Ένας επίλογος και μια εισαγωγή, με κυρίως θέμα την ενότητα του ΔΗΣΥ

Το 17ο Παγκύπριο Συνέδριο του ΔΗΣΥ, αν και τακτικό, λειτούργησε τελικά ως ένας μακροσκελής επίλογος. Επίλογος της δεκαετίας Νίκου Αναστασιάδη στην εξουσία, επίλογος της εποχής Αβέρωφ Νεοφύτου και κυρίως επίλογος της τεράστιας κρίσης που βίωσε το κόμμα στα τελευταία στάδια αυτής της περιόδου. Λειτούργησε, όμως, ταυτόχρονα και ως μια εισαγωγή σε μια νέα φάση. Μια φάση η οποία, όπως επισημάνθηκε από τη μεγάλη πλειοψηφία των συνέδρων, θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ενότητα, ανασυγκρότηση και σωστή επαφή με τη βάση, για να εκλείψει όντως κάθε διχαστικό στοιχείο στην πράξη κι όχι στα λόγια.

Θα φανεί, όταν θα τελειώσει και το κομμάτι των εσωκομματικών εκλογών και θα πιάσει δουλειά η νέα ηγεσία, αν όλα αυτά στα οποία συμφωνούν όλοι θα υλοποιηθούν, έτσι ώστε να επιστρέψει πλήρως και μόνιμα η ηρεμία στο κόμμα και να μπορεί να ξαναμπεί σε νικηφόρα τροχιά, ενόψει και του δύσκολου στόχου των διπλών εκλογών του 2024, που, σύμφωνα με πληροφορίες, χαρακτηρίστηκαν ως στοίχημα για την παράταξη.

Η πολύωρη συζήτηση, στην οποία συμμετείχαν πέραν των 100 ομιλητών, αποτέλεσε μια ευκαιρία για αυτοκριτική αλλά ταυτόχρονα και για ένα brainstorming ως προς το τι πρέπει να γίνει για να προχωρήσει ο ΔΗΣΥ μπροστά. Και κύλησε σε πολύ ήρεμα πλαίσια, σε αντίθεση με τη συνεδρία του Πολιτικού Γραφείου μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου των Προεδρικών Εκλογών, που στιγματίστηκε από τραμπουκισμούς, προπηλακισμούς και γιουχαΐσματα. Από πολύ νωρίς είχε φροντίσει ο Χάρης Γεωργιάδης να στείλει το μήνυμα πως όσοι ήλπιζαν σε κάτι τέτοιο «δεν μας ξέρουν καλά» κι αυτές οι συμπεριφορές είναι ξένες προς τον ΔΗΣΥ, ενώ ακολούθως, ο Νίκος Αναστασιάδης προσπάθησε να εξορίσει διά παντός κάθε ελέφαντα από το δωμάτιο.

Το ίδιο έπραξε, με την ιδιότητά της ως αρχηγός, και η Αννίτα Δημητρίου. Η πρόεδρος του ΔΗΣΥ ζήτησε όπως επικυρωθεί συνεδριακά η απόφαση του Πολιτικού Γραφείου που θέτει την παράταξη στην αντιπολίτευση. Στόχος ήταν να εξανεμιστούν οι σκιές που αφήνονταν και να μπει ένα τέλος στη φημολογία που ήθελε το κόμμα κάποια στιγμή να προσχωρεί στην Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Με βάση την απόφαση, ο ΔΗΣΥ αναλαμβάνει την ευθύνη του ως υπεύθυνη και δημιουργική αντιπολίτευση του τόπου και πορεύεται αυτόνομος, υπερασπιζόμενος τις αρχές του και προασπίζοντας τις κατακτήσεις και τις προοπτικές του λαού.

Η επικύρωση του κειμένου, βέβαια, που στην ουσία υιοθετήθηκε από ένα μικρότερο σώμα πριν καν αναδειχθεί ο Νίκος Χριστοδουλίδης στην Προεδρία, δεν ξεκαθαρίζει τι σημαίνει στην πράξη η υπεύθυνη και δημιουργική αντιπολίτευση, ενώ έχει διαφανεί το προηγούμενο διάστημα πως επιδέχεται ερμηνειών. Είναι, συνεπώς, στο χέρι της ηγεσίας που θα προκύψει από τις εκλογές του Σαββάτου να δώσει στον όρο αυτό συγκεκριμένο περιεχόμενο και να καταρτίσει μια στρατηγική εφαρμογής του, που θα χαρακτηρίζεται από συνέπεια και συνοχή. Η αναφορά σε βασικές πολιτικές και κατευθυντήριες γραμμές αποτελεί την αφετηρία αλλά όχι απαραίτητα την κατάληξη αυτής της προσπάθειας.

Η κ. Δημητρίου, πάντως, τόνισε στην ομιλία της πως ο ρόλος του ΔΗΣΥ είναι να εξασφαλίζει τους απαραίτητους μηχανισμούς ελέγχου και να υποχρεώνει την ίδια την Κυβέρνηση να λογοδοτεί για προεκλογικές δεσμεύσεις και να επιδιώκει την πολιτική συνεννόηση. Υπέδειξε, ταυτόχρονα, πως κανένας πολίτης δεν χρειάζεται να ανησυχεί για την στάση που θα επιδεικνύει το κόμμα σε κρίσιμα ζητήματα, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «εμείς ουδέποτε θα αφήσουμε το κράτος χωρίς προϋπολογισμό για να εξυπηρετήσουμε πολιτικές σκοπιμότητες, ουδέποτε θα θέσουμε το κομματικό συμφέρον πάνω από το εθνικό».

Ο πιο έντονος αντιπολιτευτικός λόγος βγήκε -τουλάχιστον στο ανοιχτό μέρος της συζήτησης- από το στόμα του προκατόχου της, Αβέρωφ Νεοφύτου. «Ζούμε μια εποχή όπου ένα πάρτι γίνεται επίσημη ανάρτηση, την ώρα μάλιστα που η χώρα παραμένει σκλαβωμένη, το μέσο νοικοκυριό να δέχεται τις πιέσεις του πληθωρισμού και της αύξησης των επιτοκίων, που 23 συμπατριώτες μας να κινδυνεύουν στο Σουδάν και η εικόνα της να κινδυνεύει από τις κυρώσεις», είπε μεταξύ άλλων. «Βιώνουμε μια εποχή, στην οποία το θυμάρι και ο βασιλικός του τραγουδιού της Πρωτοπορίας, επισκιαστήκαν από πλαστικά φυτά και νοθευμένα αρώματα», τόνισε. Αν και ξεκαθάρισε πως δεν αναφέρεται σε πρόσωπα αλλά σε φαινόμενα, οι αναφορές του στην επέλαση του lifestyle, ξεκάθαρα απηχούσαν τις προεκλογικές του κατηγορίες ενάντια στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Υπογράμμισε πως ο ΔΗΣΥ είναι η δύναμη της ευθύνης και της προόδου, που στάθηκε πάντα απέναντι στον λαϊκισμό, στα πρόσκαιρα οφέλη, στο ψέμα και στην αλλοίωση της ουσίας της πολιτικής.

Στην συναισθηματικά φορτισμένη ομιλία του, ο τέως πρόεδρος του ΔΗΣΥ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και σε εκείνους που «κτύπησαν πισώπλατα τον Συναγερμό και μας πρόδωσαν», αλλά ο ίδιος, είπε, παραμερίζει τις πικρίες. Τόνισε πως έκανε την αυτοκριτική του και ανέλαβε την ευθύνη που του αναλογεί για την εκλογική ήττα και θα είναι παρών στο κόμμα. «Η εκλογική ήττα είναι σαν το λίπασμα. Μυρίζει άσκημα, αλλά κάνει καλό. Και σε μας μπορεί να κάνει καλό, αρκεί να βρούμε στις ρίζες μας, στις καταβολές μας, στην παρακαταθήκη του ιδρυτή μας. Τη δύναμη και την αρετή να είμαστε χρήσιμοι στην πατρίδα και όχι πρόσκαιρα αρεστοί στους ταγούς της μόδας. Ούτε σκλάβοι της εξουσίας και της καρέκλας», υπογράμμισε.

Από την πλευρά του, ο Νίκος Αναστασιάδης, αξιοποίησε το βήμα του Συνεδρίου όχι τόσο για να ανασκοπήσει την πολιτική του πορεία και την Προεδρία του, στα οποία αναφέρθηκε αλλά λακωνικά, αλλά κυρίως για να κλείσει στόματα και να δώσει απαντήσεις στις κατηγορίες που εκτοξεύονται εναντίον του από την περίοδο που ήταν σε εξέλιξη η προεκλογική εκστρατεία. Είναι καλά γνωστό πως μία μερίδα Συναγερμικών του αποδίδει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την εκλογική ήττα, κατηγορώντας τον ότι είτε δεν υποστήριξε επαρκώς την υποψηφιότητα Αβέρωφ είτε ότι εργαζόταν για την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη. Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέρριψε αυτές τις κατηγορίες, κάνοντας μια αναδρομή στις βασικές ενέργειες που έκανε, αρχικά για να διασφαλίσει ότι δεν θα υπήρχαν δύο υποψηφιότητες από τον χώρο του ΔΗΣΥ και αφετέρου για να υποστηρίξει την κομματική υποψηφιότητα. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην στράτευση των μελών της Κυβέρνησής του στον προεκλογικό, στην απομάκρυνση του Νίκου Χριστοδουλίδη και του Βασίλη Πάλμα από την Κυβέρνηση και σε σειρά δικών του δημόσιων εμφανίσεων και παρεμβάσεων υπέρ του κ. Νεοφύτου.

Την ίδια στιγμή, ο Νίκος Αναστασιάδης τόνισε ότι στα σχεδόν 50 χρόνια της πολιτικής του καριέρας «δεν υπήρξαν ποτέ οι δικοί μου και οι άλλοι», λέγοντας πως υπηρέτησε την πατρίδα και την παράταξη με βάση το καθήκον να είναι ωφέλιμος και όχι αρεστός. Υπογράμμισε ότι ουδέποτε υπήρξε ρίψασπις. Στέλνοντας μηνύματα ενότητας, αναφέρθηκε στην ανάγκη προσέγγισης αυτών που απέρριψαν την υποψηφιότητα Αβέρωφ και ζήτησε να παύσουν οι αλληλοκατηγορίες, σημειώνοντας ότι πρέπει να δοθεί κλάδος ελαίας για όλους.

Αυτοκριτική και ανασυγκρότηση

Το βασικό κομμάτι της αυτοκριτικής προέκυψε από την ομιλία του απερχόμενου αναπληρωτή προέδρου Χάρη Γεωργιάδη, ο οποίος ανασκόπησε με νηφαλιότητα τα τελευταία γεγονότα στον ΔΗΣΥ, αναδεικνύοντας θετικά αλλά και αρνητικά. Ο κ. Γεωργιάδης αρχικά αναφέρθηκε στις δυσκολίες που είχε η διεκδίκηση μιας τρίτης θητείας στην εξουσία. Ωστόσο, είπε, οι δυσκολίες έγιναν σχεδόν ανυπέρβλητες όταν απέτυχαν να αποτρέψουν την εκδήλωση υποψηφιότητας από κορυφαίο στέλεχος της δικής τους Κυβέρνησης, που κινήθηκε εξωκομματικά. «Μπορούμε να συζητήσουμε όσο θέλουμε για την οργανωτική επάρκεια της εκστρατείας μας, για την επικοινωνιακή μας πολιτική, για τον μεταξύ μας συντονισμό, αλλά άποψη μου είναι ότι δεν ήταν αυτά που καθόρισαν το αποτέλεσμα», υπέδειξε.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, αντιπαρέβαλε τη δημοτικότητα του Νίκου Χριστοδουλίδη με τα πολιτικά βαρίδια του Αβέρωφ Νεοφύτου, τα οποία χαρακτήρισε άδικα. Είπε πως ο νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνιζε τους δεσμούς του με την παράταξη και κατάφερε να παρουσιάσει την υποψηφιότητά του ως μια φαινομενικά ασφαλή εναλλακτική επιλογή, με αποτέλεσμα οι ψηφοφόροι του ΔΗΣΥ να μην αισθάνονται ότι μετακινούνται πολιτικά ή ότι εγκαταλείπουν το κόμμα τους.

Ο αναπληρωτής πρόεδρος της παράταξης στάθηκε, επίσης, στην αποτυχία εξασφάλισης συνεργασιών, αλλά και την υποτίμηση της προοπτικής του υποψηφίου του ΑΚΕΛ, που του επέτρεψε «ανεμπόδιστα» να συσπειρώσει δυνάμεις.

Επέκρινε και την στρατηγική επιλογή του κόμματός του να εστιάσει στον σκληρό του πυρήνα, ενώ κατέγραφε απώλειες από την περιφέρεια. Σημείωσε ότι η υποψηφιότητα Νεοφύτου συσπείρωσε κατά 64% τον ΔΗΣΥ, ενώ η διαρροή στον Νίκο Χριστοδουλίδη ήταν στο 26% στον πρώτο γύρο, με αποτέλεσμα για πρώτη φορά να μείνει η παράταξη εκτός δεύτερου γύρου. «Και αυτό που έκανε την αποτυχία ακόμη πιο έντονη, ήταν η ατυχής, κατά την άποψη μου, διαχείριση του δεύτερου γύρου. Δεν αποφύγαμε δυστυχώς επιλογές μου τραυμάτισαν την συνοχή και την ενότητα της παράταξης μας. Δεν αποφύγαμε συμπεριφορές που συνιστούσαν προσβολή στις αρχές και της αξίες του Δημοκρατικού Συναγερμού», τόνισε, επισημαίνοντας μάλιστα το γεγονός πως το 75% των ψηφοφόρων του κόμματος επέλεξαν στον δεύτερο γύρο τον κ. Χριστοδουλίδη.

Αρνητικά στοιχεία εντόπισε, όμως, και η Αννίτα Δημητρίου, η οποία προανήγγειλε αλλαγές που θα γίνουν τα επόμενα δύο χρόνια στο κόμμα. Παραδέχθηκε πως παρατηρήθηκε σοβαρό οργανωτικό πρόβλημα, ενώ τα παραδοσιακά κανάλια επικοινωνίας και αλληλοτροφοδότησης με τα μέλη και τους υποστηρικτές του ΔΗΣΥ έχουν καταστεί ανεπαρκή και, ως εκ τούτου, χρειάζεται να δημιουργηθούν νέα εργαλεία, μεταξύ των οποίων και ψηφιακά. Πρόσθεσε πως οι τοπικές επιτροπές έχουν αδρανοποιηθεί σε επικίνδυνο βαθμό και πολλοί νέοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ενταχθούν στις δομές του κόμματος. Αναφέρθηκε, δε, σε πρόβλημα πολιτικής κατάρτισης και πολιτικού στοχασμού στον κόσμο, που πηγάζει από την ηγεσία και τα στελέχη.

Προς διόρθωση των πιο πάνω, η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, μαζί με τη νέα ηγεσία, θα προχωρήσουν στη θεσμοθετημένη αναβάθμιση και συγκεκριμενοποίηση του ρόλου και των καθηκόντων του κάθε αξιωματούχου του κόμματος έναντι της βάσης, την παρακολούθηση του κυβερνητικού έργου μέσω ενός shadow cabinet, την επαναλειτουργία της σχολής πολιτικής επιμόρφωσης του ΔΗΣΥ και τη διασφάλιση της φυσικής παρουσίας βουλευτικών και αξιωματούχων σε τοπικό επίπεδο, σε τακτική βάση. Μίλησε για μεταρρυθμίσεις και οργανωτική αναγέννηση, που στόχο έχουν να κλείσουν την απόσταση μεταξύ ηγεσίας και βάσης.

Οι προθέσεις της κ. Δημητρίου αντικρίστηκαν θετικά από τους συνέδρους, σύμφωνα με κομματικές πηγές. Υπάρχει, άλλωστε, μια γενικότερη αντίληψη πως η εμπέδωση της ενότητας περνά μέσα από τον δρόμο που ενώνει την ηγεσία με τη βάση κι εκεί είναι που χάθηκε και οδηγήθηκε το κόμμα σε περιπέτειες. Ένας δρόμος που υπέστη πολλές ρωγμές, όπως έχει διαφανεί, τα τελευταία χρόνια και που δεν τον βαδίζουν όλοι με την ίδια ταχύτητα.

Πριν, όμως, προχωρήσει οτιδήποτε, ο ΔΗΣΥ θα πρέπει να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη ηγετική πυραμίδα. Στις εκλογές της 6ης Μαΐου το παζλ θα συμπληρωθεί με την εκλογή του αναπληρωτή προέδρου και των τριών αντιπροέδρων, καθώς και των αιρετών μελών του Πολιτικού Γραφείου, ενώ στο επόμενο διάστημα θα ακολουθήσουν (όπως επικυρώθηκε και στο Συνέδριο) οι εκλογές σε επαρχιακό επίπεδο, που θα ανανεώσουν τα συλλογικά όργανα του κόμματος. Η ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας θα επιτρέψει και την πρακτική εφαρμογή των αλλαγών, η οποία απαιτεί αναδιάρθρωση ρόλων, ενδεχόμενες αλλαγές στη στελέχωση και κυρίως αυτό που έχασαν στην πορεία: Την κοινή γραμμή πλεύσης.