ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ

Τι είναι ο καταρράκτης;
Καταρράκτης είναι η πάθηση κατά την οποία ο φυσικός φακός του ματιού θολώνει. Η θόλωση αυτή μπορεί να έχει ποικίλες μορφές και μεγέθη. Μπορεί να καλύπτει ένα τμήμα του φακού ή και ολόκληρο το φακό. Περίπου 3 παιδιά στα 10.000 αναπτύσσουν σημαντικό καταρράκτη, αλλά το ποσοστό ποικίλει από Χώρα σε Χώρα. Ο καταρράκτης προκαλεί μείωση της όρασης διότι δεν επιτρέπει στο φώς να προσεγγίσει τον εσωτερικό αμφιβληστροειδή και στη συνέχεια το οπτικό νεύρο. Κατά συνέπεια η όραση δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά και το παιδί μπορεί να μείνει με σοβαρά μειωμένη όραση σε όλη του τη ζωή. Άμεση παρέμβαση στον κατάλληλο χρόνο απαιτείται για την αποφυγή μόνιμης οπτικής βλάβης. Ένα παιδί με καταρράκτη μπορεί να εμφανίζει λευκοκορία, στραβισμό ή και νυσταγμό στις αμφοτερόπλευρες περιπτώσεις, αφορμές που οδηγούν τους γονείς να αναζητήσουν οφθαλμολογική συμβουλή.

Γιατί κάποια παιδιά γεννιούνται με καταρράκτη ή τον εμφανίζουν αργότερα;

Οι παιδικοί καταρράκτες συχνά εμφανίζονται λόγω μη φυσιολογικής ανάπτυξης του φακού κατά την εμβρυϊκή περίοδο. Δυσπλασίες του φακού που συνοδεύονται και από άλλα σωματικά παθολογικά ευρήματα, συνήθως οφείλονται σε γενετικές ή μεταβολικές διαταραχές, ενδομήτριες λοιμώξεις (π.χ. ερυθρά, τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοιός, απλός έρπης), άλλα συστηματικά νοσήματα, προωρότητα, ενώ σε ένα μεγάλο ποσοστό τα αίτια παραμένουν άγνωστα. Οι παιδικοί καταρράκτες μπορεί να εμφανιστούν κατά τη γέννηση ή αναπτύσσονται όσο το παιδί μεγαλώνει. Ωστόσο, οι περισσότεροι δεν σχετίζονται με άλλες διαταραχές. Τέλος, καταρράκτης μπορεί να προκληθεί και μετά από σοβαρό τραυματισμό του ματιού (τραυματικός καταρράκτης).

Όλοι οι παιδικοί καταρράκτες πρέπει να αφαιρεθούν;

Όχι. Κάποιοι καταρράκτες που είναι μικροί ή / και έκκεντροι, δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν χειρουργικά, διότι σε αυτές τις περιπτώσεις η όραση αναπτύσσεται ικανοποιητικά.

Ποιες μορφές καταρράκτη εμφανίζονται στα παιδιά;

Ο ανθρώπινος φυσιολογικός (κρυσταλλοειδής) φακός αποτελείται από το κεντρικό του τμήμα (πυρήνας) και το περιφερικό του τμήμα (φλοιός). Ολόκληρος ο φακός βρίσκεται μέσα σε μια λεπτή κάψα (περιφάκιο). Η θόλωση μπορεί να εμφανιστεί σε κάποιο ή όλα τα τμήματα του φακού. Πλήρης οφθ/κός έλεγχος και έλεγχος για την συνύπαρξη άλλων οφθ/κών ανωμαλιών, λήψη πλήρους οικογενειακού ιστορικού, πλήρης παιδιατρική εκτίμηση, εξειδικευμένος μεταβολικός και γενετικός έλεγχος σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητος.

Σε ποια ηλικία πρέπει να αφαιρείται ο βρεφικός ή ο παιδικός καταρράκτης;
Οι καταρράκτες που προκαλούν σοβαρή μείωση της όρασης πρέπει να αφαιρούνται το συντομότερο που επιτρέπεται μια ασφαλής επέμβαση. Η όραση αναπτύσσεται από τη γέννηση μέχρι περίπου τα πρώτα σχολικά χρόνια της ζωής. Η φυσιολογική ανάπτυξή της απαιτεί λήψη καθαρών εικόνων από τα μάτια, ώστε τα οπτικά κέντρα του εγκεφάλου, που λαμβάνουν τις εικόνες αυτές, να ωριμάσουν κατάλληλα. Εάν το ένα ή και τα δύο μάτια λόγω καταρράκτη δεν στέλνουν στον εγκέφαλο καθαρές εικόνες, τότε τα οπτικά κέντρα δεν θα ωριμάσουν όπως πρέπει και το παιδί θα μείνει με σοβαρά μειωμένη όραση σε όλη του τη ζωή. Κατά συνέπεια, η χειρουργική αφαίρεση ενός οπτικά σημαντικού καταρράκτη θα πρέπει να γίνεται στα χρόνια που η όραση ακόμη αναπτύσσεται και απαιτεί (πέρα από την επέμβαση) και ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης κάποιες φορές.
Νεογνά με συγγενή καταρράκτη (καταρράκτη από τη γέννηση) που χειρουργούνται στις πρώτες εβδομάδες της ζωής και αντιμετωπίζονται σωστά, επιτυγχάνουν καλά αποτελέσματα, από ότι άλλα που χειρουργούνται αργότερα.

Πως γίνεται η χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη και η αποκατάσταση της οπτικής λειτουργίας του ματιού;

Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία και με ειδικά εργαλεία και όργανα, αφαιρείται ο θολωμένος φακός και γίνονται ειδικοί χειρισμοί στο οπίσθιο τμήμα του περιφακίου. Ωστόσο μετά την επέμβαση λείπει ένα όργανο από το μάτι (ο φακός) που θα πρέπει να αντικατασταθεί για να γίνει το μάτι ικανό να εστιάζει. Υπάρχουν 3 τρόποι για να επιτευχθεί αυτό: 1) με τη τοποθέτηση ενός φακού στο εσωτερικό του ματιού (ενδοφακός), μέθοδος που προτιμάται σε μεγαλύτερα παιδιά, 2) με τη τοποθέτηση ενός φακού επαφής στην επιφάνεια του ματιού (προτιμάται σε μικρά βρέφη), 3) με τη χρήση γυαλιών (επιλέγεται μερικές φορές σε αμφοτερόπλευρες περιπτώσεις).

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της επέμβασης του καταρράκτη σε βρέφη και παιδιά;

Η εκτέλεση της επέμβασης του παιδικού καταρράκτη από έναν έμπειρο χειρουργό είναι αρκετά ασφαλής. Ωστόσο, δεν υπάρχει χειρουργική επέμβαση που να μην εγκυμονεί κινδύνους επιπλοκών.

Οι συχνότερες επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν μετά από μια επέμβαση παιδικού καταρράκτη είναι: η μόλυνση, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδή, το γλαύκωμα, η μετατόπιση του ενδοφακού, η θόλωση του οπτικού άξονα.

Γράφει ο Δρ Μάριος Λειψός

Χειρουργός Οφθαλμίατρος &

Παιδο Οφθαλμίατρος

Email: marioslipsos@gmail.com

Πηγή: www.apollonion.com