Η «γνωμάτευση» Κληρίδη, οι απαντήσεις των Εισαγγελέων στην κριτική και οι... αντιπροτάσεις

«Η εμπιστοσύνη δεν παραχωρείται ούτε με νόμους ούτε με κανονισμούς, αλλά κερδίζεται από τους ίδιους τους θεσμούς στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους».

Αυτή η δήλωση έγινε τη Δευτέρα, από τον τέως Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, Κώστα Κληρίδη, ο οποίος ήταν ομιλητής σε εκδήλωση του Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού.

Ο κ. Κληρίδης αναφέρθηκε στο θέμα της κρίσης θεσμών στην Κύπρο, και με στη συγκεκριμένη δήλωση, κατάφερε να αποτυπώσει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την εικόνα που σήμερα εκπέμπουν οι θεσμοί στη χώρα μας. Όποιος δεν αναγνωρίζει πως υπάρχει πρόβλημα και αυτό δεν δημιουργείται από το προβληματικό Σύνταγμα, ή τους Νόμους ή τους κανονισμούς, αλλά από τους ίδιους τους ανθρώπους που κλήθηκαν να τους υπηρετήσουν, πλανώνται πλάνη οικτρά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Χείμαρρος ο Κληρίδης για τη διαφθορά-«Όταν οι αποκαλύψεις αγγίζουν δικό τους πρόσωπο οι διακηρύξεις χάνονται, οι διώκτες δέχονται ανοικτή πολεμική»

Η Εκτελεστική Εξουσία, η Βουλή με τα μέλη της, η Γενική Εισαγγελία, η Αστυνομία, ακόμα και η Εκκλησία, βρίσκονται κατά καιρούς στο μάτι του Κυκλώνα. Ο λόγος που βρίσκονται, δεν είναι επειδή κάποιος ξύπνησε ένα πρωί και αποφάσισε να ασκήσει κριτική και να κατηγορήσει τον άλφα ή τον βήτα. Είναι γιατί μερικοί εξ όσων κλήθηκαν να υπηρετήσουν αυτούς τους θεσμούς, με τις πράξεις, τις δηλώσεις, τις αποφάσεις ή τις παραλείψεις τους, δεν κατάφεραν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Κι αυτό είναι ένα συμπέρασμα που εξάγεται μέσα από την πορεία των χρόνων, όπου οι θεσμοί κρίνονταν και κρίνονται για τους χειρισμούς και τη στάση τους, σε διάφορα ζητήματα και υποθέσεις.

Και κάπου εδώ, έρχεται η επόμενη δήλωση του Κώστα Κληρίδη, ο οποίος ανέφερε: «Αφ΄ης όμως στιγμής η πορεία της αποκάλυψης, της εξιχνίασης και της δίωξης αγγίζει οποιοδήποτε πρόσωπο ή οποιαδήποτε πρόσωπα του δικού τους ζωτικού χώρου, είτε πολιτικού χώρου, είτε συγγενικού, είτε φιλικού, οι διακηρύξεις, τα μεγάλα λόγια και η στήριξη προς τους διώκτες, αμέσως παύουν. Σε πλείστες δε περιπτώσεις, η πλήρης στήριξη προς αυτούς που μάχονται ενάντια στη διαφθορά, όχι απλώς τερματίζεται, αλλά μετατρέπεται κάποτε και σε ανοικτή πολεμική εναντίον τους, ή σε συγκεκαλυμμένη υπόσκαψη του έργου ή του προσώπου τους».

Είναι δηλαδή, αυτό που έχει καταγραφεί ουκ ολίγες φορές, ειδικά στις περιπτώσεις πολιτικών ή κομμάτων, που είναι πολύ πιο προβεβλημένα, που όταν μια υπόθεση αφορά άλλους, τότε σηκώνουν την παντιέρα κατά της διαφθοράς και απαιτούν τιμωρίες, ενώ όταν πρόκειται για πρόσωπα του δικού τους πολιτικού χώρου, είτε κάνουν λόγο για πολιτικές διώξεις, αμφισβητούν τη δικαιοσύνη ή στην καλύτερη περίπτωση σιωπούν και εξαφανίζονται.

Λίγες ώρες μετά από την ομιλία του Κώστα Κληρίδη, πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο της νεοσύστατης ακαδημίας της Νομικής Υπηρεσίας, με θέμα την έννοια του δημοσίου συμφέροντος. Σε αυτή, μίλησαν μεταξύ άλλων, ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας που στο πρόσφατο παρελθόν, αμφότεροι είχαν εκφράσει τη δυσφορία τους για το γεγονός ότι τους ασκείται έντονη κριτική.

Ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Σάββας Αγγελίδης, ήταν αυτός που ανέλαβε να εξηγήσει τη στάση της Νομικής Υπηρεσίας και του σκεπτικού πίσω από μια σειρά αποφάσεων, για τις οποίες αυτή επικρίθηκε επειδή δεν έδωσε επαρκή αιτιολόγηση, περιοριζόμενη να αναφερθεί σε λόγους δημοσίου συμφέροντος. Το δημόσιο συμφέρον, άλλωστε ήταν και το θέμα του Συνεδρίου, όπου καταγράφηκαν μια σειρά από απόψεις, που αναμφίβολα δεν μπορούν να οδηγήσουν σε ένα σαφή ορισμό του.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πρόεδρος Ανωτάτου: Τυχόν καταχρηστική επίκλησή του δημόσιου συμφέροντος, πλήττει τον σκληρό πυρήνα του κράτους δικαίου

Επιστρέφοντας στο θέμα της κριτικής και της στάσης των θεσμών, έναντι αυτής, με αυτό καταπιάστηκε ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Σάββας Αγγελίδης, ο οποίος υπέδειξε πως θα ήταν πολύ εύκολο, κάποιες φορές, να παρασύρεται η Υπηρεσία του σε λαϊκίστικες προσεγγίσεις, ανάλογα με το τι η λαϊκή γνώμη πιστεύει και απαιτεί κάθε φορά και είτε να αποφασίζει η Νομική Υπηρεσία, ποινικές διώξεις με βάση το λεγόμενο περί δικαίου αίσθημα είτε και να ανταποκρίνεται άκριτα στα αιτήματα για δημόσια συζήτηση θεμάτων που άπτονται ευαίσθητων ζητημάτων μίας ποινικής δίωξης.

Μάλιστα υποστήριξε πως, πολύ συχνά το δημόσιο συμφέρον συγχέεται με το τρέχον λαϊκό αίσθημα, αλλά οι δύο έννοιες είναι σαφώς διακριτές. Σε αυτό το πλαίσιο είπε, «εν όψει, του διλήμματος λαϊκό αίσθημα ή δημόσιο συμφέρον, όταν τα δύο δεν μπορούν να συγκεραστούν, ύψιστο καθήκον και υποχρέωση μας και συνάμα συνταγματική επιταγή, είναι να εξυπηρετείται το δεύτερο, ακόμα και όταν εξεγείρεται το πρώτο, ακόμη και όταν αυτό εξυπακούει έκθεση σε κίνδυνο, άδικη κριτική και πολλές φορές δημιουργία καχυποψίας και μεμψιμοιριών».

«Αλλότρια κίνητρα πίσω από αναρτήσεις»

Ο κ. Αγγελίδης αναφέρθηκε και στην καχυποψία και τις μεμψιμοιρίες που διατυπώνονται, όπως είπε με διάφορες μορφές. Αφού αναφέρθηκε στην επώνυμη αρθρογραφία, ανέφερε πως πλέον έχει εξελιχθεί μέσω ανώνυμων λογαριασμών σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που μετατράπηκε σε διάδοση ψευδών ειδήσεων, ανυπόστατα γεγονότα και ισχυρισμούς και ανήθικους χαρακτηρισμούς και συμπεράσματα.

Ο Σάββας Αγγελίδης, με εμφατικό τρόπο δήλωσε πως επειδή έχει ολοκληρωμένη εικόνα για κάθε υπόθεση, «πιστέψτε το ότι αυτές οι αναρτήσεις που βλέπουμε σε καθημερινή βάση πλέον, δεν είναι το αποτέλεσμα της μη δημοσιοποίησης λόγων μίας απόφασής μας, που βασίζεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος σε μία υπόθεση. Πίσω από την κάθε μία κρύβεται το μικρό συμφέρον αυτού που επηρεάζεται και/ή αλλότρια κίνητρα που μόνο ζημιά επιδιώκουν να προκαλέσουν στην κοινωνία μας. Αυτή η νέα τάξη πραγμάτων θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους ως κοινωνία».

Συνεχίζοντας εκτίμησε πως «η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται τα συμφέροντα ή κίνητρα που κρύβονται πίσω από αυτούς τους ανώνυμους ή επώνυμους λογαριασμούς και δημιουργεί μία πίεση που σκοπό έχει στο τέλος της ημέρας να εξυπηρετήσει αλλότριους σκοπούς. Αποκορύφωμα αυτού είναι η εργαλειοποίηση αρχών που κατά τα άλλα θα έπρεπε να συμβάλουν στη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος και όχι να λαϊκίζουν στη βάση λανθασμένων ή κακόπιστων ή αλλότριων κινήτρων».

«Θα ελεγχθούν όσοι άδικα μας κατηγορούν»

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, αναφερόμενος στους επικριτές και σε όσους κατηγορούν τον ίδιο και τον Γενικό Εισαγγελέα, είπε πως, «δεν θα παραμείνουμε απαθείς και απλοί θεατές όταν η ακεραιότητά μας και η ανεξαρτησία μας δέχεται ανήθικες επιθέσεις, οι οποίες μοναδικό σκοπό έχουν να χαθεί η εμπιστοσύνη του κοινού προς τον θεσμό του Γενικού Εισαγγελέα και δύναται να εκληφθούν ως μέτρα απειλής και εκφοβισμού στο να πράξουμε το καθήκον μας. Να είστε σίγουροι ότι στο τέλος της ημέρας και για προστασία του δημοσίου συμφέροντος, θα ελεγχθούν όσοι άδικα και χωρίς καμία μαρτυρία μας κατηγορούν για πράξεις που κατά τα άλλα ταχθήκαμε να καταπολεμήσουμε εντός της νομιμότητας».

Η άποψη του κ. Αγγελίδη, ότι η σημερινή ηγεσία της Νομικής Υπηρεσίας δέχεται επιθέσεις που έχουν ως στόχο να χαθεί η εμπιστοσύνη προς αυτή, συγκρούεται, πάντως, με την άποψη του Κώστα Κληρίδη, ότι η εμπιστοσύνη δεν παραχωρείται ούτε με νόμους ούτε με κανονισμούς, αλλά κερδίζεται από τους ίδιους τους θεσμούς στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους.

Πρόταση Νικολάτου

Εξάλλου, το δεδομένο που προέκυψε και από τη χθεσινή συζήτηση που διοργάνωσε η Νομική Υπηρεσία, είναι πως όντως υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης από τους πολίτες, η οποία ενδεχομένως να προκύπτει, από τη μη επαρκή αιτιολόγηση κάποιων αποφάσεων, που στο ευρύ κοινό, φάνηκαν ως λανθασμένες. Μάλιστα για το θέμα τοποθετήθηκαν επιφανείς νομικοί που κατέθεσαν τις απόψεις τους, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα.

Μένει πλέον να διαφανεί, αν η ηγεσία της Νομικής Υπηρεσίας, είναι διατεθειμένη να τροχοδρομήσει τέτοιες αλλαγές. Μια πρόταση κατέθεσε ο πρώην πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Μύρωνας Νικολάτος, ο οποίος διερωτήθηκε αν οι αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα για ποινικές διώξεις θα πρέπει να ελέγχονται από τα Δικαστήρια.

Ο κ. Σαββίδης πάντως, σχολίασε την πρόταση υποδεικνύοντας πως τα Δικαστήρια, έχουν ήδη βαρύ φόρτο εργασίας και συνεπώς, εάν για παράδειγμα συνέβαινε αυτό για τις υποθέσεις όπως αυτή που χειρίστηκε ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης για τον Μιχάλη Κατσουνωτό ή ο Ηλίας Στεφάνου για την υπόθεση του μαύρου βαν, αν αυτός ο όγκος πήγαινε σε μια ομάδα δικαστών του Ανωτάτου που δεν θα είχε την ευχέρεια των έμπειρων λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας και να έπρεπε να μελετήσουν και να διαμορφώσουν άποψη για την απόφαση του Γενικού Εισαγγελέα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: N. Χριστοδουλίδης: Υπέρτατος σκοπός της εξουσίας η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος

Το μεγάλο ζητούμενο και το παράδειγμα Αιμιλιανίδη

Τα όσα είπε ο τέως Γενικός Εισαγγελέας, αλλά και τα όσα ανέφεραν από την πλευρά τους η ηγεσία της Εισαγγελίας, Γιώργος Σαββίδης και Σάββας Αγγελίδης, θα έλεγε κανείς πως έχουν ένα κοινό παρονομαστή που αυτός δεν είναι άλλος από την ύπαρξη του προβλήματος εμπιστοσύνης. Είτε κάποιος συμφωνεί με την άποψη του κ. Κληρίδη, είτε με την εκτίμηση του Σάββα Αγγελίδη, το συμπέρασμα είναι πως υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης, με τους πολίτες να διαβάζουν με καχυποψία τις οποιασδήποτε αποφάσεις, ειδικότερα όταν αυτές δεν αιτιολογούνται στο βαθμό που επιτρέπεται.

Καχυποψία, που συχνά εξελίσσεται σε κριτική, με το κρίσιμο ερώτημα να είναι ένα. Πώς διορθώνεται αυτή η κατάσταση και από την άλλη πώς οι ίδιοι οι θεσμοί εισπράττουν την κριτική που γίνεται στις αποφάσεις που λαμβάνουν.

Αυτό που συμβαίνει αρκετά συχνά στην Κύπρο, όταν αναζητείται η απάντηση σε ένα δύσκολο ερώτημα, είναι να καταφεύγουμε στο τι συμβαίνει στο εξωτερικό και ειδικά στη Μεγάλη Βρετανία, από την οποία υιοθετήσαμε το νομικό μας σύστημα. Αυτό έπραξε και ο δικηγόρος Αχιλλέας Αιμιλιανίδης στο κλείσιμο της εισήγησης του στο Συνέδριο που οργάνωσε η Νομική Υπηρεσία, σχολιάζοντας το θέμα της κριτικής που έθιξαν οι Εισαγγελείς της Δημοκρατίας.

Είναι χαρακτηριστικό, είπε ο κ. Αιμιλιανίδης, «ότι στην περίπτωση του Brexit που ήταν η πιο σημαντική απόφαση των τελευταίων χρόνων στη Βρετανία, μέχρι να πάει η απόφαση στο Ανώτατο Δικαστήριο, είχαν γραφτεί τόσα άρθρα κριτικής και σχολιασμού της Πρωτόδικης απόφασης, που το Ανώτατο Δικαστήριο ξεκίνησε με ειδική αναφορά για το πόσο χρήσιμο του φάνηκαν τα διάφορα άρθρα και σχολιασμός που έγιναν στο ενδιάμεσο για να καταλήξει στην απόφαση του».