Θέλουν να αλλάξουν τον Νόμο για εισφορές σε υποψηφίους, ενώ δεν εφαρμόζεται καν ο παλιός

Υποχρεώσεις που απορρέουν από τον υφιστάμενο νόμο αλλά φαίνεται πως δεν εφαρμόστηκαν πλήρως από τους υποψηφίους των Προεδρικών Εκλογών του 2023 αναδείχθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Επιτροπή Θεσμών για τροποποίηση του περί Εκλογής (Πρόεδρος και Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας) Νόμου.

Στον Νόμο υπάρχει παραπομπή σε εφαρμογή των διατάξεων του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου και, ως εκ τούτου, προκύπτει υποχρέωση των υποψηφίων για την Προεδρία να υποβάλλουν στοιχεία που απαιτούνται και για τους βουλευτές. Με βάση τον περί Εκλογής Μελών της Βουλής Νόμο, «νοείται ότι, ο εκλογικός αντιπρόσωπος δημοσιεύει την έκθεση πριν από την υποβολή της στον Έφορο σε τουλάχιστον δύο ημερήσιες εφημερίδες οι οποίες κυκλοφορούν στη Δημοκρατία ή αυτή αναρτάται στην ιστοσελίδα του υποψηφίου ή/και του οικείου κόμματος».

Οι υποψήφιοι προσκόμισαν στον Έφορο Εκλογής τις εκθέσεις και βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε διαδικασία ελέγχου. Τα στοιχεία, σύμφωνα με τον Νόμο, αφορούν το όνομα και την περιγραφή προσώπου, λέσχης, εταιρείας ή συνεταιρισμού, από τα οποία λήφθηκαν χρήματα ή πολύτιμα ανταλλάγματα, καθώς και το ποσό που λήφθηκε. Ωστόσο στη δημοσιότητα έδωσαν μόνο συνοπτικά στοιχεία και όχι όλες αυτές τις πληροφορίες.

Ερωτηθείς σχετικά, ο Βοηθός Έφορος Εκλογής, Μενέλαος Βασιλείου, ανέφερε ότι οι τρεις βασικοί υποψήφιοι στις Προεδρικές Εκλογές, με τη λήξη της σχετικής προθεσμίας, έφεραν αναλυτικά στοιχεία για τα έξοδά τους, τα οποία αξιολογούνται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Σημείωσε ότι τους απασχολεί κατά πόσο οι τρεις υποψήφιοι δημοσιοποίησαν τις εισπράξεις ποσών και το όνομα που προσώπου από το οποίο έλαβαν εισφορές.

Σημειώνεται ότι, όπως διευκρινίστηκε και από τον εκπρόσωπο του Υπουργείου, ο Νόμος δεν καθορίζει κάποιο κατώτατο όριο εισφορών, ενώ, στο εδάφιο που παρατίθεται πιο πάνω, γίνεται λόγος για δημοσιοποίηση της έκθεσης, στην οποία περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία, κι όχι ενός πίνακα και ορισμένων υψηλών εισφορών. Ως εκ τούτου, συνάγεται ότι θα έπρεπε στις ιστοσελίδες των υποψηφίων να είχαν αναρτηθεί ακόμη και εισφορές ύψους ενός ευρώ, κάτι που δεν έγινε, όπως έχει ήδη επισημανθεί σε προηγούμενο ρεπορτάζ του REPORTER. Η αναφορά σε δημοσιοποίηση των εισφορών άνω των 500 ευρώ, που έγινε από κάποιους υποψήφιους, υπάρχει στον περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμο, ο οποίος αφορά τις εισφορές από φυσικά και νομικά πρόσωπα που δέχονται τα κόμματα και όχι οι υποψήφιοι. Σημειώνεται, πάντως, ότι και η Ελεγκτική Υπηρεσία, σε ανάρτησή της στις 12 Απριλίου, είχε επισημάνει, αναφερόμενη στους υποψήφιους των Προεδρικών Εκλογών, πως «οι εισφορές πρέπει να δημοσιοποιούνται με λεπτομέρεια, ονομαστικά για κάθε χορηγό».

Υπάρχουν, βέβαια, διαφοροποιήσεις μεταξύ των νομοθεσιών για τους υποψήφιους για την Προεδρία της Δημοκρατίας και αυτών για τη Βουλή των Αντιπροσώπων, οι οποίες δεν αφορούν αυτό το κομμάτι, αλλά επισημάνθηκαν κατά τη συζήτηση. Στην περίπτωση των υποψηφίων για την Προεδρία τίθεται το ένα εκατομμύριο ευρώ ως ανώτατο όριο εξόδων και δεν υπήρξε κάποια αναφορά για αλλαγή του ποσού, σε περίπτωση που επεκταθεί χρονικά η έννοια της προεκλογικής περιόδου, η οποία προσδιορίζεται ως οι τελευταίοι έξι μήνες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών.

Αναμένονται και από τα κόμματα

Σημειώνεται πάντως πως συνολική εικόνα των δαπανών δεν θα υπάρχει μέχρι να κατατεθούν και οι καταστάσεις από τα κόμματα στον Έφορο. Βάσει του δικού τους Νόμου, πολιτικά κόμματα που λαμβάνουν μέρος σε οποιεσδήποτε πολιτειακές εκλογές που διεξάγονται στη Δημοκρατία, τηρούν πλήρη οικονομικά στοιχεία και υποβάλλουν στον Έφορο αναλυτικές καταστάσεις εσόδων και δαπανών για την προεκλογική τους εκστρατεία, το αργότερο εντός τριών μηνών από τη διεξαγωγή εκλογών, δηλαδή έχουν προθεσμία μέχρι τις 12 Μαΐου να το πράξουν. Ακολούθως, ο Έφορος θα πρέπει να τις υποβάλει για έλεγχο στον Γενικό Ελεγκτή εντός τεσσάρων μηνών, ο οποίος συντάσσει έκθεση με τα ευρήματά του, ως προς τη νομιμότητα των εσόδων και των δαπανών.

Το γεγονός αυτό αναζωπύρωσε και τη συζήτηση σε ό,τι αφορά την κρατική χορηγία στα κόμματα, η οποία αποτέλεσε ένα από τα κεντρικά σημεία στα τελευταία στάδια της προεκλογικής εκστρατείας, λόγω του θέματος που άνοιξε ο υποψήφιος Γιώργος Κολοκασίδης. Οι βουλευτές του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου και Ανδρέας Πασιουρτίδης υποστήριξαν ενώπιον της Επιτροπής Θεσμών πως σύμφωνα με την νομοθεσία, τα κόμματα εισπράττουν χορηγία ειδικά για την προεκλογική εκστρατεία, παρά το γεγονός πως άλλαξε το σύστημα και η χορηγία λαμβάνεται ενοποιημένη, αφού αυτή αφορά την αντιμετώπιση λειτουργικών και εκλογικών δαπανών. Ωστόσο, οι βουλευτές του ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης και της ΔΗΠΑ Μαρίνος Μουσιούττας, επεσήμαναν την αλλαγή που έφερε η ενοποίηση των δύο μορφών χορηγίας, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν το ίδιο ποσό τα κόμματα κάθε χρόνο και, ως εκ τούτου, να μην υπάρχει κρατική χορηγία για τις εκλογές. Υπενθυμίζεται ότι το ΔΗΚΟ, η ΔΗΠΑ και η ΕΔΕΚ δήλωσαν ότι δεν είχαν δώσει χρήματα στον Νίκο Χριστοδουλίδη προεκλογικά.

Όπως αναφέρθηκε στη Βουλή, τα κόμματα δεν δικαιούνται να κάνουν τα ίδια έξοδα για τις Προεδρικές Εκλογές, επειδή αυτό επιτρέπεται μόνο στους υποψήφιους και τους εκλογικούς τους αντιπρόσωπους, γι’ αυτό και γίνονται εισφορές προς αυτούς, αλλά, όπως επισημάνθηκε, είναι αμφίβολο ότι πραγματικά δηλώνεται όποιο προεκλογικό έξοδο καταβάλλεται από τα κόμματα. Δημοσίως, τέτοιες εισφορές δηλώθηκαν μόνο από τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ.

Η κ. Χαραλαμπίδου, πάντως, ζήτησε από το Υπουργείο Εσωτερικών η Βουλή να ενημερωθεί, μετά την παρέλευση της προθεσμίας, αν τα κόμματα έχουν συμμορφωθεί με την υποχρέωσή τους.

Δεν μπορεί να υπάρξει αναδρομικότητα

Σε ό,τι αφορά τις επιδιωκόμενες αλλαγές στον Νόμο περί Εκλογής Προέδρου, που στόχο έχουν να τον εναρμονίσουν με τις απαιτήσεις που υπάρχουν στη νομοθεσία για τα κόμματα, θέτοντας για παράδειγμα όριο στη μέγιστη χορηγία που μπορεί να γίνει αποδεκτή από ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο, την επέκταση της περιόδου που θεωρείται προεκλογική, την αύξηση του ύψους του προστίμου από 500 σε 50,000 ευρώ και άλλα σημεία που έθιξαν οι βουλευτές, κοινή συνισταμένη ανάμεσα στους αντιπρόσωπους των διάφορων κομμάτων αλλά και των αρμόδιων υπηρεσιών είναι πως χρειάζεται περισσότερη διαφάνεια.

Υπενθυμίζεται ότι η πρόταση νόμου του κ. Δημητρίου προνοεί θέσπιση υποχρέωσης του κάθε υποψηφίου να υποβάλλει στον Γενικό Έφορο Εκλογής έκθεση, στην οποία να παραθέτει πλήρη στοιχεία όσον αφορά στις ιδιωτικές εισφορές, χρηματικές ή μη, τις οποίες είτε ο ίδιος είτε ο εκλογικός αντιπρόσωπος αυτού έλαβε, περιλαμβανομένης αναφοράς στην πηγή εκάστης εισφοράς, δηλαδή το φυσικό ή νομικό πρόσωπο από το οποίο προήλθε, κάτι που στην ουσία προβλέπεται από τον νόμο για τα μέλη της Βουλής και δεν εφαρμόστηκε.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, μεταξύ άλλων, τέθηκε το ζήτημα από τη βουλεύτρια των Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, πως θα πρέπει να ελέγχονται και οι εισφορές που γίνονται από διασυνδεδεμένα πρόσωπα. Αν δηλαδή γίνουν εισφορές από δέκα επιχειρηματίες που ανήκουν στην ίδια οικογένεια, αυτή η οικογένεια αποκτά πολύ μεγάλη επιρροή. Ή δεν μπορούν να γίνονται εκδηλώσεις, να πληρώνονται από τρίτους, και να μην συμπεριλαμβάνονται στα έξοδα της προεκλογικής εκστρατείας. Επίσης, η κ. Χαραλαμπίδου, ανέφερε πως πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρχουν σπαστές εισφορές, που να συναθροίζονται σε μεγάλα ποσά. Τόνισε, επίσης, ότι δεν μπορεί να γίνονται χλιδάτα προεκλογικά πάρτι σε πολυτελή ξενοδοχεία, τα οποία πληρώνονται από άλλα πρόσωπα και δεν δηλώνονται.

Μέρος της συζήτησης αφορούσε την αναδρομική ισχύ του νόμου, όπως εισηγείτο ο πρόεδρος της Επιτροπής, έτσι ώστε οι όποιες αλλαγές αποφασιστούν να εφαρμοστούν και για τα πρόσωπα που ήταν υποψήφια στις Προεδρικές του 2023. Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε από τον βουλευτή του ΔΗΚΟ Ζαχαρία Κουλία, κάτι τέτοιο είναι θεσμικά και συνταγματικά αδιανόητο, χαρακτηρίζοντας το μάλιστα ανορθόδοξο.

Ο βουλευτής του ΔΗΣΥ και πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου, ανέφερε ότι το ζήτημα της αναδρομικότητας είναι πολιτικό. Η βουλεύτρια του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, είπε, από πλευράς της, πως η Βουλή ψηφίζει μια νομοθεσία με στόχο να δείξει τη βούλησή της και βούλησή μας είναι η διαφάνεια.

Ωστόσο, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Γιάννα Χατζηχάννα, φαίνεται να συμφωνεί με τον κ. Κουλία, καθώς ανέφερε ότι νομικά, οι όροι διεξαγωγής μιας εκλογικής διαδικασίας και κάθε πτυχή που τη διέπει πρέπει να είναι εκ των προτέρων γνωστοί και ήταν εκ των προτέρων γνωστοί μέσω μιας συγκεκριμένης νομοθεσίας που έθετε δικαιώματα και υποχρεώσεις. Από τη στιγμή που έληξε η προθεσμία συμμόρφωσης, η θέση της ήταν ότι πολύ δύσκολα μπορεί να προστεθεί αναδρομικά οποιαδήποτε νέα υποχρέωση.

Σημειώνεται ότι εισηγήσεις υπήρχαν και από τους καλεσμένους, με την Νομική Υπηρεσία να θεωρεί καλύτερο οι αλλαγές να γίνουν στον περί Εκλογής των Μελών της Βουλής Νόμο, αφού υπάρχει παραπομπή εκεί, και τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εσωτερικών να αναφέρει ότι θα ήταν καλύτερα, για να εναρμονιστούμε με τα διεθνή στάνταρτ, ο χρόνος υποβολής των εκθέσεων να περιοριστεί στον ένα μήνα, αντί στους δύο όπως ισχύει σήμερα. Η Βουλή αναμένεται να επανέλθει στο ζήτημα αυτό για συνέχιση της συζήτησης.

Γίνεται, πάντως, κατανοητό πως οι πολιτικές εισφορές υπάρχουν, αυτή τη στιγμή, διάσπαρτες σε τρεις διαφορετικούς Νόμους, που έχει ο καθένας τις δικές του ιδιαιτερότητες και θα πρέπει να διασφαλιστεί πως θα υπάρξει κάποιου είδους εναρμόνιση μεταξύ τους, ιδιαίτερα από την στιγμή που ο ένας παραπέμπει στον άλλον.