Ο ρυθμιστής Ογάν, το προβάδισμα του Ερντογάν και η σκληρή μάχη του β’ γύρου

Μετά από ενστάσεις επί ενστάσεων, σχεδόν 24 ώρες μετά το κλείσιμο των καλπών, το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι ολοκληρώθηκε η καταμέτρηση για τις προεδρικές εκλογές. Ο Ταγίπ Ερντογάν έλαβε το 49,51% των ψήφων, ο Κεμάλ Κιλιντσντάρολγου το 44,88% και ο Σινάν Ογάν το 5,7%. Αυτό σημαίνει πως στις 28 Μαΐου οι Τούρκοι πολίτες θα επιστρέψουν στις κάλπες, για να επιλέξουν αν επιθυμούν να συνεχίσει να τους κυβερνά ο Ερντογάν ή αν θα φέρουν στην εξουσία τον Κιλιντσντάρογλου.

Το ερώτημα προσπαθούν να απαντήσουν οι αναλυτές από όλο τον κόσμο, θέτοντας τις δικές τους παραμέτρους για τον τρόπο που θα κινηθεί η ψηφοφορία. Φαίνεται να υπάρχει ευρύτερη σύγκλιση ότι ρυθμιστικό ρόλο θα διαδραματίσει ο Σινάν Ογάν, καθώς το ποσοστό που έχει εξασφαλίσει είναι κατά μία μονάδα μεγαλύτερο από τη διαφορά που χωρίζει Ερντογάν και Κιλιντσντάρολγου. Αν και το προφίλ του θα παρέπεμπε περισσότερο προς την κατεύθυνση της αντιπολίτευσης παρά των ισλαμιστών, η θέση του έναντι των Κούρδων δυσκολεύει πολύ οποιαδήποτε συμφωνία με τον Κιλιντσντάρογλου.

Ο ίδιος, μιλώντας στο Reuters, ανέφερε πως μπορεί να υποστηρίξει στο δεύτερο γύρο τον κύριο υποψήφιο της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου μόνον αν αυτός συμφωνήσει να μην κάνει παραχωρήσεις στο φιλοκουρδικό κόμμα. «Θα διαβουλευθούμε με τη βάση των ψηφοφόρων μας για να πάρουμε απόφαση για το δεύτερο γύρο. Όμως έχουμε ήδη κάνει σαφές πως η μάχη εναντίον της τρομοκρατίας και το να στείλουμε πίσω τους πρόσφυγες είναι οι κόκκινες γραμμές μας», τόνισε.

Η πιθανή στήριξη του Ογάν -που αναμένεται να ξεκινήσει τα παζάρια- θα αυξήσει το πλεονέκτημα που Ερντογάν, το οποίο φαίνεται να εντοπίζουν διάφοροι διεθνείς παρατηρητές, παρά την αποτυχία του να εκλεγεί στον πρώτο γύρο. «Θα κερδίσουμε σίγουρα τις εκλογές στον δεύτερο γύρο ... Ο Ερντογάν δεν κέρδισε την ψήφο εμπιστοσύνης που περίμενε ... Τις επόμενες 15 ημέρες θα αγωνιστούμε για τα δικαιώματα, τους νόμους και τη δικαιοσύνη σε αυτή τη χώρα», δήλωσε ο Κιλιντσντάρογλου, ωστόσο τα πρώτα μετεκλογικά προγνωστικά φαίνεται να γέρνουν προς την πλευρά του αντιπάλου του.

Ο Ερντογάν πιθανότατα να κεφαλαιοποιήσει την υψηλή του αποδοχή, τη νίκη του στις βουλευτικές εκλογές και τα πλεονεκτήματα της θέσης του, δήλωσε στον Guardian o Emre Peker του Eurasia Group. Όπως επεσήμανε, η καλή απόδοση του ΑΚΡ και των συμμάχων του στις κάλπες για τη Βουλή υποδηλοί πως τα ζητήματα ταυτότητας, τρομοκρατίας και ασφάλειας έχουν μεγάλη απήχηση στη βάση του Ερντογάν και λειτουργούν εξισορροπητικά έναντι των οικονομικών του αδυναμιών.

Σε παρόμοιο μήκος κύματος και η Financial Times, έγραψε ότι «η επίδοση που διέψευσε τις δημοσκοπήσεις υπογράμμισε την ανθεκτική έλξη που ασκεί ο Ερντογάν και την απήχηση της πολιτικής του προσφοράς σε μια βάση συντηρητικών, θρησκόληπτων ψηφοφόρων με δυνατή εθνικιστική ροπή». Πρόσθεσε πως ίσως η εκλογική κόπωση να αποτελέσει πρόβλημα για την αντιπολίτευση στο δεύτερο γύρο, με κάποιους ψηφοφόρους να χάνουν το κίνητρό τους βλέποντας τη χειρότερη από την αναμενόμενη επίδοση του πρώτου γύρου.

Και η ιταλική εφημερίδα La Republica, στη δική της ανάλυση, θεωρεί ότι ο Τούρκος Πρόεδρος έχει προβάδισμα για τον δεύτερο γύρο. Η ισχύς του εκπηγάζει από τον έλεγχο που ασκεί στα ΜΜΕ και στον κρατικό μηχανισμό, καθώς και από μία θρησκευτική βάση που του είναι απόλυτα πιστή. Η θέση αυτή απηχεί και τις επισημάνσεις της αντιπροσωπείας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, που βρέθηκε στην κατοχική χώρα ως παρατηρητής, η οποία έκανε λόγο για άνισους όρους ανταγωνισμού. Η ΚΣΣΕ κατέληξε στο συμπέρασμα πως η Τουρκία δεν πληροί τις βασικές αρχές για διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών και οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί στις θεμελιώδεις ελευθερίες του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης εμπόδισαν τη συμμετοχή πολιτικών και κομμάτων της αντιπολίτευσης, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών και ανεξάρτητων ΜΜΕ.

Αν και στην ιταλική ανάλυση σημειώνεται πως ο Κιλιντσντάρογλου κατάφερε να ενώσει την αντιπολίτευση σε ένα ενιαίο μέτωπο, συγκεντρώνοντας ποσοστό που κανένας αντίπαλος του Ερντογάν δεν έχει πετύχει, ο συγγραφέας Μουσταφά Αϊκόλ σχολιάζει πως «καμιά οικονομική δυσκολία, κανένας σεισμός δεν απομακρύνει, τελικά, τους ψηφοφόρους από τον ‘μεγάλο ηγέτη’ με τον οποίο ταυτίζονται».

«Το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν συγκεντρώνει μεγαλύτερα ποσοστά από την συμμαχία που τον στηρίζει, δείχνει ότι οι πολίτες ψηφίζουν στάτους κβο κι όχι Ισλάμ. Ψηφίζουν ενάντια στην αλλαγή, προτιμούν την συνέχεια της μίνιμουμ σταθερότητας, όπως την γνωρίζουν», εξήγησε στο ΚΥΠΕ ο λέκτορας του Πανεπιστημίου Κύπρου Νίκος Μούδουρος. Πρόσθεσε πως ο Τούρκος Πρόεδρος έχει ένα «ψυχολογικό προβάδισμα» για τον δεύτερο γύρο, δείχνοντας ότι θέλει να κρατήσει κινητοποιημένους τους ψηφοφόρους για τις επόμενες 15 ημέρες, ενώ ο Κιλιντσντάρογλου πρέπει να τους πείσει ότι «τίποτε δεν χάθηκε και μετά να τους κινητοποιήσει». Στην ίδια γραμμή και ο Galip Dalay, από τη βρετανική δεξαμενή σκέψης Chatham House, ο οποίος δήλωσε ότι το αποτέλεσμα παρέχει ψυχολογικό πλεονέκτημα στην Κυβέρνηση και εκτίμησε ότι ο Ερντογάν πιθανότατα θα δώσει έμφαση στη σταθερότητα.

Οι επόμενες δύο εβδομάδες αναμένεται να κινηθούν στο ίδιο κλίμα υψηλής πόλωσης και ισχυρών αντιπαραθέσεων. Η αντιπολίτευση που, παρά την καλή επίδοσή της, δεν έπεισε τον λαό να κάνει την ανατροπή έχει άλλες λίγες ακόμη μέρες να το πράξει, γνωρίζοντας ότι η κυβερνητική συμμαχία θα είναι η πιο δυνατή στη Βουλή, με αποτέλεσμα ο Κιλιντσντάρογλου να μην θα διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γεγονός που εύκολα μπορεί να ερμηνευθεί ως πηγή αστάθειας για έναν ήδη ετερόκλιτο σχηματισμό δυνάμεων. Η δημοκρατία και ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός αναμένεται να συνεχίσουν να αποτελούν ισχυρά κίνητρα για τα αστικά κέντρα και τα λιγότερο συντηρητικά στρώματα του τουρκικού πληθυσμού, παρά την απογοήτευση που ενδεχομένως να αισθάνονται, όμως θα πρέπει να πεισθούν περισσότεροι Τούρκοι να ψηφίσουν Κιλιντσντάρογλου.

Από την πλευρά του ο Ερντογάν θα επιδιώξει να κρατηθεί στην εξουσία, επενδύοντας στο φανατικό του κοινό αλλά και στο γνώριμο. Εκμεταλλευόμενος τον έλεγχο που ασκεί λόγω των αυταρχικών του πολιτικών, αναμένεται να «πατήσει» πάνω σε ζητήματα που αποτελούν αδύναμους κρίκους για την αντιπολίτευση και να παρουσιάσει τον εαυτό του ως μία επιλογή μονόδρομο για τη χώρα του. Η μάχη αναμένεται σκληρή.