, την πρόοδο στις χειρουργικές τεχνικές και τις επικουρικές θεραπείες, η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο του ενδομητρίου έχει βελτιωθεί σημαντικά. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου, όμως, συνδέεται με ακόμα καλύτερα αποτελέσματα!

Πού σας βρίσκουμε;

Kατοικώ μόνιμα στην Κύπρο και δραστηριοποιούμαι εντός του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓΕΣΥ) ως Χειρουργός Γυναικολόγος και Γυναικολόγος Ογκολόγος. Διατηρώ ιδιωτικά ιατρεία στη Λευκωσία (Ανδρέα Αβρααμίδη 42, 1ος όροφος, 2024, Στρόβολος, έναντι Αρεταίειου Νοσοκομείου) και στην Πάφο (Αλεξάνδρου Υψηλάντη 46, 8020, Ιατρικό Κέντρο Αγίας Χρυσοβαλάντου). Είμαι επίσης επιστημονικός συνεργάτης και μέλος του Ογκολογικού Συμβουλίου του Ογκολογικού Κέντρου της Τράπεζας Κύπρου.

Για περισσότερες συμβουλές και νέα στην Γυναικολογική Ογκολογία καλέστε στο + 357 97444005 ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.cyags.com.

*O Δρ. Αναστάσιος Τρανούλης είναι χειρουργός Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην γυναικολογική ογκολογία, την περιτοναϊκή καρκινωμάτωση και τη ρομποτική χειρουργική. Με μακρά και επιτυχημένη σταδιοδρομία σε καταξιωμένα Νοσοκομεία αναφοράς του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Δρ. Τρανούλης παρέχει θεραπείες σε όλο το φάσμα της Γυναικολογίας και της Γυναικολογικής Ογκολογίας. Σε αυτά τα πλαίσια πραγματοποιεί πλήθος εξειδικευμένων χειρουργικών επεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της ρομποτικής χειρουργικής, του λεμφαδένα-φρουρού, της υπερ-ριζικής κυτταρομείωσης για τον προχωρημένο καρκίνο των ωοθηκών και των πολυσπλαχνικών εξεντερώσεων για τοπικά προχωρημένους ή υποτροπιάζοντες γυναικολογικούς καρκίνους. Παρέχει επίσης γενετική συμβουλευτική για τους κληρονομούμενους γυναικολογικούς καρκίνους ενώ είναι διαπιστευμένος στη διαγνωστική & θεραπευτική κολποσκόπηση.