Η επόμενη μέρα του σκανδάλου υποκλοπών-Αναζητείται αντίδραση και πολιτική βούληση

Ένας αρκετά μεγάλος και σημαντικός κύκλος, έκλεισε χθες στην αίθουσα της Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο, με τη ψήφιση με διευρυμένη πλειοψηφία του ψηφίσματος συστάσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη, σε σχέση με το ζήτημα των παρακολουθήσεων και τη χρήση κακόβουλων λογισμικών υποκλοπών.

Πρόκειται για μια μεγάλη και τεράστια εργασία που ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγους μήνες από τα μέλη της ειδικής επιτροπής PEGA, τα οποία μετά από δεκάδες ώρες στην επιτροπή, αλλά και ταξίδια στις χώρες που αποδείχθηκε ότι εμπλέκονταν στο τεράστιων διαστάσεων σκάνδαλο, κατέληξαν σε μια έκθεση κόλαφο για μια σειρά από κράτη, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, αλλά και τις συστάσεις που εγκρίθηκαν από την Ολομέλεια.

Πολλοί είναι αυτοί που έχασαν τον ύπνο τους από τις έρευνες της Επιτροπής τους προηγούμενους μήνες. Κανείς δεν ήξερε μέχρι που θα φτάσει η Επιτροπή, η οποία πάντως στην πράξη, φάνηκε αφενός ότι τα μέλη της είχαν ενσκήψει και ασχολήθηκαν σοβαρά με το όλο ζήτημα και έφτασαν στα βαθιά, ωστόσο διαπιστώθηκε στην πορεία, πως δεν είχαν ούτε την εξουσιοδότηση, αλλά ούτε τα αναγκαία εργαλεία για να φτάσουν στην άλλη άκρη του τούνελ.

Τρανό παράδειγμα το γεγονός ότι όταν ήρθαν στην Κύπρο για να διερευνήσουν τη χώρα μας για τη χρήση και την εμπορία τέτοιων λογισμικών, σκόνταψαν και αυτοί στην άρνηση της Νομικής Υπηρεσίας να τους προμηθεύσει με το πόρισμα του ποινικού ανακριτή Ηλία Στεφάνου για τις παρακολουθήσεις και τη χρήση του μαύρου βαν. Συνεπώς, ναι έφτασαν μέχρι την πηγή, αλλά δεν έμαθαν ούτε αυτοί τι περιλαμβάνεται στο εν λόγω πόρισμα και μέχρι που φτάνει η όλη υπόθεση.

Αναμφίβολα το έργο της Επιτροπής, όπως σχεδόν ομόφωνα συμφώνησαν όλοι οι Ευρωβουλευτές που έλαβαν τον λόγο την περασμένη Τετάρτη, κατά τη διάρκεια της συζήτησης του θέματος στην Ολομέλεια, κρίνεται ως επιτυχημένο. Υπάρχει όμως ένα μεγάλο στοίχημα για να μετατραπεί η επιτυχία της Επιτροπής, σε επιτυχία των θεσμών της ΕΕ. Πρώτον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ασχοληθεί σοβαρά με τις συστάσεις, να τις υιοθετήσει και να συμβάλει στην υιοθέτηση της. Το δεύτερο και πιο σημαντικό όμως, είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταστεί κοινωνός της σοβαρότητας του θέματος, που άπτεται των δημοκρατικών ελευθεριών, όλων των Ευρωπαίων πολιτών και να υποχρεώσει τα κράτη να εφαρμόσουν τις συστάσεις.

Μια τέτοια δέσμευση πάντως λήφθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης από τον αρμόδιο Επίτροπο Ράιντερς. Υπάρχει όμως καταγεγραμμένη η ομολογία, πως η Επιτροπή, ένιωσε στο πετσί της τις ισχυρές αντιστάσεις των κρατών, για να διερευνηθούν εις βάθος τα σκάνδαλα παρακολουθήσεων. Ανάλογες αντιστάσεις, αναμένεται να εκφραστούν και κατά της Επιτροπής, ειδικά από τις χώρες που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις παρακολουθήσεις, μεταξύ των οποίων είναι η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Πολωνία.

Εστιάζοντας στην Κύπρο, στην Έκθεση καταγράφονται μια σειρά από γεγονότα, που ουσιαστικά επιβεβαιώνουν ότι η χώρα υπήρξε εξαγωγικός κόμβος τέτοιων συστημάτων, τόσο προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και προς χώρες της Μέσης Ανατολής. Αυτό είναι πλέον δεδομένο. Όπως είναι επίσης δεδομένο, πως ανάλογα συστήματα χρησιμοποιήθηκαν και ενδεχομένως να χρησιμοποιούνται για παρακολουθήσεις, τόσο από ιδιώτες, όπως στην περίπτωση του μαύρου βαν, όσο κι από τις Αρχές. Το ζήτημα για τις Αρχές, είναι εάν χρησιμοποιούν τα κακόβουλα λοιμικά, στο πλαίσιο της σχετικής Νομοθεσίας, ή αν την έχουν τσαλαπατήσει και τη χρησιμοποιούν κατά το δοκούν, κατά πολιτικών, ακτιβιστών, δικηγόρων και δημοσιογράφων, χωρίς την έκδοση σχετικών διαταγμάτων από τα Δικαστήρια.

Όλα αυτά καλύπτονται από ένα μεγάλο πέπλο άρνησης για να δοθούν απαντήσεις. Ταυτόχρονα γίνεται μια προσπάθεια, από διάφορα κέντρα εξουσίας, ώστε το όλο θέμα να υποβαθμιστεί και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης να στραφεί προς άλλες κατευθύνσεις. Αυτό αναμένεται να συμβεί και με τις συστάσεις του Ευρωκοινοβουλίου που δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, εάν κάποιος ψάχνει τον τρόπο για να λάμψει η αλήθεια και να ριχθεί άπλετο φως στις υποθέσεις χρήσης ή εμπορίας κακόβουλων λογισμικών από την Κύπρο, σύντομα θα αντιληφθεί, πως το μόνο που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση. Πολιτική βούληση για να εξεταστούν οι άδειες που δόθηκαν, πολιτική βούληση για να καταργηθούν οι άδειες εξαγωγών που είναι σε ισχύ, πολιτική βούληση για να ελεγχθούν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και πολιτική βούληση από όλο το πολιτικό σύστημα, αν τολμά, για να πιεστεί η Νομική Υπηρεσία, να αφήσει κατά μέρος το επιχείρημα της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και να δώσει στη δημοσιότητα το πόρισμα του Ηλία Στεφάνου.

Υπενθυμίζεται πως στις συστάσεις προς την Κύπρο, το Ευρωκοινοβούλιο εστιάζει στην υπόθεση του μαύρου βαν και καλεί τη Νομική Υπηρεσία να δημοσιοποιήσει το πόρισμα του Ηλία Στεφάνου, «όπως ζήτησε η επιτροπή κατά την επίσημη αποστολή της στην Κύπρο», αναφέρει στις συστάσεις της η επιτροπή PEGA. Επιπλέον το Ευρωκοινοβούλιο, καλεί την Κύπρο να διερευνήσει πλήρως, με τη βοήθεια της Europol, όλους τους ισχυρισμούς περί παράνομης χρήσης και εξαγωγής λογισμικού κατασκοπείας, ιδίως σε δημοσιογράφους, δικηγόρους, φορείς της κοινωνίας των πολιτών και Κύπριους πολίτες.

Επιπλέον, καλεί την Κύπρο να αξιολογήσει διεξοδικά όλες τις άδειες εξαγωγής που εκδόθηκαν για λογισμικά υποκλοπής spyware και να τις καταργήσει όπου χρειάζεται, καθώς επίσης και να αξιολογήσει διεξοδικά την αποστολή υλικού spyware εντός της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ μεταξύ κρατών μελών και να χαρτογραφήσει τις διάφορες ισραηλινές εταιρείες ή εταιρείες που ανήκουν και διευθύνονται από Ισραηλινούς πολίτες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες·

Η διορία που δίδεται για να ρυθμιστεί η αγορά κακόβουλων λογισμικών, είναι μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2023, με τις Βρυξέλλες να καλούν την Κυβέρνηση να εξεταστούν, όλες οι περιπτώσεις εικαζόμενης κατάχρησης spyware να διερευνώνται πλήρως και να επιλύονται χωρίς καθυστέρηση από τις αρμόδιες αρχές επιβολής του Νόμου. Επιπλέον καλεί την Κύπρο να αποδείξει ότι το πλαίσιο που διέπει τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας είναι σύμφωνο με τα πρότυπα που ορίζονται από την Επιτροπή της Βενετίας και τη σχετική νομολογία του ΔΕΕ και του ΕΔΑΔ.

Ακόμη την καλεί να αναλάβει ρητή δέσμευση να απευθυνθεί στην Europol, για έρευνες και για καταγγελίες για παράνομη χρήση λογισμικού κατασκοπείας και να καταργήσει, όλες οι άδειες εξαγωγής που δεν συνάδουν πλήρως με τον κανονισμό διπλής χρήσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Ευρωκοινοβούλιο ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υπάρξει αξιολόγηση στις 30 Νοεμβρίου του 2023, για την πρόοδο κάθε κράτους, και ζητά τη δημοσιοποίηση σχετικών εκθέσεων. Τέλος το Ευρωκοινοβούλιο ζητά από την Κύπρο να συμμετάσχει στον Διακανονισμό του Wassenaar.