Το ζήτημα των γνωματεύσεων του Εισαγγελέα και οι... προσεγγίσεις από Αναστασιάδη-Χριστοδουλίδη

Στα ψηλά πέρασε μια εκ των πολλών ανακοινώσεων ή γραπτών δηλώσεων που εκδίδει καθημερινά το Προεδρικό, σε σχέση με την απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, να υπογράψει τον Νόμο για τα καύσιμα, όπως τροποποιήθηκε από τη Βουλή, μετά από σχετική τροπολογία του ΔΗΣΥ, παρά το γεγονός ότι ο Γενικός Εισαγγελέας εξέφρασε την άποψη ότι συντρέχουν λόγοι που δικαιολογούν αναφορά του Νόμου στο Ανώτατο ή αναπομπής του στη Βουλή.

Το όλο ζήτημα μπορεί να σχολιαστεί με δύο προσεγγίσεις, την πολιτική και τη νομική. Σε ότι αφορά την πολιτική, ουσιαστικά αυτό που ανακοίνωσε το Προεδρικό, είναι πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης, αφού έβαλε κάτω τα δεδομένα, είδε πως είτε η αναφορά, είτε η αναπομπή του Νόμου, θα είχε κόστος στους πολίτες, καθώς από τις πέντε Μαΐου θα αυξανόταν ραγδαία η τιμή των καυσίμων λόγω της επιβολής του φόρου κατανάλωσης. Βάζοντας στη ζυγαριά τα δεδομένα, αντιλήφθηκε πως η επιλογή για μη αναπομπή ήταν μονόδρομος, όποια κι αν ήταν η νομική προσέγγιση που εκφράσθηκε μέσω της σχετικής γνωμάτευσης του Γενικού Εισαγγελέα.

Η νομική προσέγγιση, πέραν από την ουσιαστική υφή του προβλήματος, που δεν είναι άλλη από την αύξηση των τιμών καυσίμων, κατατέθηκε από τον Γιώργο Σαββίδη, ο οποίος στη γνωμάτευση του, έστελνε το μήνυμα στον Νίκο Χριστοδουλίδη να προχωρήσει με αναπομπή ή αναφορά του Νόμου στο Ανώτατο, αφού συντρέχουν λόγοι που να δικαιολογούν κάτι τέτοιο.

Η ανακοίνωση του Προεδρικού, υπό κανονικές συνθήκες, δεν θα έπρεπε να προκαλεί έκπληξη ή εντύπωση σε κανένα. Διακατέχεται από κοινή λογική και το σκεπτικό της είναι καθόλα ορθό. Στην Κύπρο όμως το 2023, αξίζει να σχολιαστεί, δεδομένου όσων προηγήθηκαν στο παρελθόν, σε σχέση με τις γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα.

Δεσμευτικές ή όχι τελικά οι γνωματεύσεις;

Ως κράτος, είχαμε την τύχη ή την ατυχία να ζήσουμε ιστορικές στιγμές, όπου η χώρα κινδύνευσε να μείνει χωρίς κρατικό προϋπολογισμό και να κηρύξει στάση πληρωμών, επειδή μια γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα, εισηγείτο τη μη παράδοση των φακέλων για τις πολιτογραφήσεις στον Γενικό Ελεγκτή. Ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών, αρχικά εμφανίστηκε διατεθειμένο να παρέχει όλα τα στοιχεία στον Γενικό Ελεγκτή, μετά από γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα, άλλαξε άρδην τη στάση του και δεν παρέδωσε τα στοιχεία.

Το θέμα ξέφυγε για τα καλά, όταν το ΔΗΚΟ έθεσε ως όρο για να υπερψηφίσει τον κρατικό προϋπολογισμό, την παράδοση των φακέλων, με το Υπουργείο Εσωτερικών, να υποδεικνύει πως δεσμεύεται και σέβεται τη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα για μη παράδοση των φακέλων, από τη στιγμή που διενεργούσε ήδη έρευνα η Νομική Υπηρεσία.

Συνεπώς, ήταν ένα θέμα που ξεκίνησε ως νομικό, αλλά κατέληξε αμιγώς πολιτικό, με την προηγούμενη Κυβέρνηση να μην ζυγίζει τα δεδομένα, αφήνοντας τα πράγματα να πάρουν πρωτοφανείς διαστάσεις για τα δεδομένα της Κύπρου, με τον κρατικό προϋπολογισμό τελικά να καταψηφίζεται.

Και εδώ έρχεται ένα άλλο ζήτημα που κατά καιρούς τέθηκε σε διάφορα επίπεδα, είτε από τη Βουλή, είτε από νομικούς. Αν δηλαδή οι γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα είναι δεσμευτικές για την Κυβέρνηση, αλλά και αν αυτές είναι αλάθητες ή μπορούν να αμφισβητηθούν από τους εκάστοτε Κυβερνώντες. Για το όλο θέμα υπάρχουν δύο σχολές σκέψεις και αμφότερες εκφράστηκαν από την προηγούμενη Κυβέρνηση.

Όταν στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα βρισκόταν ο Κώστας Κληρίδης, ο οποίος αν και διορίστηκε από τον Νίκο Αναστασιάδη, ήρθε σε ρήξη με αποκορύφωμα την υπόθεση Ρίκκου Ερωτοκρίτου, για το οποίο δήλωσε και το «ντροπή» που έχει γραφτεί στην ιστορία, η εκτελεστική εξουσία, ουκ ολίγες φορές αμφισβήτησε και τις γνωματεύσεις αλλά και τις αποφάσεις του. Από την ημέρα ωστόσο που στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα διορίστηκε ο Γιώργος Σαββίδης, ο οποίος μέχρι εκείνη την ημέρα ήταν υπουργός Δικαιοσύνης της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, Νομική Υπηρεσία και η προηγούμενη Κυβέρνηση, λειτουργούσαν σε πλήρη σύμπνοια και δεν καταγράφηκαν, τουλάχιστον δημόσια, κανενός είδους διαφωνίες.

Η νέα προσέγγιση

Το ενδιαφέρον, πλέον είναι πώς η νέα Κυβέρνηση θα προσεγγίζει τις απόψεις του Γενικού Εισαγγελέα, σε μια περίοδο μάλιστα που τόσο ο ίδιος, όσο και ο Βοηθός του, βρίσκεται στο στόχαστρο για μια σειρά από ζητήματα, τα οποία προκάλεσαν και τη συζήτηση που έγινε προεκλογικά για τον διαχωρισμό των εξουσιών του, την θεσμοθέτηση θητειών και άλλα ζητήματα που άπτονται του πλαισίου λειτουργίας του συγκεκριμένου θεσμού.

Εξάλλου, ήταν και θέση του Νίκου Χριστοδουλίδη, η ανάγκη διαχωρισμού των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, σε δημόσιο κατήγορο και νομικό σύμβουλο της Κυβέρνησης και όλοι εμπλεκόμενοι τελούν εν αναμονή της λήψης πρωτοβουλίας από τον νέο Πρόεδρο για να λάβουν οι εξαγγελίες του σάρκα και οστά.

Σε ό,τι αφορά το ζήτημα του αλάθητου των γνωματεύσεων, το θέμα απαντάται από τα ίδια τα γεγονότα, αφού μόλις πρόσφατα υπήρξε σχετική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, το οποίο άδειαζε τη Νομική Υπηρεσία για το θέμα των τεσσάρων συνεργάτιδων του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπενθυμίζεται ότι σε εκείνη την περίπτωση η Βουλή ενσωμάτωσε στον κρατικό προϋπολογισμό τροπολογία ώστε οι συνεργάτιδες του τέως Προέδρου, να απομακρυνθούν από το δημόσιο, με το πέρας της θητείας του.

Η εν λόγω πρόταση πέρασε από τη Βουλή και ο Νίκος Αναστασιάδης, αφού έλαβε γνωμάτευση από τον Γενικό Εισαγγελέα, προσέφυγε στο Ανώτατο, ζητώντας να καταργηθεί η εν λόγω πρόνοια, χαρακτηρίζοντας την ως αντισυνταγματική. Συγκεκριμένα, το Ανώτατο Δικαστήριο δεν εξέτασε την ουσία της υπόθεσης, παρά εστίασε στο ότι, η εκ των υστέρων μερική αμφισβήτηση του εν λόγω Νόμου, υπερβαίνει τα όρια εξουσίας του Προέδρου της Δημοκρατίας και προσλαμβάνει «μορφή κατασταλτικού ελέγχου αντισυνταγματικότητας», που δεν διαθέτει.