Κάτω από δύο μικροσκόπια οι θεσμοί-Διερευνά η Αρχή, μεταρρυθμίζει η Βουλή

Μια γενικότερη πρόθεση διαπιστώνεται το τελευταίο διάστημα, ώστε να βρεθεί κάποια λύση με τη μεγάλη θεσμική κρίση που παρατηρείται στην Κύπρο, η οποία φαίνεται πως όλο και εντείνεται, εις βάρος της εύρυθμης λειτουργίας του κράτους αλλά και της εικόνας που εκπέμπει στους πολίτες του.

Η παραδοχή του πολιτικού συστήματος, παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις, στην ουσία άρχισε να εκφράζεται από πριν τις Προεδρικές Εκλογές, καθώς γίνεται κατανοητό πως τόσο η συγκέντρωση πάρα πολλών εξουσιών στα χέρια λίγων προσώπων, όσο και η απουσία επαρκών μηχανισμών ελέγχου, δεν είναι συμβατές με τις σύγχρονες ανάγκες για διαφάνεια, λογοδοσία και χρηστή διοίκηση και επηρεάζουν την ποιότητα της Δημοκρατίας στη χώρα μας. Παράλληλα με την πολιτική συζήτηση, οι πολλές σκιές που έχουν περικυκλώσει ορισμένους θεσμούς και τους επικεφαλής τους, δημιουργούν την ανάγκη για άμεσο ξεκαθάρισμα, ώστε να διασφαλιστεί το κύρος τους και να ανακτήσουν την αξιοπιστία τους στα μάτια των πολιτών.

Το ένα πεδίο δράσης αφορά την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, ενώπιον της οποίας βρίσκονται καταγγελίες για διαφθορά που αφορούν κρατικούς θεσμούς και αξιωματούχους. Χαρακτηριστικό -και ιδιαίτερα σοβαρό- είναι το γεγονός πως οι πιο πρόσφατες εξ αυτών, που είδαν το φως της δημοσιότητας, αφορούν τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, Σάββα Αγγελίδη.

Όπως έχει ήδη επιβεβαιωθεί, η πρώτη αφορά το μαύρο βαν και τους χειρισμούς της Νομικής Υπηρεσίας, με τους καταγγέλλοντες να παραπέμπουν σε στοιχεία που δείχνουν σύνδεση μεταξύ του δικηγορικού γραφείου του κ. Αγγελίδη και εταιρείας που ήταν μέτοχος ο αδελφός του. Δύο αφορούν κατ’ ισχυρισμό κατάχρηση εξουσίας ως προς την αναστολή ποινικών διώξεων από μέρους του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα για αδικήματα του κοινού ποινικού κώδικα, ενώ ακόμη μία κινείται στην ίδια γραμμή και αφορά φορολογικά θέματα εταιρείας συμφερόντων προσώπων που ασκούν δημόσια επιρροή.

Λόγω της προτεραιότητας που έδωσε η Αρχή σε αυτές τις καταγγελίες, αποφασίστηκε όπως οι δύο Βρετανοί ειδικοί, που φθάνουν στην Κύπρο τη Δευτέρα για να τεθούν επικεφαλής των ομάδων διερεύνησης για τα χρυσά διαβατήρια, θα χειριστούν και αυτές τις καταγγελίες. Άλλωστε, στο μικροσκόπιό τους επρόκειτο να βρεθούν έτσι κι αλλιώς ο Γενικός αλλά και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, καθώς ήταν μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου που ενέκρινε υπό διερεύνηση πολιτογραφήσεις. Γίνεται κατανοητό πως έπρεπε να δοθεί αυτή η προτεραιότητα, ακριβώς λόγω του νευραλγικού χαρακτήρα της Νομικής Υπηρεσίας και των σκιών που προκαλούν αυτές οι καταγγελίες σε έναν τόσο σημαντικό θεσμό, που στην ουσία έχει την πρωτοβουλία κινήσεων στη διαδικασία Δικαιοσύνης στον τόπο μας.

Το άλλο μέτωπο στο οποίο υπάρχει μεγάλη κινητικότητα στο ζήτημα των θεσμών είναι αυτό της Βουλής και δη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών. Πέραν της εγγραφής χωριστών θεμάτων που άπτονται διαφόρων θεσμών, ξεκίνησε και η μεγάλη συζήτηση για την εισαγωγή θεσμικών αντιβάρων, η οποία τους αγγίζει όλους, ακόμη και αυτούς που δεν κατηγορούνται για οτιδήποτε. Η συζήτηση αυτή βασίζεται στην ανάγκη που εντοπίζεται για βελτίωση της λειτουργίας του κράτους και αναβάθμιση της Δημοκρατίας στη χώρα μας, καθώς θεωρείται πως ο τρόπος που αυτοί οι θεσμοί διορίζονται και λειτουργούν, η απουσία μηχανισμών ουσιαστικού ελέγχου τους, η ανομοιομορφία που παρουσιάζεται, ο μη περιορισμός θητειών σε αρκετές περιπτώσεις αλλά και οι υπερεξουσίες που συγκεντρώνουν ορισμένοι άνθρωποι στα χέρια τους, είναι προσεγγίσεις μιας άλλης εποχής και θα πρέπει να προσαρμοστούν στα σύγχρονα δεδομένα.

Επί της αρχής δεν υπάρχει ιδιαίτερη διαφωνία από κανένα πολιτικό κόμμα, ενώ και οι εκπρόσωποι των νομικών σχολών των κυπριακών πανεπιστημίων, που κλήθηκαν στην εισαγωγική συζήτηση στη Βουλή, φάνηκε να συμφωνούν για την ανάγκη μεταρρύθμισης. Το ζήτημα, ωστόσο, που αναμένεται να καταστήσει αυτές τις αλλαγές χρονοβόρες, είναι ότι για να γίνουν όλες απαιτείται μία ευρεία αναθεώρηση του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ σε εφαρμογή βρίσκεται το δίκαιο της ανάγκης. Ως εκ τούτου, το ζήτημα αποκτά και μια δύσκολη πολιτική διάσταση, πέραν της νομικής περιπλοκότητας, εξαιτίας του Κυπριακού.

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιοι θεσμοί που αναμένεται να απασχολήσουν τη Βουλή πιο εξειδικευμένα, πέραν του πλαισίου της συζήτησης αυτής, με κορυφαία και πάλι τη Νομική Υπηρεσία, αφού τους βουλευτές ενοχλεί η μη υποβολή δήλωσης πόθεν έσχες από τους επικεφαλής της, το ανέλεγκτο που έχει ο Γενικός Εισαγγελέας αλλά και η κοινώς αποδεκτή, όπως διαφάνηκε και προεκλογικά, ανάγκη για διαχωρισμό του νομικού συμβούλου του κράτους από τον δημόσιο κατήγορο, για το οποίο υπάρχει και ειδικό θέμα εγγεγραμμένο αλλά και συναφείς προτάσεις νόμου. Παρόλο που η συζήτηση στη Βουλή θα προχωρήσει, αναμένεται κίνηση από την εκτελεστική εξουσία, η οποία θα πρέπει να ετοιμάσει νομοσχέδιο για το ζήτημα του διαχωρισμού, κάτι που άλλωστε αποτελούσε προεκλογική δέσμευση του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Η διαδικασία αυτή βρίσκεται, ωστόσο, σε πολύ πρώιμο στάδιο και είναι ένα έργο που θα περάσουν μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί, λόγω της περιπλοκότητάς του αλλά και της μεγάλης τροποποίησης του Συντάγματος που απαιτείται.

Η σπάνια επίδειξη πολιτικής βούλησης από διάφορες πλευρές αποτελεί μια ευνοϊκή συγκυρία για προώθηση αυτών των αλλαγών, όσο χρονοβόρες κι αν αποδειχθούν, ενώ η άμεση διερεύνηση των καταγγελιών από την Αρχή επιβάλλεται. Είναι κοινή αντίληψη πως πρέπει να μπει μια τάξη αλλά και ασφαλιστικές δικλίδες, ώστε να διασφαλιστεί η σωστή λειτουργία των διάφορων θεσμών αλλά και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη που χάθηκε λόγω της ευρύτερης εικόνας καταρράκωσης που έχει δημιουργηθεί. Στο χέρι των αρμοδίων είναι να μην χαθεί αυτό το momentum.