Δείχνει παραλήψεις η Επίτροπος για κρατητήρια στο Δικαστήριο-Προτείνει εκπαίδευση αστυνομικών

Σε συστάσεις, ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των κρατουμένων με βάσει τα όσα προνοεί η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων (CPT), προβαίνει σε έκθεση της η Επίτροπος Διοικήσεως, μετά από επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε στα αστυνομικά κρατητήρια του Δικαστηρίου στις 3 Μαρτίου, ο οποίος χρησιµοποιείται για σκοπούς ασφαλούς κράτησης κατά την αναµονή ενόψει της εµφάνισης του κρατούµενου ενώπιον του Δικαστηρίου στο πλαίσιο σχετικών ποινικών δικαστικών διαδικασιών.

Στην έκθεση της η Επίτροπος, η οποία διαβιβάστηκε στην υπουργό Δικαιοσύνης και τoν Αρχηγό Αστυνομίας, καταγράφονται ελλείψεις και παραλήψεις, ειδικότερα σε ότι αφορά τις συναντήσεις δικηγόρων με κρατούμενος, καθώς και για τον αριθμό των προσώπων που κρατούνται για ώρες, ο οποίος είναι αυξημένος ενώ τα διαθέσιμα κελιά είναι μόνο τρία. Γεγονός, που όπως αναφέρεται, δεν συνάδει με τα διεθνή πρότυπα, µε σοβαρό ενδεχόµενο να µην εξασφαλίζεται η αξιοπρεπής µεταχείριση των κρατουµένων και η πλήρης διασφάλιση των δικαιωµάτων τους.

Συστάσεις

17. Το δικαίωµα του κρατούµενου να συναντάται µε το δικηγόρο του εκτός οπτικής και ακουστικής επαφής µε τα µέλη της Αστυνοµίας προβλέπεται στο άρθρο 12 του Ν. 163(I)/2005, το οποίο προνοεί ότι: «12. -

(1) Κάθε κρατούµενος δικαιούται να έχει για την υπεράσπισή του εµπιστευτικές συνεντεύξεις µε το δικηγόρο του στο κρατητήριο όπου κρατείται, σε ιδιαίτερο χώρο εκτός οπτικού και ακουστικού πεδίου οποιουδήποτε µέλους της Αστυνοµίας ή του προσωπικού της φυλακής, ανάλογα µε την περίπτωση, και να του παραδίδει και να παραλαµβάνει από αυτόν κατά τη συνέντευξη εµπιστευτικές οδηγίες, γραπτές ή προφορικές.

(2) Το δικαίωµα που αναφέρεται στο εδάφιο (1) δύναται να ασκείται οποιαδήποτε µέρα και ώρα και κάθε υπεύθυνος του κρατητηρίου ή µέλος της Αστυνοµίας ή του προσωπικού της φυλακής έχει υποχρέωση να µη θέτει προσκόµµατα ή κωλύµατα ή να περιορίζει ή να παρεµποδίζει µε οποιοδήποτε τρόπο την άσκησή του.»

18. Το πιο πάνω δικαίωµα και η δυνατότητα άσκησης του αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα ενόψει του γεγονότος ότι ο κρατούµενος στον εν λόγω χώρο αναµένει την εµφάνιση του ενώπιον του αρµόδιου Δικαστηρίου και εποµένως η, ανά πάσα στιγµή, εµπιστευτική διαβούλευση και συνάντηση του µε τον Δικηγόρο του θα πρέπει να εξασφαλίζεται σε κάθε περίπτωση.

19. Συνεπώς, δεν δικαιολογείται σε καµία περίπτωση ο εν λόγω χώρος συναντήσεων που δηµιουργήθηκε µετά την αναβάθµιση των υποδοµών των κρατητηρίων στο Δικαστήριο, να µην χρησιµοποιείται για το σκοπό αυτό και να εξακολουθεί να είναι κλειδωµένος.

20. Επίσης, εξαιρετικά σηµαντικό για τη διασφάλιση των δικαιωµάτων των κρατουµένων αλλά και την εύρυθµη λειτουργία του χώρου είναι η πιστή τήρηση λεπτοµερούς αρχείου/ηµερολογίου για όλες τις ενέργειες που γίνονται εντός του χώρου αναµονής. Η τήρηση αρχείου σε παρόµοιους χώρους έχει επισηµανθεί επανειληµµένα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT) κατά τις επισκέψεις της σε άλλες χώρες αλλά και στην Κύπρο.

21. Όπως ανέφερα παραπάνω, στον εν λόγω χώρο τηρείται σήµερα σχετικό Αρχείο πλην όµως δεν παρέχει επαρκή στοιχεία . Ως εκ τούτου το εν λόγω Αρχείο θα πρέπει να τηρείται καθηµερινά λεπτοµερώς ώστε να περιλαµβάνει τουλάχιστον, κατ’ αναλογία των βιβλίων που τηρούνται εντός των υπόλοιπων Κρατητηρίων, τα πιο κάτω στοιχεία:

• το όνοµα κάθε κρατούµενου που εισέρχεται στο χώρο
• τον σκοπό µεταφοράς του στα Δικαστήρια
• το χώρο κράτησης από όπου µεταφέρθηκε στα Δικαστήρια
• την ώρα εισόδου και εξόδου του από το χώρο αναµονής
• τον αρµόδιο Αστυνοµικό που παραδίδει τον κρατούµενο στον χώρο αναµονής και τυχόν γεγονότα ή στοιχεία που αναφέρθηκαν κατά την παράδοση (προβλήµατα υγείας, λήψη φαρµακευτικής αγωγής κ.ά)
• τον αρµόδιο Αστυνοµικό που παραλαµβάνει τον κρατούµενο από τον χώρο αναµονής και τυχόν γεγονότα ή στοιχεία που αναφέρθηκαν κατά την παραλαβή
• τα αρµόδια πρόσωπα για την µεταφορά του κρατούµενου από και προς τα Δικαστήρια (αν είναι διαφορετικά από αυτά που παραδίδουν και παραλαµβάνουν τον κρατούµενο)
• τον Υπεύθυνο του χώρου αναµονής την συγκεκριµένη ηµέρα
• το όνοµα του Δικηγόρου του κρατούµενου καθώς και οποιουδήποτε άλλου προσώπου τυχόν συναντήθηκε µε τον κρατούµενο • κατά πόσο διενεργήθηκε σωµατική έρευνα στον κρατούµενο σε οποιοδήποτε στάδιο της κράτησης του και από ποια µέλη της Αστυνοµίας καθώς και τυχόν ευρήµατα
• οποιαδήποτε άλλα στοιχεία πιθανόν να είναι κρίσιµα για την περαιτέρω µεταχείριση του κρατούµενου (π.χ συµπτώµατα ασθένειας/ ψυχικής κατάστασης, σηµάδια κακοµεταχείρισης)

22. Πέραν των ως άνω στοιχείων, στο αρχείο του χώρου θα πρέπει να καταγράφονται οποιαδήποτε περιστατικά χρήσης βίας από αστυνοµικούς προς κρατούµενους ή µεταξύ κρατουµένων, µε πλήρη αναφορά στα γεγονότα που διαδραµατίστηκαν, τους λόγους και τον τρόπο που ασκήθηκε βία (σε περίπτωση άσκησης από αστυνοµικό) και οποιεσδήποτε ενέργειες έγιναν ή θα πρέπει να γίνουν µετά το περιστατικό.

23. Τέλος ιδιαίτερη ανησυχία και προβληµατισµό µου προκαλεί το γεγονός ότι στον εν λόγω χώρο, όπως διαπιστώθηκε και από την επιθεώρηση του σχετικού Αρχείου, κρατούνται καθηµερινά κατά µέσο όρο, ταυτόχρονα 15 και πλέον άτοµα (τουλάχιστον κατά τις πρώτες πρωινές ώρες, από την µεταφορά των κρατουµένων στο χώρο στις 7 π.µ. περίπου το πρωί µέχρι και τις 10 που ολοκληρώνονται κάποιες εκ των εκδικαζόµενων υποθέσεων και γίνεται αναλόγως η µεταφορά των κρατουµένων στους υπόλοιπους χώρους κράτησης). Ο εν λόγω αριθµός κρατουµένων ταυτοχρόνως στον ίδιο χώρο κρίνεται αρκετά µεγάλος και ενδεχοµένως να µην συνάδει µε τα διεθνή πρότυπα, µε σοβαρό ενδεχόµενο να µην εξασφαλίζεται η αξιοπρεπής µεταχείριση των κρατουµένων και η πλήρης διασφάλιση των δικαιωµάτων τους.

24. Αναντίλεκτα η αξιοπρεπής µεταχείριση των κρατουµένων, σε οποιοδήποτε στάδιο της κράτησης τους, αφορά τόσο τις υλικές συνθήκες κράτησης τους, όσον και την διασφάλιση των δικαιωµάτων τους.

25. Ως εκ τούτου, η επίσκεψη σε χώρους κράτησης, βάσει των αρµοδιοτήτων µου ως Εθνικός Μηχανισµός Πρόληψης των Βασανιστηρίων, δεν σκοπεύει µόνο στην καταγραφή των υλικών συνθηκών που επικρατούν αλλά και στην διαπίστωση του επιπέδου εξασφάλισης των δικαιωµάτων των κρατουµένων που προβλέπονται από την εθνική νοµοθεσία και τις διεθνείς συµβάσεις.

Εισηγήσεις

26. Οι αρµόδιες αρχές θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόµενο όπως σε σχέση µε τα δύο εκ των τριών κελιών στα οποία δεν εξασφαλίζεται επαρκώς ο φυσικός αερισµός και το φυσικό φως για περαιτέρω αναβάθµισης τους µε τη δηµιουργία παραθύρων σε αυτά.

27. Πέραν αυτού, κρίσιµο στοιχείο για τη συµβατότητα του χώρου µε τις σχετικές εθνικές και διεθνείς ρυθµίσεις είναι η ορθή διαχείριση του και η αξιοπρεπής µεταχείριση των κρατουµένων. Ειδικότερα, θα πρέπει το κάθε κελί να χρησιµοποιείται κατά κανόνα για όσο τον δυνατόν µικρότερο αριθµό κρατούµενων και όπου αυτό είναι εφικτό να γίνονται εκ των προτέρων διευθετήσεις ώστε να µεταφέρονται στον λόγω χώρο οι κρατούµενοι για το λιγότερο χρονικό διάστηµα, για να µην υπάρχει ενδεχόµενο συνωστισµού ή και υπερπληθυσµού στο χώρο.

28. Τέλος εισηγούµαι την άµεση συνεργασία µεταξύ των αρµοδίων αρχών (Αστυνοµία και Αρχιπρωτοκολλητή του Δικαστηρίου) ώστε ο χώρος εµπιστευτικών συναντήσεων δικηγόρουκρατούµενου, που έχει δηµιουργηθεί να λειτουργήσει άµεσα και καθ όλην τη διάρκεια της ηµέρας να είναι πρσβάσιµος στους κρατούµενους και τους δικηγόρους τους έτσι ώστε να τερµατιστεί άµεσα η απαράδεκτη πρακτική που εφαρµόζεται µέχρι σήµερα.

29. Πέραν των πιο πάνω, αποτελεί διαχρονική θέση µου ότι τα µέλη της Αστυνοµίας που έρχονται σε καθηµερινή επαφή µε κρατούµενους, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, θα πρέπει να τυγχάνουν διαρκούς εκπαίδευσης σε ζητήµατα χειρισµού και δικαιωµάτων κρατουµένων. Η εκπαίδευση των Αστυνοµικών συµβάλλει, αναµφίβολα, στην αποτελεσµατικότερη ανταπόκριση τους στα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί και ως εκ τούτου, στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών που, για οποιοδήποτε λόγο, έρχονται σε επαφή µε την Αστυνοµία.

30. Ως εκ τούτου, εισηγούµαι όπως τα µέλη της Αστυνοµίας που µεταφέρουν κρατούµενους από και προς τους χώρους κράτησης καθώς και όσοι υπηρετούν σε χώρους αναµονής εντός Δικαστηρίων ή άλλων χώρων λάβουν εξειδικευµένη εκπαίδευση για τα σχετικά ζητήµατα.