Oι πέντε γρίφοι που αναζητούν λύσεις στις εκλογές της Ελλάδας

Ύστερα από τέσσερις εβδομάδες προεκλογικής κινητικότητας με σκληρά διλήμματα και ενόψει της απλής αναλογικής τα κομματικά επιτελεία σε Κυβέρνηση και αντιπολίτευση δεν έχουν πια παρά να περιμένουν το αποτέλεσμα στην κάλπη. Αυτή θα δώσει αδιαμφισβήτητες απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που μένουν ανοιχτά μέχρι και την τελευταία στιγμή και για τα οποία γίνονταν ασκήσεις επί χάρτου στο πλαίσιο της στρατηγικής προετοιμασίας της κάθε πλευράς για παν – μετεκλογικό – ενδεχόμενο.

Για πρώτη φορά οι γρίφοι θα λυθούν νωρίτερα από κάθε άλλη αναμέτρηση, καθώς η πρώτη εκτίμηση ασφαλούς αποτελέσματος αναμένεται στις 20:30 της Κυριακής, ενώ στις 21:30 – 22:00 θα υπάρχει συνολικό αποτέλεσμα για το 80% της επικράτειας.

Ποσοστά και ψαλίδες

Τόσο τα ποσοστά των κομμάτων όσο και οι μεταξύ τους ψαλίδες είναι αυτά που θα επηρεάσουν τις εξελίξεις της επόμενης μέρας. Οι τρεις αρχηγοί που θα πάρουν τις διερευνητικές εντολές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Νίκος Ανδρουλάκης (με αυτή τη… σειρά, εφόσον δεν ανατραπεί η εικόνα που έδιναν όλες οι δημοσκοπήσεις μέχρι την τελευταία στιγμή), αναγνωρίζουν ότι αυτοί είναι οι δύο καθοριστικοί παράγοντες για τις κινήσεις τους από την ερχόμενη Δευτέρα. Ολοι τους έχουν απευθύνει με ένταση το μήνυμά τους προς το εκλογικό σώμα και μένει πια να διαπιστώσουν αν κατάφεραν να το περάσουν αποτελεσματικά: «καθαρή πρωτιά της ΝΔ – καθαρή διαφορά από τον δεύτερο» θέλει η ΝΔ, νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και «προοδευτική κυβέρνηση από την πρώτη Κυριακή» ζητάει ο Τσίπρας, «ισχυρό διψήφιο ποσοστό» επιδιώκει ο Ανδρουλάκης.

Οι αναποφάσιστοι

Τα μηνύματα των πολιτικών αρχηγών προς τη δεξαμενή των αναποφάσιστων ήταν έντονα στις τελευταίες, προεκλογικές παρεμβάσεις τους, με την αγωνία όλων να ενισχύσουν το ρεύμα ψήφων προς τις παρατάξεις τους. «Υπάρχει ουσιαστικά μία πρόταση διακυβέρνησης και από την άλλη το απόλυτο χάος. Αυτό πιστεύω ότι οι αναποφάσιστοι πρέπει να το συνυπολογίσουν» έλεγε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Θεσσαλονίκη, ενώ αντίστοιχα ήταν τα σινιάλα του στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωση στο Θησείο.

Όπως έχουν δημοσιεύσει «ΤΑ ΝΕΑ», αυτοί οι «αόρατοι» μέχρι τη στιγμή της κάλπης ψηφοφόροι αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι του εκλογικού σώματος. Το exit poll του 2019 είχε δείξει ότι ένας στους 10 επέλεξε την ψήφο του μέσα στο παραβάν τη μέρα των εκλογών και εξ αυτών το 29% προτίμησε τον ΣΥΡΙΖΑ, το 27% κατευθύνθηκε στη ΝΔ και το 13% επέλεξε μικρότερο κόμμα. Στοιχεία για το πότε καταλήγουν οι πολίτες στην εκλογική συμπεριφορά τους έχει δώσει και έρευνα της GPO («ΤΑ ΝΕΑ»/Μάιος 2023): το 8% αποφασίζει στο παρά πέντε και το 8,4% διαμορφώνει την επιλογή του στη διάρκεια της αμιγώς προεκλογικής περιόδου.

Οι «μικροί»

Καθοριστικός παράγοντας για τους συσχετισμούς της επόμενης μέρας είναι οι εκλογικές επιδόσεις των μικρότερων κομμάτων, με δεδομένο ότι το ποσοστό των εκτός Βουλής σχηματισμών επηρεάζει σημαντικά τις έδρες κάθε κόμματος. Προς τους «μικρούς» κατευθύνονται μάλιστα σε μεγάλο βαθμό οι ψηφοφόροι της τελευταίας στιγμής, με ενδεικτικό το γεγονός ότι ένα κομμάτι πολιτών οι οποίοι στις τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζονταν στη δεξαμενή των αναποφάσιστων είναι, σύμφωνα με τον Αντώνη Παπαργύρη της GPO, «αυτοί που δηλώνουν ότι στις προηγούμενες εκλογές είχαν ψηφίσει ένα μικρό εξωκοινοβουλευτικό κόμμα». Εφόσον τα κόμματα που μείνουν εκτός Βουλής συγκεντρώσουν αθροιστικά 8%, όπως το 2019, η πλειοψηφία 151 βουλευτών σε περιβάλλον απλής αναλογικής απαιτεί ποσοστό 46,2%, ενώ αν τα εκτός Βουλής ανέβουν στο 10% ο πήχης για την πλειοψηφία πέφτει στο 45,2%. Αντίστοιχα με ενισχυμένη αναλογική τα απαιτούμενα ποσοστά για την αυτοδυναμία θα ανέλθουν στο 38% και στο 37,5%. Ειδικοί επί των εκλογικών συμφωνούν ότι συνολικά για τα μικρότερα κόμματα είναι επισφαλείς οι εκτιμήσεις, καθώς οι δημοσκοπήσεις μπορεί να μην πιάνουν με ακρίβεια τη δυναμική τους – λόγω και του μικρού δείγματος.

Η συμμετοχή

Ερώτημα που θα απαντηθεί σύντομα είναι η συμμετοχή στην κάλπη της απλής αναλογικής, η οποία ευνοεί, όπως γνωρίζουν όλα τα κομματικά επιτελεία, τη… χαλαρότητα. «Θέλω να ζητήσω από όλους και κυρίως από τους νέους πρώτα και πάνω από όλα να συμμετέχουν. Όσο υψηλότερη είναι η συμμετοχή, τόσο πιο ισχυρή είναι η Δημοκρατία μας» είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης προχθές, μερικές ώρες προτού κλείσει την προεκλογική καμπάνια του. Η συμμετοχή είχε φτάσει σε ιστορικό χαμηλό τον Σεπτέμβριο του 2015 (με συνολικά 5.567.930 ψηφοφόρους), ενώ στις τελευταίες εθνικές εκλογές καταγράφηκε ελαφριά αύξηση με 5.769.644 ψηφοφόρους. Δηλαδή τότε η συμμετοχή ήταν περίπου 58%, με το ποσοστό συνολικά να βρίσκεται κάτω από 60% την τελευταία δεκαπενταετία. Ενόψει της 21ης Μαΐου οι αναλύσεις των κομματικών επιτελείων εστίαζαν πρωτίστως στο αν και πόσοι «πρωτάρηδες» της κάλπης θα ασκήσουν το δικαίωμά τους. Πρόκειται για περίπου 440.000 17άρηδες και 20άρηδες, με αυτές τις ηλικίες να οδηγούν έτσι κι αλλιώς τα επίπεδα της αποχής.

Η ψήφος «εξωτερικού»

Ως σημαντική παράμετρος από τη στιγμή που τα επιτελεία των μεγαλύτερων κομμάτων διεκδικούν μεταξύ άλλων και καλές επιδόσεις στη διαφορά από τους πολιτικούς αντιπάλους τους αντιμετωπίζεται η ψήφος «απέξω». Για πρώτη φορά δοκιμάζεται ο διακομματικός νόμος που δίνει δικαίωμα (υπό προϋποθέσεις) σε Έλληνες εκτός επικράτειας να ψηφίσουν από τον τόπο διαμονής τους. Ήδη πάντως ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δεσμευτεί ότι, εφόσον επανεκλεγεί, θα φέρει ξανά το ζήτημα στη Βουλή αναζητώντας την αναγκαία πλειοψηφία προκειμένου να αρθούν οι όποιοι περιορισμοί. Οι αιτήσεις που εγκρίθηκαν αφορούν συνολικά 22.855 Ελληνες που διαμένουν εκτός επικράτειας και οι οποίοι ψηφίζουν σήμερα (Σάββατο 20 Μαΐου) σε δεκάδες εκλογικά τμήματα που συγκροτήθηκαν σε 35 χώρες. Μπροστά στις διαφαινόμενες δεύτερες κάλπες προδιαγράφεται νέα καμπάνια από τα κόμματα ώστε οι δικαιούχοι να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα που τους δίνει ο νόμος.

Πηγή: In