Η επιμονή του ΑΚΕΛ στο θέμα Παπακώστα, η διαχείριση του Μαρί και οι σκοπιμότητες

Η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ανακοίνωσε τη Δευτέρα την εγγραφή θέματος στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, της οποίας προεδρεύει, αναφορικά με την μεταχείριση του Κώστα Παπακώστα κατά την περίοδο φυλάκισής του. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Παπακώστας ήταν ο μόνος από τους καταδικασθέντες για μία από τις χειρότερες τραγωδίες της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας που είχε πολιτικό ρόλο και δεν ήταν ποτέ εντός Φυλακών κατά τη διάρκεια της κράτησής του, αφού η κατάσταση της υγείας του δεν το επέτρεπε και εξέτιε την ποινή του στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας μέχρι και τον θάνατό του. Ως εκ τούτου, η ανακίνηση του θέματος προξενεί ερωτήματα, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η φυλάκισή του κάθε άλλο παρά τυπική μπορεί να θεωρηθεί.

Ποια είναι η σκοπιμότητα να συζητηθεί τώρα τι συνέβαινε στις Κεντρικές Φυλακές την περίοδο 2013-2015, δεδομένου του τι έχει μεσολαβήσει; Μιλάμε για μία περίοδο, κατά το ήμισυ της οποίας σημειώνονταν απανωτές αυτοκτονίες, κατά συρροή παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κάθε άλλο παρά ανθρώπινες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν οι συνθήκες κράτησης των καταδικασθέντων. Μία περίοδο που ήταν σχεδόν μόνιμη η παρουσία της Αστυνομίας στο σωφρονιστικό μας ίδρυμα, λόγω των καβγάδων και των εξεγέρσεων που προκαλούσαν οι συνθήκες. Και όλα αυτά, επί Διεύθυνσης που διόρισε, το 2009, το ΑΚΕΛ. Αλλά δεν διερευνώνται όλα αυτά τα ντροπιαστικά στο σύνολό τους, παρά μόνο η περίπτωση του Κώστα Παπακώστα, ο οποίος βρισκόταν εκτός Φυλακών. Και μάλιστα αυτό γίνεται λίγες εβδομάδες πριν το μνημόσυνο 13 ανθρώπων, που πέθαναν εν ώρα καθήκοντος λόγω των χειρισμών αυτού του κράτους.

Αν κοιτάζαμε το ζήτημα των Φυλακών σφαιρικά, θα μπορούσαμε να αντλήσουμε πολλά διδάγματα για το μέλλον. Να συγκρίνουμε το πριν και το μετά την αλλαγή προσέγγισης και να διαπιστώσουμε ποιο σύστημα συμβάλλει περισσότερο στον σωφρονισμό και ποιο προετοιμάζει καλύτερα τους φυλακισμένους για ορθή και χρήσιμη επανένταξη στην κοινωνία. Να επαναβεβαιώσουμε πως η παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι ποτέ καλή ιδέα και δεν στέλνει ποτέ τα σωστά μηνύματα. Να σιγουρευτούμε για την πολιτική βούληση οι Φυλακές μας να μην επιστρέψουν ποτέ σε εκείνες τις σκοτεινές εποχές, οι οποίες ντροπιάζουν κάθε ευσυνείδητο πολίτη, που αντιλαμβάνεται ότι η τιμωρία είναι η στέρηση της ελευθερίας και όχι η στέρηση της ανθρωπιάς.

Δεν είναι, όμως, αυτή η συζήτηση. Η συζήτηση, σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε η κ. Χαραλαμπίδου, λαμβάνει υπόψη «την καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση κατά την περίοδο της φυλάκισης» του Κώστα Παπακώστα. Σημειώνεται, ωστόσο, πως το Δικαστήριο απέρριψε σχεδόν το σύνολο αυτών των ισχυρισμών και αποδέχθηκε μόνο το αίτημα που αφορούσε τον αυλισμό, διευκρινίζοντας, μάλιστα, στην απόφασή του, πως «δεν διαφάνηκε πως ο θάνατος του αποβιώσαντα επήλθε ως αποτέλεσμα των συνθηκών κράτησής του». Αντιθέτως, διαφάνηκε πως 13 άτομα έφυγαν άδικα από τη ζωή, ως αποτέλεσμα αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης του κ. Παπακώστα, σύμφωνα με την απόφαση του Κακουργιοδικείου και ίσως το ΑΚΕΛ δεν θα έπρεπε να το ξεχνά αυτό όταν συζητά αποσπασματικά τις συνθήκες κράτησης Παπακώστα.

Ας μην ξεχνούμε ότι ο καταδικασθείς πρώην Υπουργός ήταν φυλακισμένος μεταξύ 2013 και 2015 και όταν καταδικάστηκε αναπληρωτής Διευθυντής των Φυλακών ήταν ο Γιώργος Τρυφωνίδης, ο οποίος διορίστηκε επί διακυβέρνησης Χριστόφια και η πλειοψηφία των καταγγελιών για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις Φυλακές, τους βιασμούς και τις αυτοκτονίες, αφορούν τη δική του περίοδο και τη δική του προσέγγιση στο ζήτημα του σωφρονισμού. Ακολούθησε η Ελένη Βατυλιώτη, μέχρι τον Νοέμβριο του 2014, η οποία έδωσε σκυτάλη στην Άννα Αριστοτέλους, κατά τη διάρκεια της θητείας της οποίας σημειώθηκε η μεγάλη αλλαγή στο σωφρονιστικό ίδρυμα, σταμάτησαν οι αυτοκτονίες και οι εξεγέρσεις και η Κύπρος ξεκίνησε να διακρίνεται για τη μεταχείριση των φυλακισμένων της. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί, πως το ΑΚΕΛ παράκαμψε το γεγονός πως κατά το μεγαλύτερο μέρος της φυλάκισης Παπακώστα, στη Διεύθυνση των Φυλακών βρισκόταν ο Γιώργος Τρυφωνίδης και η κ. Βατυλιώτη, ενώ πέντε μήνες αφότου ανέλαβε η κ. Αριστοτέλους, το Ιατροσυμβούλιο ενέκρινε τον αυλισμό του κ. Παπακώστα και εφαρμόστηκε η απόφαση, το ίδιο διάστημα που επιχειρείτο η διαχείριση της κατάστασης που δημιουργήθηκε επί Διεύθυνσης Τρυφωνίδη.

Αν το ΑΚΕΛ επιθυμεί να μελετήσει εις βάθος η Βουλή τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των φυλακισμένων κατά τη διάρκεια της δικής του διακυβέρνησης (και των πρώτων μηνών της διακυβέρνησης Αναστασιάδη) -έστω και σήμερα- μπορεί βεβαίως να το προωθήσει. Αλλά η επικέντρωση στην παραβίαση του δικαιώματος αυλισμού του Κώστα Παπακώστα δεν παραπέμπει σε μια καθυστερημένη ανάγκη αυτοκριτικής και άντλησης διδαγμάτων και δεν πείθει ότι αυτές είναι οι προθέσεις του, ιδιαίτερα από τη στιγμή που χρησιμοποίησε τη δικαστική απόφαση ως μοχλό άσκησης αντιπολίτευσης σε μία Κυβέρνηση που ανέλαβε καθήκοντα την 1η Μαρτίου του 2023, αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του κ. Παπακώστα δηλαδή.

Γι’ αυτό και οι πολίτες δεν έχουν πεισθεί για τις προθέσεις του ΑΚΕΛ όταν ανακινεί το ζήτημα. Αναμφίβολα, η έκρηξη στο Μαρί, επί δικής του διακυβέρνησης, ήταν το πιο μελανό σημείο στην μακρά ιστορία του κόμματος της Αριστεράς και θεωρείται από πολλούς ο σημαντικότερος λόγος που έκτοτε βρίσκεται εκτός της σφαίρας εξουσίας. Η δε διαχείριση που ακολούθησε αποτέλεσε την απαρχή του εκλογικού κατήφορου του κόμματος, καθώς έκτοτε έχει χάσει σε όλες τις Προεδρικές Εκλογές και βλέπει τα ποσοστά του να συρρικνώνονται κάθε χρόνο. Η κάκιστη διαχείριση, η μη ανάληψη πολιτικής ευθύνης, το γεγονός πως ούτε καν ζητήθηκαν οι απαραίτητες συγνώμες και στράφηκαν και φωνές κατά των νεκρών, δεν έχουν σβηστεί ακόμη από τη μνήμη του κόσμου και αυτό το ΑΚΕΛ το γνωρίζει πολύ καλά. Γι’ αυτό οτιδήποτε μπορεί να αποπροσανατολίσει από την ουσία της τραγωδίας του Μαρί, παρουσιάζεται ως πολιτικά καλοδεχούμενο.

Το Δικαστήριο εξέδωσε μία απόφαση όσο αφορά τον αυλισμό του κ. Παπακώστα. Ο κάθε ένας έχει το δικαίωμα να κάνει την ανάγνωση του. Ήσυχα, χωρίς πολιτική εκμετάλλευση. Με τρόπο που να μην προκαλεί. Με τρόπο που να μην προσβάλλει, με τρόπο που να μην δημιουργεί αμφιβολίες ως προς τα κίνητρα. Ας κάνουν την Κύπρο καλύτερη, χωρίς να επιδιώκουν την αποκόμιση πολιτικών μονάδων. Εξάλλου, στο παρελθόν υπήρχαν και άλλες αποφάσεις, οι οποίες δεν σχολιάστηκαν με τον ίδιο ζήλο, όπως ήταν η πρόσφατη, κατά του Γιώργου Τρυφωνίδη, που εξαιτίας των ενεργειών του, τις οποίες κατακεραύνωσε το Δικαστήριο και του απέδωσε σοβαρές ευθύνες, η Κυπριακή Δημοκρατία καλέστηκε να καταβάλει αποζημιώσεις ύψους 100 χιλιάδων ευρώ.

Η ουσία δεν αλλάζει. Δεν αλλάζει το κακό που μας συνέβη από την φονική έκρηξη στο Μαρί, ούτε με την απόφαση για τον αυλισμό του αποβιώσαντα πρώην Υπουργού. Δεν ανατρέπεται η αρχική απόφαση καταδίκης του. Δεν αλλάζει ο πόνος των δώδεκα οικογενειών, το συλλογικό αίσθημα ενοχής μας για το πόσο άδικα κόπηκε το νήμα της ζωής αυτών των ανθρώπων. Δεν αλλάζει η ταλαιπωρία που ακολούθησε, η αγανάκτηση που αισθάνθηκε ο κόσμος. Δεν αλλάζει η Ιστορία με ευκαιριακές συζητήσεις. Αλλάζουμε, όμως, εμείς, όταν την διαβάζουμε σωστά…