Σε απόγνωση οι κωφοί, ελλείψεις σε διερμηνείς-Το παράπονο προς την Πολιτεία

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όσον αφορά στην πρόσβαση στην ενημέρωση, αλλά και σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, ανέπτυξαν ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι εκπρόσωποι της κοινότητας των κωφών ατόμων, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για αναγνώριση της κυπριακής νοηματικής γλώσσας. Την ίδια ώρα, έγινε ξεκάθαρο πως ο αριθμός των διερμηνέων αυτή τη στιγμή είναι αρκετά μικρός, για να καλυφθούν οι ανάγκες που υπάρχουν, κάτι που δείχνει την αδήριτη ανάγκη να αρχίσει η εκμάθηση της κυπριακής νοηματικής γλώσσας.

Παρά το γεγονός ότι η κυπριακή νοηματική γλώσσα αναγνωρίστηκε το 2006 και το 2012 λήφθηκε απόφαση από το τότε Υπουργικό Συμβούλιο, όπως αποφασιστούν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να ξεκινήσει η προώθησή της, μέχρι και σήμερα δεν έχουν γίνει και πολλά πράγματα, με αποτέλεσμα, τα άτομα της κοινότητας των κωφών να αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα, που άπτονται της νομοθεσίας.

Στην τοποθέτησή του, ο πρόεδρος της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων, Χριστάκης Νικολαΐδης, τόνισε πως η αναγνώριση της κυπριακής νοηματικής γλώσσας, βάσει νόμου, ήταν μία από τις τρεις πιο θετικές εξελίξεις για την Κύπρο και την κατέγραψε και ο ΟΗΕ σε έκθεσή του, αφού σε άλλες χώρες δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο το 2015, ωστόσο δεν υπάρχουν θετικά αποτελέσματα, ούτε σημαντικές αλλαγές. Ο κ. Νικολαΐδης επεσήμανε πως κάποτε η νοηματική γλώσσα ήταν απαγορευμένη στην Κύπρο και μάλιστα έδενα τα χέρια στα άτομα που την χρησιμοποιούσαν, για να σταματήσουν.

Εξήγησε πως λόγω του γεγονότος ότι δεν διδάσκεται η κυπριακή νοηματική γλώσσα στα σχολεία, δημιουργούνται προβλήματα στη συνέχεια και αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπου διδάσκεται η νοηματική. Ο κ. Νικολαΐδης ξεκαθάρισε πως στη νομοθεσία υπάρχουν αρκετά πράγματα, τα οποία δεν έχουν γίνει και «πρέπει επιτέλους να αρχίσουμε να τα εφαρμόζουμε, για να ξεκινήσουμε να ενσωματώνουμε τους κωφούς στην κοινωνία».

Ο πρόεδρος της ΚΥΣΟΑ υπέδειξε πως οι κωφοί δεν λαμβάνουν κανένα επίδομα, ενώ όσον αφορά στα άτομα που αυτή τη στιγμή είναι κωφά ή έχουν απώλεια ακοής, σημείωσε πως δεν γνωρίζουν ακριβείς αριθμούς. «Το Τμήμα Στατιστικής μιλά για 3,300 κωφούς στην Κύπρο. Εμείς δεν μπορούμε να το ξέρουμε αυτό, αν ευσταθεί ο αριθμός. Πρέπει να θεωρηθεί πολύ σοβαρή απώλεια ακοής. Πρέπει να το δει το κράτος και να ξεκινήσει να λειτουργεί συστηματικά για να είναι οι κωφοί μέλη της κοινωνίας».

Από πλευράς της, η πρόεδρος της ομοσπονδίας Κωφών, Δέσποινα Ιωάννου, πραγματοποίησε τη δική της τοποθέτηση, με τη βοήθεια διερμηνέα, που βρισκόταν στην αίθουσα, καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεδρίας, ώστε να κάνει τη μετάφραση. Όπως εξήγησε, όταν ανέλαβε την προεδρία της ομοσπονδίας, όντας και εκπαιδευτικός, άρχισε να ψάχνει διάφορους τρόπους, ώστε να αξιοποιηθεί η νομοθεσία. Όπως εξήγησε, με το Διοικητικό Συμβούλιο είχαν ετοιμάσει προγράμματα, με στόχο να γίνει ευρύτερη η κουλτούρα της νοηματικής γλώσσας και να γνωρίσουν την κυπριακή κοινότητα, να δημιουργηθούν ονόματα για τα χωριά της Κύπρου, που δεν είχαν, αλλά και για κυπριακά προϊόντα, όπως το χαλούμι. Τόνισε, δε, πως ως ομοσπονδία θέλουν να συνεχίσουν την ενίσχυση του κυπριακού λεξιλογίου.

Αναφερόμενη καθημερινότητα ενός κωφού ατόμου, η κα. Ιωάννου εξήγησε πως ένα άτομο, που πρέπει να πάει στο δημόσιο, χωρίς διερμηνέα, είναι αρκετά δύσκολο, ειδικά όταν πρέπει να περιμένει, καθώς δεν θα ξέρει τι γίνεται και πότε είναι η σειρά του να εξυπηρετηθεί. «Πρέπει να ενισχύσουμε την κουλτούρα για αντιμετώπιση των ατόμων με απώλεια ακοής». Η κα. Ιωάννου έκανε αναφορά και στα προβλήματα που αντιμετώπισε η κοινότητα των κωφών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σημειώνοντας πως δεν υπήρχε επαρκής ενημέρωση, με αποτέλεσμα να τα μαθαίνουν όλα τελευταία στιγμή. Εξήγησε πως εκείνο που τους έσωσε ήταν ότι έφτιαξε η ίδια μία σελίδα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ενημέρωνε τα άτομα με απώλεια ακοής, για όσα ενημερωνόταν και η ίδια.

Τόνισε πως πρέπει να υπάρχει προώθηση και σεβασμός των δικαιωμάτων τους και ανέφερε ως παράδειγμα το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπήρχε η εκπαιδευτική τηλεόραση, με παράθυρο στη νοηματική, κάτι που στην Κύπρο δεν έγινα και ήταν κάτι που τους θύμωσε αρκετά. Παράλληλα, τόνισε πως, το θέμα με τη συγκεκριμένη αναπηρία είναι ο τρόπος επικοινωνίας και υπάρχουν αρκετοί, όπως για παράδειγμα γραπτώς ή με τη νοηματική. «Χρειάζεται ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Σκεφτήκαμε ως ομοσπονδία να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα διερμηνείας εξ αποστάσεως. Δεν μπορεί η κοινότητα των κωφών στην Κύπρο να μένει συνεχώς πίσω και στην Ευρώπη να προχωρούν τόσο».

Όσον αφορά στον αριθμό των διερμηνέων, η πρόεδρος της ομοσπονδίας Κωφών επεσήμανε πως υπάρχουν ελλείψεις, αφού αυτή τη στιγμή στην Κύπρο υπάρχουν 23 διερμηνείες, εκ των οποίων οι δύο είναι στη Σχολή Κωφών, οι άλλοι δύο είναι στο Υπουργείο Παιδείας και τέσσερις εργάζονται το πρωί. Είναι ανησυχητικό, είπε, το γεγονός ότι υπήρχαν περιπτώσεις που κωφοί «έμειναν στο δρόμο», επειδή δεν υπήρχαν διερμηνείς, για να τους βοηθήσουν στα ραντεβού τους στο δημόσιο. Σημείωσε πως πρέπει να γίνουν σεμινάρια για περισσότερους διερμηνείς, αφού και τα απογεύματα υπάρχουν προβλήματα με τους διερμηνείς, καθώς εργάζονται στα κανάλια, για τα δελτία στη νοηματική.

«Υπάρχουν και κάποιοι κωφοί που είναι θαρραλέοι, που λένε τα προβλήματά τους, θέτουν τα προβλήματα, όμως δεν ξέρω αν εσείς ως θεσμός δέχεστε τα προβλήματα μας. Πρέπει η πολιτεία να μας στηρίξει και να επιδιώξει περισσότερη επαφή με την κοινότητα. Τα προβλήματά μας είναι εκεί».

Το μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής για αναγνώριση της κυπριακής νοηματικής γλώσσας και η αντιπρόεδρος Β' του Διοικητικού Συμβουλίου της ομοσπονδίας Κωφών, Ειρήνη Κυριάκου, στη δική της τοποθέτηση, που έγινε επίσης με τη βοήθεια διερμηνέα, τόνισε πως το μόνο που ζητά είναι η κάλυψη των δικαιωμάτων τους. «Όλοι οι κωφοί νιώθουν ένα παράπονο να βλέπουν όλες τις κοινότητες των ατόμων με αναπηρία να στηρίζονται και οι κωφοί όχι».

Από πλευράς της, το μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής, εκ μέρους του Πανεπιστημίου Κύπρου, Παναγιώτα Θεμιστοκλέους, η οποία είναι και παιδί κωφών, με τη νοηματική γλώσσα να είναι η μητρική της γλώσσα, σημείωσε είναι σημαντικό να υπάρχει αυτή η γλώσσα. Η ίδια διδάσκει την κυπριακή νοηματική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και το ζήτημα για εκείνη, αλλά και τους συναδέλφους της, είναι όπως υπάρχει μία βάση, για να μπορούν να διδάσκουν πιλοτικά τη νοηματική γλώσσα και να βοηθούν τους καινούργιους χρήστες.

«Στα μαθήματά μου χρησιμοποιώ τον κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο διδασκαλίας των γλωσσών, που έχει δημιουργηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη νοηματική γλώσσα. Είμαι παιδί κωφών και είναι η μητρική μου γλώσσα η νοηματική. Για μένα είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσει να υπάρχει η γλώσσα και να συνεχίσει να διδάσκεται με τη σωστή της μορφή», σημείωσε.

Ετοιμάζονται μακροπρόθεσμα μέτρα

Η εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, παίρνοντας το λόγο, τόνισε πως αυτή τη στιγμή τελείωσαν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα και από το 2022, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο τελείωσε την επιμόρφωση των διερμηνέων και άρχισαν τα μακροπρόθεσμα μέτρα. Σημείωσε πως η κυπριακή νοηματική γλώσσα διδάσκεται στα επιμορφωτικά κέντρα και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Εξήγησε πως όταν τελείωσε η επιμόρφωση, είναι υποχρέωση του Υπουργείου να δημιουργηθούν σχολές για εκμάθηση της κυπριακής νοηματικής γλώσσας, ωστόσο χρειάζεται αναλυτικό πρόγραμμα.

«Προσπαθούμε εδώ και ένα χρόνο για να κάνουμε το πρόγραμμα σπουδών και τη δημιουργία των αναλυτικών, τι θα διδάσκεται. Όταν γίνουν αυτά, αυτή η σχολή θα εκδίδει πιστοποιητικά αναγνώρισης της κυπριακής νοηματικής. Θέλουμε να ξεκινά από ένα επίπεδο όπως τα αγγλικά και να πηγαίνει πάνω-πάνω. Αυτός είναι ο στόχος μας. Δεν είναι εύκολο. Για να μην έχουμε θέματα, ποιος διδάσκει και ποιος δίνει πιστοποιητικό και για να είναι αναγνωρισμένο από όλους, θα κάναμε σχολή».