Ν. Χριστοδουλίδης: Ο θεσμός της Δικαιοσύνης αμφισβητείται τα τελευταία χρόνια

Η ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση καταπολέμησης της διαφθοράς και τον καθορισμό σαφών και απτών στόχων για διαμόρφωση ενός γενικού κλίματος πολιτικής λογοδοσίας, αποτελούν προτεραιότητα για την Κυβέρνηση, τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης.

Μιλώντας σε Σεμινάριο που διοργάνωσε o Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος, με θέμα «Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς: Νομοθεσία, Πρακτική και Προκλήσεις» ο Πρόεδρος είπε ότι για να πετύχουμε τους κοινούς στόχους καταπολέμησης της διαφθοράς, επικράτησης της διαφάνειας και της λογοδοσίας, απαιτείται η συστράτευση και η συνεργασία όλων, και ανέφερε πως ως νέα διακυβέρνηση του τόπου, προσβλέπει σε αυτή τη συνεργασία.

Έκανε αναφορά στο ευρωβαρόμετρο, λέγοντας ότι αν δούμε διαχρονικά τα τελευταία 15-20 χρόνια, "η δικαιοσύνη στην Κύπρο ήταν αυτή που ποτέ μα ποτέ δεν αμφισβητείτο, ο θεσμός της δικαιοσύνης ήταν πολύ ψηλά ως αντίδραση της κοινωνίας στους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας γενικότερα. Και δυστυχώς τα τελευταία χρόνια σας, προτρέπω να το δείτε, ακόμα και ο θεσμός της δικαιοσύνης στη χώρα μας αμφισβητείται", ανέφερε.

Σημείωσε ότι η διαφθορά συνιστά απειλή για τα θεμέλια της Δημοκρατίας και είναι μάστιγα που επηρεάζει δυσμενώς κάθε έκφανση της δημόσιας ζωής με οικονομικές, κοινωνικές, και πολιτικές επιπτώσεις, προσθέτοντας πως την ίδια στιγμή, προκαλεί αβεβαιότητα, και πλήττει, ανάμεσα σε άλλα, ανεπανόρθωτα το επιχειρηματικό περιβάλλον, υπονομεύοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας.

"Είναι κάτι που ακούμε συχνά στην προσπάθειά μας να προσελκύσουμε ποιοτικές ξένες επενδύσεις στην Κύπρο, ενώ οδηγεί – και για μένα αυτή είναι η μεγαλύτερη απειλή, ο μεγαλύτερος κίνδυνος και η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε - στην άρση της εμπιστοσύνης των πολιτών και του συνόλου της κοινωνίας προς τους θεσμούς και το κράτος, ενισχύοντας την καχυποψία και την αμφισβήτηση και απομακρύνοντας τους πολίτες από τις εκλογικές διαδικασίες και, κατ’ επέκταση, την πολιτική ζωή του τόπου", υπογράμμισε.

Είπε ότι όλα όσα έχει προαναφέρει καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για καταπολέμηση της διαφθοράς που, στην ουσία, ακυρώνει τις αρχές και αξίες ενός ευνομούμενου κράτους. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, πρόσθεσε, αναγκαία είναι και η επικράτηση στην κοινωνία της αντίληψης ότι τέτοια φαινόμενα όχι μόνο δεν είναι αποδεκτά, αλλά και ότι τιμωρούνται αμέσως και υποδειγματικά.

"Η ανάληψη, λοιπόν, συγκεκριμένων πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση καταπολέμησης της διαφθοράς και τον καθορισμό σαφών και απτών στόχων για διαμόρφωση ενός γενικού κλίματος πολιτικής λογοδοσίας, αποτελούν προτεραιότητα για τη διακυβέρνησή μας και είναι ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο ελπίζω να κερδίσουμε και θα κριθούμε στο τέλος της διακυβέρνησης μας" τόνισε.

Είπε ότι η ψήφιση των τριών νομοθετημάτων του 2022 και, συγκεκριμένα, του Νόμου για τη Σύσταση και Λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς, του Νόμου για τη Διαφάνεια στις Διαδικασίες Λήψης Δημοσίων Αποφάσεων και Συναφών Θεμάτων, καθώς και του Νόμου για την Προστασία των Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου, έχουν θεσπίσει, ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς.

"Και πρέπει να το προβάλουμε λίγο διότι κοιτάζοντας και συγκρίνοντας με άλλα κράτη μέλη, η Κύπρος είναι από τα λίγα κράτη μέλη της ΕΕ που έχει θεσπίσει και τις τρεις αυτές νομοθεσίες, κάτι που αποτυπώνεται και σε σχετικές εκθέσεις", είπε.

Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι όπως έχει διαφανεί από τους πρώτους κιόλας μήνες λειτουργίας της, και κρίνοντας από τον αριθμό καταγγελιών που έχουν υποβληθεί, "η Αρχή κατά της Διαφθοράς θεωρώ έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και αυτό είναι από τους πιο καθοριστικούς στόχους που είχε η Αρχή".

Επεσήμανε πως τo Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως εργάστηκε αποτελεσματικά και έγκαιρα, σε συνεργασία πάντα με την Αρχή, για την προώθηση και έγκριση των σχετικών Κανονισμών, ώστε να μπορέσει η Αρχή να λειτουργήσει, ενώ είπε ότι πρόσφατα είχε ο ίδιος προσωπικά συνάντηση με τον Πρόεδρος της Αρχής, Χάρη Πογιατζή, για να ενημερωθεί για τις εργασίες και τον τρόπο λειτουργίας της Αρχής και πώς μπορεί η εκτελεστική εξουσία, σεβόμενη απόλυτα τον διαχωρισμό, να ενισχύσει την αποστολή της.

Περαιτέρω, είπε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, με τη συνδρομή του Υπουργείου, έχουν ετοιμαστεί όλα τα απαιτούμενα Πρότυπα Έντυπα για την έναρξη της πρακτικής εφαρμογής του νόμου για τη ρύθμιση του lobbying, τα οποία θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα της Αρχής, ενώ επιπρόσθετα, όπως ο βασικός νόμος προνοεί, η Αρχή βρίσκεται στο τελικό στάδιο σύνταξης ενός Κώδικα Δεοντολογίας, που θα ενημερώνει για επαγγελματικά πρότυπα και καλές πρακτικές τα πρόσωπα που επιθυμούν να εμπλακούν σε διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων, ως επίσης στη σύνταξη και δημοσίευση καθοδηγητικών εγκυκλίων και κατευθυντήριων γραμμών για την ορθή εφαρμογή των προνοιών της κείμενης νομοθεσίας.

Σε ό,τι αφορά στην πρακτική εφαρμογή του νόμου για την Προστασία Προσώπων που Αναφέρουν Παραβιάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου, ετοιμάστηκαν, είπε ο Πρόεδρος, σε συνεργασία με το Γραφείο της Επιτρόπου Νομοθεσίας, τρεις επεξηγηματικοί οδηγοί οι οποίοι απευθύνονται προς τους εργαζόμενους, προς τους εργοδότες και προς τις αρμόδιες Αρχές, αντίστοιχα, και στοχεύουν στην ενημέρωση όλων των ενδιαφερόμενων σχετικά με τις βασικές πρόνοιες του Νόμου.

Ο Πρόεδρος σημείωσε πως παρά τα σημαντικά βήματα που έγιναν, δηλαδή τη θέσπιση και πρακτική εφαρμογή ενός νομοθετικού πλαισίου κατά της διαφθοράς, "έχω την έντονη πεποίθηση ότι την ίδια στιγμή απαιτείται, αν θέλετε, συμπληρωματικά, συγκεκριμένη πολιτική πρόληψης, η οποία θα αποτελεί βασική συνιστώσα εξάλειψης της διαφθοράς".

Αν θέλουμε πραγματικά, είπε ο Πρόεδρος, να μιλάμε για πολιτικές πρόληψης θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την Παιδεία μας, λέγοντας ότι εκεί τα παιδιά μας, οι μαθητές μα,ς έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τέτοιου είδους θέματα και θα πρέπει να κτίσουμε κουλτούρα και θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να κτίσουμε κουλτούρα κατά τις διαφθοράς.

"Είναι κάτι που μας απασχολεί, είναι κάτι που έχουμε συζητήσει με την Υπουργό Παιδείας και είναι κάτι που έχουμε στην ημερήσια διάταξη για να συζητήσουμε και με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο", συνέχισε.

Είπε ότι την ίδια στιγμή η διαφάνεια και η λογοδοσία αποτελούν αναμφισβήτητα σημαντικά συστατικά στην προσπάθεια για ελαχιστοποίηση της διαφθοράς, και μπορούν σαφώς να επιτευχθούν μέσα στο πλαίσιο μιας προσπάθειας συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας των θεσμών και φυσικά και της διακυβέρνησης του δημόσιου τομέα.

Είναι, εξάλλου, γενικά αποδεκτό, πρόσθεσε, ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η διαφάνεια και η λογοδοσία, ειδικότερα στον δημόσιο τομέα, τόσο λιγότερα φαινόμενα διαφθοράς παρατηρούνται.

"Για να πετύχουμε τους κοινούς στόχους καταπολέμησης της διαφθοράς, επικράτησης της διαφάνειας και λογοδοσίας, απαιτείται η συστράτευση και η συνεργασία όλων και ως νέα διακυβέρνηση του τόπου, προσβλέπω σε αυτή τη συνεργασία" κατέληξε.

Αγγελίδης: Θα είναι μεγάλο ολίσθημα να υποτιμήσουμε ως κοινωνία την αποστολή της Αρχής για θέματα διαφθοράς

Την πεποίθηση ότι η Ανεξάρτητη Αρχής κατά της Διαφθοράς με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, με τις εξουσίες για διερεύνηση μίας καταγγελίας και τη γενικότερη αποστολή της, ως αναφέρει στο άρθρο 6 του νόμου, έχει σημαντικότατο ρόλο και λόγο στην πρόληψη και καταστολή της διαφθοράς, τόνισε ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας Σάββας Αγγελίδης.

Ο κ. Αγγελίδης είπε πως «αυτό που προέχει για να υποβοηθηθεί η Αρχή στο έργο που έχει να επιτελέσει είναι να έχει ικανοποιητικούς πόρους και άριστη συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές, περιλαμβανομένης της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας, της Αστυνομίας και της Ομάδας Συντονισμού Διερεύνησης Υποθέσεων Διαφθοράς».

«Πιστεύω ακράδαντα ότι ο ρόλος της Αρχής που έχει συσταθεί είναι πολύ ουσιαστικός και πολύπλευρος, είναι διερευνητικός, προληπτικός, κατασταλτικός, συντονιστικός, εποπτικός και εκπαιδευτικός», πρόσθεσε.

Σύμφωνα με τον Βοηθό ΓΕ, πρόκειται για μία άρτια καταρτισμένη Αρχή με ικανότατα μέλη με σκοπό να αντιμετωπίσει με αντικειμενικότητα και επαγγελματισμό τις προκλήσεις που της παρουσιάζονται και να αποτελέσει την εθνική συντονιστική Αρχή όλων των δράσεων των υπηρεσιών του δημόσιου, ευρύτερου δημόσιου τομέα και του ιδιωτικού τομέα σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης της διαφθοράς».

Ανέφερε ότι η Αρχή, ως εκ του νόμου ανεξάρτητο όργανο, «δεν λαμβάνει οδηγίες ούτε από την Κυβέρνηση, ούτε από την Βουλή» και πρόσθεσε πως η Αρχή δεν υπάγεται σε κανένα άλλο κρατικό θεσμό ή Υπουργείο και έχει τον δικό της προϋπολογισμό.

«Το γεγονός ότι η Κύπρος σήμερα έχει τη δική της Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς ενισχύει το αίσθημα της κοινωνίας για χρηστή διοίκηση, διαφάνεια και κράτος δικαίου», υπογράμμισε, τονίζοντας πως «μέλημα όλων μας είναι να συμβάλουμε έτσι ώστε να λειτουργήσει ορθά και αποτελεσματικά και να εκπληρώσει τους σκοπούς για τους οποίους έχει συσταθεί».

Ο κ. Αγγελίδης είπε ότι «θα είναι μεγάλο ολίσθημα να υποτιμήσουμε ως κοινωνία την αποστολή της Αρχής σε θέματα πρόληψης και καταπολέμησης και την καθοδήγηση του δημόσιου, ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για θέματα διαφθοράς».

«Εάν περιοριστούμε να έχουμε απαιτήσεις ως κοινωνία από την Αρχή μόνο στα θέματα διερεύνησης καταγγελιών δεν συμβάλλουμε θετικά στον ευρύτερο και πολύ σημαντικό σκοπό που έχει να επιτελέσει η Αρχή».

Σε χαιρετισμό του ο πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Ιωνάς Νικολάου αναφέρθηκε αρχικά στην ετοιμασία του νομοσχεδίου για την σύσταση της Αρχής κατά της Διαφθοράς, γιατί κατέληξαν στην Αρχή και ποια είναι η αποστολή της Αρχής.

Ο κ. Νικολάου είπε ότι κρίθηκε επιβεβλημένη η σύσταση και η λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς αφού μελετήθηκαν αντίστοιχες νομοθεσίες άλλων χωρών και πρόσθεσε πως «πηγή προβληματισμού και μελέτης κατά την σύνταξη του νομοσχεδίου αποτέλεσαν οι κριτικές απόψεις και τα συμπεράσματα της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τα έτη 2014 και 2018 καθώς και τα συμπεράσματα της GRECO».

«Έχοντας υπόψη το μέγεθος της διαφθοράς και ότι η Αρχή θα πρέπει να λειτουργεί εντός του συνταγματικού πλαισίου της χώρας μας κρίθηκε αναγκαία η σύσταση ενός φορέα που δεν θα περιοριζόταν στην καταστολή αλλά θα έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη και την παρακολούθηση της συμμόρφωσης σε μηχανισμούς, πρακτικές ή παραδόσεις πρόληψης, σε υψηλού επιπέδου διαφάνεια και ενισχυμένη λογοδοσία», πρόσθεσε.

Ο κ. Νικολάου είπε ότι στο πρώτο νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε «περιλαμβάναμε και ανακριτικές αρμοδιότητες στην Αρχή αλλά μετά από συζήτηση με τον τότε Γενικό Εισαγγελέα, μπροστά σε κάποια διλήμματα που είχαν τεθεί αποφασίσαμε να περιορίσουμε την αρμοδιότητα αυτή σε οποιεσδήποτε άλλες αρμοδιότητες εκτός από τις ανακριτικές».

«Με την παραχώρηση ανακριτικών αρμοδιοτήτων η Αρχή θα λειτουργούσε υπό την καθοδήγηση του ΓΕ, οι έρευνες θα βασίζονταν στο αυστηρό νομικό ποινικό πλαίσιο των ανακρίσεων και με έκδηλα εμφανή κίνδυνο οι υποθέσεις διαφθοράς να καταρρίπτονται στο δικαστήριο και αδικήματα να παραμένουν ατιμώρητα για λόγους μολυσμένων μαρτυριών», πρόσθεσε.

Εξάλλου, σε χαιρετισμό του στο συνέδριο ο Πρόεδρος Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ) Χρίστος Κληρίδης, αναφερόμενος στο νομοσχέδιο για την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς, είπε ότι ο ΠΔΣ έκανε ένα συμβιβασμό και «ενώ το αρχικό νομοσχέδιο προνοούσε περισσότερο για κάποιου είδους διερευνήσεις στα θέματα της διαφθοράς πετύχαμε κάτι το οποίο δεν είναι ανάκριση αλλά προσεγγίζει σε ένα πολύ μεγαλύτερο βαθμό την ανάκριση».

Επίσης αναφέρθηκε στην σύσταση από τον ΠΔΣ μετά από δική του εισήγηση της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς και σημείωσε πως «αποδείχτηκε πως ήταν μια πολύ απαραίτητη Επιτροπή», η οποία «λειτουργεί με απόλυτη επιτυχία υπό την Προεδρία Ορέστη Νικήτα», ο οποίος αποδέχθηκε τον διορισμό του.

Ανέφερε επίσης ότι ο ΠΔΣ είχε συμμετοχή στο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο και προέβη στη σύσταση προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «τριπλάσιου αριθμού Προέδρων και μελών» υπήρξε ομόφωνη εισήγηση για τρεις Προέδρους και 15 Μέλη.

Αναφέρθηκε επίσης στην επιτυχή συμμετοχή του ΠΔΣ στο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο για τον διορισμό των Δικαστών στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο και στο Ανώτατο Δικαστήριο και πρόσθεσε ότι είναι σημαντικό αυτό το Συμβούλιο «γιατί αντιμετωπίζουμε κριτική στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να διορίζει τους δικαστές στην ανώτατη βαθμίδα και να είναι διάδικος στη συνέχεια σε υποθέσεις στις οποίες παραπέμπει».

«Το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο είναι ένα μέτρο καταπολέμησης της εικόνας για την διαφθορά, δηλαδή σπάζει η εικόνα ότι υπάρχει ένα στοιχείο διαφθοράς στους διορισμούς αυτούς», είπε ο κ. Κληρίδης.

Επίσης αναφέρθηκε στην επεξεργασία που κάνει ο ΠΔΣ στο νομικό πλαίσιο για την διαφθορά και σημείωσε πως ίσως κάποια μέρα χρειαστεί κάποια κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας.

Τέλος, στον δικό του χαιρετισμό, ο Πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της διαφθοράς Χάρης Πογιατζής αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο νομικό πλαίσιο που διέπει την σύσταση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου της Αρχής αλλά και στα πρόσωπα που εξαιρούνται από διορισμό ως μέλη της Αρχής ανάλογα με το αξίωμα που κατέχουν.

Αναφέρθηκε επίσης στις αρμοδιότητες της Αρχής οι οποίες περιστρέφονται γύρω από 4 άξονες που είναι η διερεύνηση καταγγελιών και πληροφοριών, η εποπτεία των δράσεων του δημόσιου, ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε θέματα καταπολέμησης πράξεων διαφθοράς, η εφαρμογή της νομοθεσίας του λόμπινγκ και η εφαρμογή της νομοθεσίας για whistleblowers.

(ΚΥΠΕ/ΚΣΤ/ΑΑΡ)

Πηγή: ΚΥΠΕ