«Εγώ θωρώ την Κύπρο μου, τις ομορφκιές της τζαι την παράδοσή της»

Πνευματώδης, ειλικρινής, άνθρωπος γεμάτος αγάπη την οποία μεταφέρει μέσα από τα έργα του. Αυτός είναι ο δικός μας Χαμπής Τσαγγάρης. Ο χαράκτης, που κατάφερε ανάμεσα σε πολλούς καλλιτέχνες σε όλη την Ευρώπη να ξεχωρίσει και να λάβει ένα από τα σημαντικά βραβεία του Europa Nostra 2023. «Τούτο το βραβείο μοιράζομαι το με ούλλο τον κόσμο. Τους απλούς ανθρώπους και όσους ήταν δίπλα μου όλα αυτά τα χρόνια», είπε συγκινημένος όταν τον ρωτήσαμε πώς νιώθει για τη διάκρισή του. Διάκριση και αναγνώριση που άργησε, αλλά ήρθε….

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:Ο Κύπριος χαράκτης Χαμπής ανάμεσα στους νικητές των Ευρωπαϊκών Βραβείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Αδιαμφισβήτητα, ο Χαμπής Τσαγγάρης είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Κύπριους καλλιτέχνες και μοναδική του έμπνευση είναι ο τόπος του, η Κύπρος του. Όπως χαρακτηριστικά είπε, μιλώντας στον REPORTER, «με τις ομορφκιές της, την παράδοσή της, τα δράματά της, το πραξικόπημα, την εισβολή, τους πρόσφυγες και όλα αυτά». Ένας καλλιτέχνης των ματιών και της ψυχής, που εμπνέεται από ό,τι βλέπει και ακούει γύρω του και ιδιαίτερα από τους ήχους και τα χρώματα της φύσης, αφού και ο ίδιος, μετά το 1988 που διαμένει στην Πλατανίστεια, δηλαδή βρίσκεται κοντά στην ύπαιθρο, έχει δει τα έργα τέχνης του να αλλάζουν.

«Βραβεύτηκε για τα αξιοσημείωτα επιτεύγματά του σχετικά με την ενίσχυση των συνδέσεων και της κατανόησης μεταξύ των κοινοτήτων και των πολιτισμών στην διακοινοτική Κύπρο, μέσω της δουλειάς του με την άυλη κληρονομιά και πιο συγκεκριμένα την χαρακτική», αναφέρει η Europa Nostra, ωστόσο εκείνος βλέπει στα έργα κάθε καλλιτέχνη την προσωπικότητα και τα βιώματα.

Ο Χαμπής στηρίζεται σε ό,τι νιώθει και ό,τι του δημιουργεί συναίσθημα, είτε αυτό είναι χαρά, είτε αυτό είναι λύπη, ενώ ταυτόχρονα εμπνέεται από τις συναναστροφές του με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους καλλιτέχνες, τα διάφορα ταξίδια σε διάφορες γωνιές του νησιού. Βλέπει, ζει, ακούει και δημιουργεί. «Ο κάθε καλλιτέχνης έχει κάτι να πει. Εγώ μια ζωή κάνω ό,τι νιώθω, ό,τι βλέπω γύρω μου και ό,τι με συγκινεί. Εκφραζόμαστε για εκείνο που θέλουμε. Για την ειρηνική συμβίωση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Για εμένα η Κύπρος δεν είναι μισή. Μια είναι η Κύπρος και είναι ολόκληρη, με τους κατοίκους της όλους. Αυτό προσπάθησα και το έδειξα αρκετές φορές σε διάφορα έργα μου. Δημιουργώ ό,τι πονώ και ό,τι χαίρομαι».

Ο άνθρωπος που του άλλαξε τη ζωή, η Σχολή και το απών κράτος

Το 1995, άνοιξε τις πύλες της η Σχολή χαρακτικής του Χαμπή, εις μνήμη του πρώτου του δασκάλου, του εθνικού χαράκτη της Ελλάδας, του Α. Τάσου. Πρόκειται για τον χαράκτη που δημιούργησε το εμβληματικό έργο και γνωστό σε όλους μας προσφυγόσημο, που απεικονίζει ένα δακρυσμένο παιδί μπροστά απ’ το συρματόπλεγμα. Ο άνθρωπος αυτός έπαιξε καθοριστικό ρόλο και άλλαξε τη ζωή του Χαμπή από όταν ήταν 23 ετών. Όπως και η Σχολή, έτσι και τα εργαστήρια που πραγματοποιούνται εκεί, είναι εις μνήμη του.

Ο κος Χαμπής δεν ξεχωρίζει κάποιο από τα έργα του αλλά αν του ζητήσεις να αναφερθεί σε κάποια από τα αγαπημένα του ή κάποια που χαράχτηκαν στην σκέψη του, αναφέρεται στο δίδυμο έργο του από το παραμύθι «ο Σπανός τζιαι οι Σαράντα Δράτζιοι», όπου απεικονίζονται δύο χάρτες της Κύπρου. «Ο ένας είναι γεμάτος δράκους, οι οποίοι μας έφαγαν και ως τώρα μας τρώνε και στον χάρτη εκείνο, εκεί που είναι η Κοντέα, έβαλα το σπίτι που γεννήθηκα. Μου το έπιασαν οι δράκοι. Όταν τελειώνει το παραμύθι και σκοτώνονται οι δράκοι, δημιούργησα ένα χάρτη γεμάτο περιστέρια. Όπως δηλαδή ονειρεύομαι την Κύπρο».

Το παράπονο του κ. Χαμπή είναι πως ο Πολιτισμός στην Κύπρο, έχει υποβιβαστεί και το κράτος παραμένει απόν, τόσο για τον ίδιο που τόσα χρόνια παλεύει μόνος με την βοήθεια των συνεργατών του και του κόσμου, όσο και για τους νέους καλλιτέχνες. Η πρόσφατη διάκρισή του, τον δικαιώνει, ωστόσο θεωρεί ότι την ίδια ώρα κάνει πιο χτυπητή την απουσία της έννοιας του Πολιτισμού στην Κύπρο. «Όπως η νέα γενιά καλλιτεχνών, έτσι και η δική μου γενιά αναγκάστηκε να κάνει άλλες δουλείες για να επιβιώσει. Το λάθος που μπορεί να γίνει είναι να μείνουμε και να περιμένουμε από το κράτος για να κάνουμε κάτι. Όχι να μην περιμένουμε, αλλά να κάνουμε αυτό που αγαπάμε με τα μέσα που έχουμε, γιατί το κράτος μπορεί να μην έρθει ποτέ. Πιστεύω και το βλέπω, ότι στην Κύπρο τον Πολιτισμό, τον πέταξαν στα σκουπίδια. Τον υποβίβασαν. Τα λιγοστά χρήματα που δίνουν, φαίνεται λες και είμαστε ζητιάνοι. Δεν είμαστε ζητιάνοι, είμαστε δημιουργοί. Εκφράζουμε αυτό τον τόπο, ο οποίος μας πληγώνει».

Την απουσία του κράτους, την νιώθει εδώ και πολλά χρόνια, από όταν θα άνοιγε το πρώτο Μουσείο Χαρακτικής στην Κύπρο, για το οποίο το κράτος δεν έδωσε ποτέ χρήματα. Με παρέμβαση του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας , Δημήτρη Χριστόφια, πήραμε κάποια βοήθεια, αλλά μετά τίποτα. Δίνουν για τις εκδηλώσεις , αλλά είναι λες και είμαστε ζητιάνοι. Πρέπει να έχουν όραμα, να προωθήσουν τον Πολιτισμό και να βοηθήσουν τους καλλιτέχνες».

Το βραβείο σε όσους τον στήριξαν

Παρόλα αυτά, η μεγάλη διάκριση είναι η απόδειξη της τεράστιας δουλειάς του και της κληρονομιάς που έχει αναδείξει με τα έργα του για τον τόπο μας. Ο ίδιος, θέλησε να ευχαριστήσει όσους ήταν και είναι δίπλα του όλα αυτά τα χρόνια. «Το μοιράζομαι με όσους με βοήθησαν για να κάνω τη Σχολή και τα Μουσεία, δηλαδή ο κόσμος, οι απλοί άνθρωποι, οι οποίοι αγοράζαν τα έργα μου και σε άλλους φίλους μου, οι οποίοι ήρθαν αφιλοκερδώς και εργάστηκαν για να δημιουργήσουμε. Αυτοί όλοι οι άνθρωποι που ο καθένας με τον τρόπο του βοήθησε να γίνουν όλα αυτά. Με τούτους ούλους εγώ μοιράζομαι το βραβείο».

Επίσης εξέφρασε ευγνωμοσύνη, σε όσους είδαν ότι έπρεπε να υποβληθεί η υποψηφιότητά του όπως την Ανδρούλλα Βασιλείου, την πρώην Επίτροπο Πολιτισμού στην Ευρώπη και νυν Αντιπρόεδρο του Europa Nostra και τον Δήμαρχο Λευκωσίας, Κωνσταντίνο Γιωρκάτζη, ο οποίος υπέβαλε την υποψηφιότητα για την βράβευσή του. Παράλληλα, μεγάλη ευγνωμοσύνη εξέφρασε προς τους στενούς του συνεργάτες, Χρίστο και Λήδα Αγιομαμίτη και τον γιό του που τελεί χρέη διευθυντή του Μουσείου Χαρακτικής, Γιώργο Τσαγγάρη.

Αυτό που κρατάμε από τα λόγια του κ. Χαμπή, για το τι εστί τέχνη είναι το τετράστιχο που θυμήθηκε, του Χαράλαμπου Δημοσθένους: «Εσιέττησεν η καρκιάν τον νου, τζαι ο νους εποταβρίστην. Έκαμε ότι έκαμεν, έγραψεν τζαι ενεβλίστην». Έτσι εν η τέχνη δηλαδή να σμίξεις το συναίσθημα με το μυαλό και φυσικά με τις γνώσεις, μας είπε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:«Η χαρακτική για μένα εν τω οξυγόνο μου… Ποτέ εν εσκέφτηκα να τα παρατήσω»