ΔΕΕ: Συνάδει με δίκαιο της ΕΕ η παύση αξιωματούχου λόγω σύγκρουσης συμφέροντος

Η απαγόρευση της άσκησης οποιουδήποτε αιρετού δημόσιου αξιώματος για χρονικό διάστημα τριών ετών σε συγκεκριμένο πρόσωπο δεν έρχεται σε αντίθεση με το δίκαιο της ΕΕ εάν το εν λόγω πρόσωπο έχει παραβεί τους κανόνες περί σύγκρουσης συμφερόντων κατά την άσκηση ανάλογου αξιώματος, σύμφωνα με απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).

Στην ανακοίνωση του ΔΕΕ, το οποίο έχει την έδρα του στο Λουξεμβούργο, σημειώνεται πως παρά το ότι η απαγόρευση αυτή συνάδει με το κοινοτικό δίκαιο, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητήσει από δικαστήριο να ασκήσει έλεγχο, ιδιαίτερα για λόγους τήρησης της αρχής της αναλογικότητας.

Η απόφαση του ΔΕΕ αφορά αίτημα προδικαστικής συνδρομής (δηλαδή γνωμοδότηση όσον αφορά το δίκαιο της ΕΕ) ύστερα από αίτημα του Εφετείου της Τιμισοάρα, σε σχέση με προσφυγή προσώπου που εξελέγη δήμαρχος σε δήμο στη Ρουμανία το 2016.

Το 2019, η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας της χώρας (Agenția Națională de Integritate - ANI) διαπίστωσε ότι ο δήμαρχος δεν είχε τηρήσει τους κανόνες που αφορούν τη σύγκρουση συμφερόντων στον διοικητικό τομέα.

Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, με την αποδοχή της έκθεσης, ο επηρεαζόμενος παύεται αυτοδικαίως από τη θέση του και του επιβάλλεται απαγόρευση να ασκήσει αιρετά δημόσια αξιώματα για τρία χρόνια.

Ο προσφεύγων ζήτησε ακύρωση της έκθεσης, υποστηρίζοντας ότι η εν λόγω εθνική νομοθεσία έρχεται σε αντίθεση με το δίκαιο της ΕΕ, καθώς επιβάλλεται αυτοδικαίως χωρίς τη δυνατότητα της προσαρμογής της απαγόρευσης ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης.

Το δικαστήριο στη Ρουμανία αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο της ΕΕ αίτηση προδικαστικής απόφασης για το κατά πόσο η απαγόρευση που επιβάλλει η εθνική νομοθεσία συμβαδίζει με την αρχή της αναλογικότητας των ποινών, με το δικαίωμα για εργασία και με το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής σε αμερόληπτο δικαστήριο όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε πως κατ’ αρχήν, το σχετικό άρθρο 49, παράγραφος 3 του Χάρτη των Θεμελιωδών δικαιωμάτων, που αφορά την αρχή της αναλογικότητας, δεν εφαρμόζεται όσον αφορά εθνική νομοθεσία όπως αυτή της συγκεκριμένης υπόθεσης ,εφόσον η κύρωση που επιβάλλεται δεν έχει ποινικό χαρακτήρα.

Συγκεκριμένα, το ΔΕΕ κρίνει πως η κύρωση δεν έχει ποινικό χαρακτήρα επειδή δεν πληρεί τα σχετικά κριτήρια, καθώς πρώτον, η αυτοδίκαιη παύση της θητείας και η απαγόρευση άσκησης του όποιου δημόσιου αξιώματος δεν είναι ποινικές κυρώσεις κατά το ρουμανικό δίκαιο, δεύτερον, το μέτρο έχει ως σκοπό την πρόληψη (της διαφθοράς των θεσμών) και όχι την καταστολή και τρίτον, δεν αποτελεί στέρηση της ελευθερίας ή πρόστιμο αλλά απαγόρευση στην άσκηση συγκεκριμένων αξιωμάτων, χωρίς να αφορά το δικαίωμα του εκλέγειν.

Όσον αφορά το κατά πόσον η εθνική νομοθεσία παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, το ΔΕΕ διαπιστώνει πως αυτό δεν συμβαίνει καθώς η εφαρμογή της νομοθεσίας καταλήγει στην επιβολή κύρωσης που συνάδει με τη σοβαρότητα της παράβασης.

Όπως επίσης αναφέρεται, η απαγόρευση είναι χρονικά περιορισμένη, εφαρμόζεται μόνο σε ορισμένες κατηγορίες προσώπων που ασκούν ιδιαίτερα καθήκοντα και αφορά μόνον περιορισμένες δραστηριότητες χωρίς να εμποδίζει την άσκηση οποιασδήποτε άλλης επαγγελματικής δραστηριότητας.

Σε σχέση με τον αναλογικό χαρακτήρα του μέτρου σε σχέση με τη σοβαρότητα της προσβολής του δημοσίου συμφέροντος που απορρέει από πράξεις διαφθοράς και από τη σύγκρουση συμφερόντων, το ΔΕΕ κρίνει πως το μέτρο δεν είναι, κατ’ αρχήν, δυσανάλογο σε σχέση με την παράβαση για την οποία επιβάλλεται η κύρωση.

Ωστόσο, σημειώνεται πως καθώς δεν υπάρχει καμία δυνατότητα προσαρμογής της διάρκειας της απαγόρευσης, δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο, σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, η κύρωση να αποβεί δυσανάλογη.

Πηγή: ΚYΠΕ