Τελική έγκριση για νομοθεσίες για μείωση εκπομπών CO2 έδωσε το Συμβούλιο της ΕΕ

Το τελικό πράσινο φως σε μια σειρά από νομοθεσίες που αφορούν τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στο πλαίσιο του πακέτου FitFor55, ενέκρινε το πρωί της Τρίτης το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο συνέρχεται σε σύνθεση Υπουργών Γεωργίας στο Λουξεμβούργο.

Οι νομοθεσίες που εγκρίθηκαν και τίθενται σε ισχύ περιλαμβάνουν την μεταρρύθμιση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS) της ΕΕ με τη συμπερίληψη των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές, τη δημιουργία νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα κτήρια, τις οδικές μεταφορές και άλλους τομείς, καθώς και την πλήρη συμπερίληψη στο ETS και των αεροπορικών μεταφορών με την κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών που ίσχυαν μέχρι σήμερα.

Επίσης εγκρίθηκε η δημιουργία του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) ο οποίος στην πράξη αποτελεί κίνητρο για τρίτες χώρες να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου της άνθρακας στο πλαίσιο της παραγωγής προϊόντων που εξάγονται στην ΕΕ, καθώς και η δημιουργία του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα για την προστασίας ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Οι κανονισμοί και νομοθεσίες που εγκρίθηκαν αποτελούν μέρος του πακέτου FitFor55 το οποίο έχει στόχο τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050.

Είχε προταθεί αρχικά από την Κομισιόν τον Ιούλιο του 2021 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινές συμφωνίες για τις νομοθεσίες κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου του 2022 και το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσημα τους νόμους στις 18 Απριλίου 2023.

Πιο συγκεκριμένα, οι νέοι κανόνες για το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS) προβλέπουν την αύξηση του συνολικού στόχου για μείωση των εκπομπών μέχρι το 2030 στους τομείς που καλύπτονται από το ETS στο 62% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005.

Σε σχέση με τις εκπομπές από τις θαλάσσιες μεταφορές οι οποίες για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνονται στο ETS, οι ναυτιλιακές εταιρίες υποχρεούνται να παραδώσουν τα δικαιώματα εκπομπών κατά 40% για τις επαληθευμένες εκπομπές μετά το 2024, κατά 70% από το 2025 και κατά 100% από το 2026.

Τα πλείστα μεγάλα σκάφη θα περιληφθούν από την αρχή στο ETS, ενώ άλλα μεγάλα σκάφη, κυρίως τα παράκτια σκάφη, θα συμπεριληφθούν αρχικά στον κανονισμό παρακολούθησης, αναφοράς και επαλήθευσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τις θαλάσσιες μεταφορές (monitoring, reporting and verification - MRV) και αργότερα θα ενταχθούν στο ETS. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πέραν του διοξειδίου του άνθρακα θα περιλαμβάνονται στον κανονισμό MRV από το 2024 και στο ETS από το 2026.

Ακόμα δημιουργείται νέο σύστημα ETS ειδικά για τα κτήρια, τις οδικές μεταφορές και άλλους τομείς (κυρίως τη μικρή βιομηχανία), το οποίο θα εφαρμόζεται στους διανομείς που προμηθεύουν καύσιμα σε αυτούς τους τομείς από το 2027. Εάν οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι εξαιρετικά υψηλές κατά την περίοδο πριν από την έναρξη του νέου συστήματος, η εφαρμογή του θα αναβληθεί μέχρι το 2028.

Σε σχέση με τις αερομεταφορές, καταργούνται τα δωρεάν δικαιώματα εκπομπών για τον συγκεκριμένο τομέα μέχρι το 2026, ενώ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2030 θα δεσμευτούν 20 εκατομμύρια δικαιώματα για να δοθούν κίνητρα για τη μετάβαση των αεροπορικών εταιριών φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών στη χρήση μη ορυκτών καυσίμων. Το σύστημα θα περιλαμβάνει πλέον τις πτήσεις εντός ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων και προς Ηνωμένο Βασίλειο και Ελβετία) ενώ οι κανονισμοί του παγκόσμιου συστήματος CORSIA για τη μείωση εκπομπών θα ισχύει για τις πτήσεις από και προς τρίτες χώρες που συμμετέχουν σε αυτό από το 2022 έως το 2027.

Θα βελτιωθεί επίσης η διαφάνεια όσον αφορά τις εκπομπές των φορέων εκμετάλλευσης αεροσκαφών και την αντιστάθμιση και θα δημιουργηθεί ένα πλαίσιο παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης για τις επιπτώσεις των αερομεταφορών εκτός του CO2. Έως την 1η Ιανουαρίου 2028, με βάση τα αποτελέσματα του εν λόγω πλαισίου, η Επιτροπή θα προτείνει, κατά περίπτωση, μέτρα μετριασμού για τις επιπτώσεις των αερομεταφορών εκτός CO2.

Προβλέπεται ακόμα η βελτίωση της διαφάνειας όσον αφορά τις εκπομπές των αερογραμμών και η δημιουργία σχετικού μηχανισμού παρακολούθησης, τα ευρήματα του οποίου θα αποτελέσουν τη βάση για ανάπτυξη μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων.

Ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής για τον άνθρακα (CBAM) αφορά τις εισαγωγές προϊόντων που παράγονται σε βιομηχανίες με μεγάλες εκπομπές, και έχει ως στόχο να αποτρέψει την αύξηση των εκπομπών σε τρίτες χώρες λόγω της μεταφοράς της παραγωγής σε χώρες εκτός της ΕΕ με λιγότερο φιλόδοξες πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Μέχρι το τέλος του 2025 ο μηχανισμός θα εφαρμόζεται μόνο ως υποχρέωση υποβολής εκθέσεων, και στη συνέχεια θα τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή παράλληλα με σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων, μεταξύ του 2026 και του 2034.

Τέλος, το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα θα παρέχει κονδύλια στα κράτη μέλη για τη χρηματοδότηση μέτρων και επενδύσεων για στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των χρηστών μεταφορών και θα τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των τιμών του συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς.

Το ταμείο θα χρηματοδοτηθεί κυρίως από τα έσοδα από το νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών με μέγιστο ποσό τα 65 δισεκατομμύρια ευρώ, το οποίο θα συμπληρώνεται από εθνικές συνεισφορές. Ιδρύεται προσωρινά για την περίοδο 2026 με 2032, προστίθεται.

Πηγή: ΚΥΠΕ