Ολοκληρώνει το πόθεν έσχες η Βουλή-Συνεχίζουν να εξαιρούνται δικαστές και Εισαγγελείς

Προς ψήφιση πριν από το κλείσιμο της Βουλής για τις καλοκαιρινές διακοπές οδηγείται ο περί του Προέδρου, των Υπουργών και των Βουλευτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (Δήλωση και Έλεγχος Περιουσίας) (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2021, ο οποίος ρυθμίζει τις δηλώσεις πόθεν έσχες. Η συζήτηση συνεχίστηκε την Τετάρτη στην Επιτροπή Θεσμών και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός Ιουνίου, ώστε το βασανισμένο αυτό θέμα, που συζητείται εδώ και πολλά χρόνια, να ολοκληρωθεί.

Συνεχίζουν να υπάρχουν κάποια ζητήματα, τα οποία αναδείχθηκαν εκ νέου κατά τη συζήτηση στην Επιτροπή Θεσμών, όπως η συχνότητα της υποβολής δήλωσης πόθεν έσχες και ποιος θα αναλάβει τον έλεγχο, όπως και η ανάγκη για νομοθετική προσαρμογή, ώστε να είναι συμβατός ο νόμος με τα προσωπικά δεδομένα. Όμως διαφάνηκε πρόθεση να επιλυθούν το συντομότερο αυτά τα εκκρεμούντα θέματα, έτσι ώστε να προχωρήσει η ψήφιση και πλέον να υποβάλλονται ηλεκτρονικά οι δηλώσεις πόθεν έσχες, με την προοπτική σύντομα να υπάρχει δυνατότητα επαλήθευσής του σε πραγματικό χρόνο.

Δεδομένου ότι αρνήθηκαν να αναλάβουν τον έλεγχο οι εγκεκριμένοι ελεγκτές, η Βουλή προσανατολίζεται στη λύση του Εφόρου Φορολογίας, ο οποίος, παρά το γεγονός πως είναι ελεγχόμενος από τη Βουλή, έχει ήδη ελεγκτικές δυνατότητες επί των βουλευτών, καθώς ελέγχει τις φορολογικές τους δηλώσεις και διαθέτει τις κατάλληλες προσβάσεις σε συστήματα του δημοσίου και των τραπεζών. Στην ουσία θα συνεπικουρεί την τριμελή επιτροπή βουλευτών που θα είναι επιφορτισμένη με το ζήτημα.

Μιλώντας ενώπιον της Βουλής, ο Έφορος Φορολογίας, Σωτήρης Μαρκίδης, ξεκαθάρισε πως θα ήταν προσβλητικό να πούμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε αυτή τη δουλειά, γιατί την κάνουμε κατά την εξέταση των φορολογουμένων και δεν έφερε ένσταση στην ανάθεση του έργου αυτού στην υπηρεσία του. Είχαν προηγηθεί οι προβληματισμοί κάποιων βουλευτών για το κατά πόσον η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να ανατεθεί μόνο σε ένα θεσμό, με τον βουλευτή του ΔΗΚΟ, Παύλο Μυλωνά, να εισηγείται όπως υπάρχει συνδυασμός υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένου και του Εφόρου Φορολογίας. Έθιξε, ταυτόχρονα, και το ζήτημα του ενδεχόμενου κανιβαλισμού που θα προκύπτει, καθώς και των πιέσεων που θα δέχονται, λέγοντας πως τον ανησυχεί η ανάθεση στους ώμους ενός και μόνο ανθρώπου τέτοιου βάρους. Ο πρόεδρος της Επιτροπής απάντησε πως «σύμμαχος όλων μας για να αντέχουμε στις πολιτικές πιέσεις και των δημόσιων λειτουργών που κάνουν σωστά τη δουλεία τους, είναι η διαφάνεια».

Ο Έφορος Φορολογίας έθιξε, πάντως, το ζήτημα ότι ο έλεγχος θα ήταν καλύτερα να γίνεται ετησίως, παρά κάθε τρία χρόνια, εξηγώντας στους βουλευτές ότι όσο πιο μικρή είναι η περίοδος για την οποία κατατίθενται στοιχεία, είναι πιο δύσκολο να γίνουν οποιαδήποτε κόλπα και πιο εύκολο να εντοπιστούν παρανομίες. Είναι στο χέρι των βουλευτών, είπε, να αποφασίσουν για το θέμα αυτό. Από πλευράς των βουλευτών δεν φαίνεται να υπάρχουν ιδιαίτερες ενστάσεις για ετήσια υποβολή, ιδιαίτερα από τη στιγμή που, εφόσον γίνει την πρώτη φορά η ηλεκτρονική υποβολή, θα πρέπει να ανανεώνουν μόνο τα πεδία για τα οποία προέκυψαν αλλαγές και, ως εκ τούτου, θα παίρνει μόλις μερικά λεπτά η διαδικασία.

Ο κ. Μαρκίδης παραδέχθηκε πως άνθρωποι όπως ο Έφορος Φορολογίας και άλλοι που πραγματοποιούν ελέγχους έχουν πίεση και εχθρούς, απαντώντας στο σχόλιο του κ. Μυλωνά. Με το να φορολογείς κάποιον έχεις κάποιου είδους δύναμη και αυτό αναπόφευκτα έχει και παρενέργειες, είπε. Εξήγησε, όμως, ότι διαθέτουν τρία όπλα στη διάθεσή τους. Το πρώτο ήταν αυτό που αναφέρθηκε από τον πρόεδρο της Επιτροπής, Δημήτρη Δημητρίου, δηλαδή η διαφάνεια. Το δεύτερο είναι το γεγονός ότι ελέγχονται από τον Γενικό Ελεγκτή, ο οποίος έχει απεριόριστη πρόσβαση, γεγονός που λειτουργεί ως ασπίδα στη δουλειά τους. Το τρίτο είναι η μηχανογράφηση, επειδή πλέον δεν μπορεί κανείς να σκίσει κόλλες. Το μόνο επιπλέον όπλο που χρειάζεται από τη Βουλή το Τμήμα για να αναλάβει και αυτό το έργο, είπε, είναι να εξασφαλίσει ότι δεν θα έχει πρόβλημα να χρησιμοποιήσει την πρόσβαση που του παρέχεται για να πραγματοποιεί αυτόν τον έλεγχο.

Από πλευράς Υπουργείου Δικαιοσύνης κατατέθηκε η εισήγηση να συμπεριλαμβάνεται στις δηλώσεις και η κινητή περιουσία αξίας, όπως τιμαλφή, έργα τέχνης, πίνακες κτλ, όπως επίσης και η συμπερίληψη υπό καθεστώς συζύγων όσων έχουν σύμφωνο συμβίωσης, καθώς έχει την ίδια νομική υπόσταση. Από την πλευρά της, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας επέστησε την προσοχή των βουλευτών σε αναφορά του Ανώτατου Δικαστηρίου σε ό,τι αφορά την δημοσιοποίηση στοιχείων που αφορούν συζύγους και τέκνα.

Ο Γενικός Διευθυντής του Υφυπουργείου Έρευνας και Καινοτομίας, Στέλιος Χειμώνας, κατά τη συζήτηση ανέφερε ότι η ετοιμασία της ψηφιακής πλατφόρμας έχει ολοκληρωθεί στο πρώτο στάδιο και, αφού λάβει τη θετική γνωμάτευση του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, θα προχωρήσει άμεσα και η ετοιμασία του δεύτερου σταδίου.

Δεν αυτορυθμίστηκαν ποτέ οι δικαστές

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Επιτροπή Θεσμών προέκυψε και το ζήτημα πως οι δικαστές, παρά την εξουσία τους, συνεχίζουν να εξαιρούνται από τη διαδικασία του πόθεν έσχες, την οποία ανέλαβαν να ρυθμίσουν από μόνοι τους αλλά, όπως προκύπτει, δεν το έπραξαν ποτέ.

Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ Δημήτρης Δημητρίου ζήτησε από την Νομική Υπηρεσία να τους βρει τον τρόπο να νομοθετήσουν για το πόθεν έσχες των δικαστών, με αυτή να απαντά πως υπάρχει απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι το ζήτημα του πόθεν έσχες αφορά τη δικαστική εξουσία να το ρυθμίσει και οποιαδήποτε πρόταση νόμου προσπαθούσε να τους καθοδηγήσει για να ρυθμίσουν το πόθεν έσχες τους, κρίθηκε ως παρέμβαση στη δικαστική εξουσία. Όπως εξήγησε, λόγω της ευαισθησίας του επαγγέλματός τους, θα ήταν καλά να αφεθούν οι ίδιοι να το ρυθμίσουν, αλλά δήλωσε άγνοια για το πού βρίσκεται το ζήτημα.

Οι βουλευτές αμφισβήτησαν την ύπαρξη πολιτικής βούλησης από πλευράς των δικαστών να το πράξουν, με τον πρόεδρο της Επιτροπής να υπενθυμίζει ότι όταν δοκίμασαν να ρυθμίσουν το να ζητούν άδεια μετά τη συνταξιοδότησή τους για να εργαστούν, ανέπεμψαν τον νόμο. Από την πλευρά του, ο Ζαχαρίας Κουλίας του ΔΗΚΟ επεσήμανε πως όταν έγινε η μείωση του μισθολογίου είπαν ότι εξαιρούνται.

Στις δηλώσεις της, η κ. Χαραλαμπίδου τόνισε πως, πέραν των δικαστών, εκτός της διαδικασίας του πόθεν έσχες είναι και ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, παρά τη φύση της εργασίας τους. «Οι πλείστοι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι, όπως είναι ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας, ήδη συμπεριλαμβάνονται , αλλά θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθεί και ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας. Μην ξεχνάμε ότι αυτοί έχουν το ανέλεγκτο, άρα οι αναστολές ποινικής δίωξης σε υποθέσεις που αποφασίζουν δεν ελέγχονται, επομένως, αν θέλουμε να λεμέ ότι ζούμε σε πολιτεία με ισονομία, όλοι ανεξαιρέτως θα πρέπει να υποβάλλουν Πόθεν Έσχες», τόνισε.

«Τα δυο μέτρα και δυο σταθμά πρέπει να σταματήσουν. Ξέρουμε ότι πολλοί στη δημόσια υπηρεσία δεν έχουν υποβάλει τα Πόθεν Έσχες τους. Ο νόμος πρέπει να είναι ο ίδιος για όλους. Υποβάλλουν, ελέγχονται και διώκονται σε περίπτωση που δεν ανταποκρίνονται στις νομικές τους υποχρεώσεις. Δεν πρέπει μόνο να επιδιώκουν οφίκια κάποιοι σε αυτό τον τόπο, πρέπει να αναλαμβάνουν και την ευθύνη και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται το κάθε αξίωμα. Είναι με μεγάλη λύπη που λέω ότι εξαιρείται δυστυχώς από αυτή την υποχρέωση το δικαστικό σώμα. Και εκείνοι θα έπρεπε να ελέγχονται όπως όλοι οι αξιωματούχοι του Κράτους», υπέδειξε η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ.

Η κ. Χαραλαμπίδου εισηγήθηκε, επίσης, να ελέγχεται το πόθεν έσχες και των πολιτικών συμβούλων των Υπουργών, καθώς ασκούν επιρροή και είναι σε θέση να επηρεάζουν αποφάσεις.

Από την πλευρά του, ο κ. Δημητρίου αναφέρθηκε στην πρόθεσή του να εγγράψει αυτεπάγγελτο θέμα την επόμενη εβδομάδα για μία πρόνοια στον νόμο των δημοσίων υπαλλήλων που είναι ανενεργή. «Δεν μπορούμε να συζητούμε για δηλώσεις πόθεν έσχες όλων των πολιτικά και δημόσια εκτεθειμένων προσώπων, αλλά να μην εφαρμόζονται οι πρόνοιες για τους δημοσίους υπαλλήλους», είπε, επισημαίνοντας πόσο σημαντική είναι αυτή η πρόνοια και να δηλώνουν οι δημόσιοι λειτουργοί το πόθεν έσχες στη Βουλή.

Επίσης, σημείωσε ότι αναδύθηκε ξανά στη συζήτηση το ζήτημα της δικαστικής εξουσίας. Υπενθύμισε ότι η νομοθεσία είχε πέσει ως αντισυνταγματική, με τους Δικαστές να εκφράζουν την πρόσθεση να αυτορρυθμίσουν ως ανεξάρτητη εξουσία το ζήτημα του πόθεν έσχες. «Από το 2017 μέχρι το 2023, αν είδατε εσείς πόθεν έσχες των Δικαστών, είδαμε κι εμείς», είπε.