Οι απαντήσεις Αρχηγού για την αγορά λογισμικών παρακολούθησης και η έκθεση PEGA ενώπιον Βουλής

Αυστηροποίηση του πλαισίου για αδειοδότηση λογισμικού διπλής χρήσης που σχετίζεται με παρακολουθήσεις προσώπων επεξεργάζεται το Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής.

Αυτό ανέφερε ο Γενικός Διευθυντής του Υφυπουργείου Έρευνας Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής Στέλιος Χειμώνας στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών η οποία εξέτασε σε δεύτερη συνεδρία της την εμπλοκή της Κύπρου στην παραγωγή και διάθεση λογισμικών που ενδέχεται να χρησιμοποιούνται για παράνομες παρακολουθήσεις.

Όπως ανέφερε ο κ. Χειμώνας προς την κατεύθυνση της αυστηροποίησης του συγκεκριμένου πλαισίου συντονίζονται  οι συναρμόδιες υπηρεσίες. Σημείωσε ότι θα δημιουργηθούν για τον σκοπό αυτό δύο ξεχωριστά μητρώα, ένα για τους κατασκευαστές τέτοιων συσκευών για το οποίο δημιουργήθηκε ένα πρώτο προσχέδιο νομοθεσίας, ενώ θα δημιουργηθεί και ένα δεύτερο μητρώο εξοπλισμού. Επίσης, σημείωσε ότι στη νομοθεσία θα υπάρχουν ρυθμίσεις για επιτήρηση της αγοράς.

Σημείωσε ότι με την υφιστάμενη νομοθεσία και λόγω της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, εξαγωγή λογισμικού εντός της ΕΕ δεν ελέγχεται, αλλά ελέγχονται μόνο πράξεις με τρίτες χώρες και εξέφρασε την πρόθεση να υπάρξει ρύθμιση ώστε να αδειοδοτείται οποιαδήποτε πράξη είτε εντός είτε εκτός ΕΕ.

Προηγουμένως ο εκ μέρους του Υπουργείου Ενέργειας το οποίο εκδίδει τις σχετικές άδειες αναφέρθηκε ότι δεν έχουν εκδοθεί άδειες για κατασκοπευτικούς μηχανισμούς, ωστόσο εκδόθηκαν άδειες για λογισμικά διπλής χρήσης.

Από τον Κλάδο Εξαγωγής Στρατηγικών Ειδών του Υπουργείου αναφέρθηκε ότι τα πιο πάνω λογισμικά χρησιμοποιούνται είτε καλόβουλα είτε για κακόβουλους σκοπούς όπως η παρακολούθηση, πολιτών, δημοσιογράφων και πολιτικών και για κάθε άδεια που εκδίδεται πρέπει να υπάρχει περιγραφή του είδους υπό εξαγωγή και σε ποια κατηγορία κατατάσσεται. Σημειώθηκε ότι για την έκδοση της άδειας δηλώνεται το είδος υπό εξαγωγή και ο τελικός χρήστης, ενώ παραπέμπεται η αίτηση στο Υπουργείο Εξωτερικών, την ΚΥΠ και άλλους φορείς ώστε να γίνει ο τελικός έλεγχος για την χώρα προορισμού και να ελεγχθεί αν είναι πρωτότυπο το πιστοποιητικό. Αν υπάρχουν υποψίες ότι δηλώνεται κάτι λανθασμένα ή δεν είναι καλόβουλη η χρήση γίνονται σχετικοί έλεγχοι, όπως αναφέρθηκε.

Όσον αφορά το πόρισμα για το κατασκοπευτικό βαν και τις εκκλήσεις για δημοσιοποίησή του, εκ μέρους της Νομικής Υπηρεσίας αναφέρθηκε ότι όπως γίνεται χειρισμός οποιουδήποτε αστυνομικού υλικού που δεν αποτελεί μαρτυρία δεν αποκαλύπτεται και για να κριθεί αν είναι αποκαλύψιμο ή όχι λαμβάνονται υπόψη κάποια κριτήρια.

Ο Αρχηγός της Αστυνομίας Στέλιος Παπαθεοδώρου εξέφρασε την υποστήριξη της αστυνομίας στο νομοσχέδιο που προωθείται για αυστηροποίηση του πλαισίου. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο ιστορικό αγοράς υπηρεσιών λογισμικού παρακολούθησης από την Αστυνομία για υποβοήθηση στης διερεύνηση υποθέσεων.

Στο πλαίσιο αυτό είπε το 2011 η Αστυνομία αγόρασε συσκευή από εταιρεία που τους είχε παρουσιαστεί σε έκθεση στη Γερμανία για εξαγωγή δεδομένων από τάμπλετ και κινητά τηλέφωνα σύμφωνα με τις πρόνοιες νομοθεσιών και μόνο με σχετικά διατάγματα από το δικαστήριο. Η γερμανική εταιρεία προχώρησε, επίσης, όπως είπε σε εκπαίδευση πέντε μελών της Αστυνομίας. Το 2014 ανέφερε, αγοράστηκε και δεύτερη συσκευή από την ίδια εταιρεία αλλά όσον αφορά την πληρωμή τους παρέπεμψαν στην εταιρεία NCIS Intelligence and Security Services, αφού τους ενημέρωσαν ότι ήταν ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπός της στην Κύπρο.

Το 2016, συνέχισε, τους παρέπεμψαν σε άλλο επίσημο αντιπρόσωπο στην Κύπρο με τον οποίο υπάρχει συνεργασία μέχρι σήμερα. Σημείωσε επίσης ότι η άδεια για την  NCΙS Intelligence and Security Services εκδόθηκε το 2013 και με τη λήξη της το 2020 δεν ανανεώθηκε μετά τα γεγονότα με το βαν. Σημείωσε επίσης ότι η Αστυνομία συνεργάζεται με πολλές ιδιωτικές εταιρείες από τις οποίες αγοράζει εξοπλισμό και δεν σημαίνει ότι αν διαπράξουν κάποιοι αδίκημα δεν θα είναι υπόλογοι.

Σημειώνεται ότι η εξεταστική επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (PEGA) που συστάθηκε για να διερευνήσει τη χρήση λογισμικών παρακολούθησης ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ προχώρησε σε συστάσεις προς την Κύπρο για καλύτερη αξιολόγηση των αδειών που εκδίδονται για λογισμικό υποκλοπής spyware.

Η Επιτροπή Νομικών στη βάση του υλικού που εξήχθη από τις δύο συνεδρίες, θα εκπονήσει μια Έκθεση που θα τεθεί ενώπιον της Ολομέλειας και θα γίνει συζήτηση του θέματος στο κεφάλαιο Δ.

Μιλώντας μετά το πέρας της Επιτροπής, η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Φωτεινή Τσιρίδου, η οποία προήδρευε της Επιτροπής Νομικών, ανέφερε ότι η συζήτηση ήταν συνέχεια της συνεδρίας του περασμένου Νοεμβρίου. Πρόσθεσε ότι κατά το μεσοδιάστημα προέκυψε και η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της  Επιτροπής PEGA η οποία κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα και έκανε συστάσεις γενικότερα για αυτά τα ζητήματα στην ΕΕ. Πρόσθεσε ότι στο ψήφισμα της PEGA καταγράφονται εισηγήσεις πολιτικής φύσης, όπως η επιβολή μορατόριουμ στις εξαγωγές spyware, ανάπτυξης νομοθεσίας ελέγχου σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και ο ορισμός του τι θεωρείται λόγος εθνικής ασφάλειας. Πρόσθεσε ότι η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποστέλλει ένα δυνατό μήνυμα στις κυβερνήσεις των κρατών -μελών, στους θεσμούς της ΕΕ, στις ανεξάρτητες αρχές και στον κλάδο της τεχνολογίας.

Ανέφερε ότι ο ΔΗΣΥ θεωρεί ότι η συζήτηση αυτής της έκθεσης είναι καλοδεχούμενη για εμβάθυνση της Δημοκρατίας και της διαφάνειας και επιθυμούν πιο στενή συνεργασία μεταξύ κρατών και θεσμών του ΕΚ.

Από τη σημερινή συνεδρίαση είπε, κρατούν τους στόχους που τέθηκαν ώστε να αυστηροποιηθεί το πλαίσιο κάτι για το οποίο είναι αναγκαίο να υπάρχει συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.  Είπε ακόμα ότι σκοπός της λειτουργίας της Επιτροπής Νομικών είναι να υπηρετεί τη δημοκρατία και θα κάνουν ότι μπορούν για να ενισχύσουν το νομοθετικό πλαίσιο.

Ερωτηθείσα αν θεωρεί πως υπάρχουν πολιτικές ευθύνες στο κόμμα της και στην προηγούμενη Κυβέρνηση, η κ. Τσιρίδου είπε ότι δεν θεωρεί ότι είναι πολιτικές οι ευθύνες που υπάρχουν και ανέφερε ότι υπάρχουν κάποια κενά που θα πρέπει να καλυφθούν νομοθετικά.

Όσον αφορά την μη δημοσιοποίηση του πορίσματος για το βαν, είπε ότι δεν θεωρεί ότι το πόρισμα αυτό μιλά για πολιτικές ευθύνες αφού ήταν μια ποινική διαδικασία. Ερωτηθείσα αν είναι υπέρ της δημοσιοποίησής του, είπε ότι τέτοια πορίσματα δεν δημοσιοποιούνται κι αν γίνει αυτό το αποφασίζει ο Γενικός Εισαγγελέας έχοντας κατά νου το δημόσιο συμφέρον.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, ανέφερε ότι το θέμα ενέγραψε με άλλους Βουλευτές του ΑΚΕΛ στην Επιτροπή Νομικών και η τότε Κυβέρνηση Αναστασιάδη ανέφερε ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία ούτε κατασκευάζονται ούτε εξάγονται τέτοια λογισμικά και χαρακτήρισε τα λεγόμενα αυτά αποκυήματα φαντασίας.

Πρόσθεσε ότι κατέθεσαν στην Επιτροπή στοιχεία για παραγωγή και εξαγωγή λογισμικού από την ΚΔ και ανέμεναν την Ολοκλήρωση των διαδικασιών στην PEGA, ώστε να ολοκληρωθεί η αυτεπάγγελτη εξέταση. Πρόσθεσε ότι σήμερα με την ολοκλήρωση της συζήτησης στην Επιτροπή Νομικών φεύγουν σοφότεροι αλλά και πολύ ανήσυχοι, αφού όσα κατήγγειλαν που βρήκαν τη θέση τους στην έκθεση του ΕΚ, αποτελούν ντροπή για την Δημοκρατία. Όπως είπε με πολιτικές και θεσμικές πλάτες επετράπη σε εγκληματικά στοιχεία να παράγουν και να εξάγουν λογισμικά διπλής χρήσης από την Κύπρο και να επιμολύνουν και άλλα κράτη της ΕΕ όπως έγινε στην Ελλάδα.

Πρόσθεσε ότι η έγνοια τους δεν είναι μόνο η κατανομή ευθυνών για τις οποίες υπάρχει οσμή συγκάλυψης, αλλά αναμένουν επίσης να αναλάβει δράση η Κυπριακή Δημοκρατίας, τα αρμόδια τμήματα και υπουργεία για τα ζητήματα που τίθενται στην έκθεση της αρμόδιας Επιτροπής του ΕΚ.

Είπε ακόμα ότι η αντιμετώπιση του ζητήματος των πολιτικών ευθυνών είναι μια από τις πολλές πτυχές αλλά το πιο σημαντικό είναι να δουν πώς προχωρούν μπροστά αφού η ΚΔ παραμένει εκτεθειμένη.

Επιπλέον ανέφερε ότι λόγω της άρνησης δημοσιοποίησης από τη Νομική Υπηρεσία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης του πορίσματος για το βαν, παρά και τις συστάσεις του ΕΚ, το ΑΚΕΛ θα προχωρήσει σε μια σειρά ενεργειών, ενώ ο ίδιος θα προχωρήσει μαζί με τον Ευρωβουλευτή Γιώργο Γεωργίου σε μια δημοσιογραφική διάσκεψη στις αρχές Ιουλίου, όπου θα παραθέσουν στοιχεία και γεγονότα, με αναφορά και σε πολιτικές ευθύνες σε σχέση με το κατασκοπευτικό λογισμικό.