Από την οικονομία στους θεσμούς-Τα πολλά ανοιχτά μέτωπα της Κυβέρνησης

Το ζήτημα με τις κυρώσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, που αγγίζουν και το κυπριακό σύστημα, προστέθηκε στα πολλά ανοιχτά μέτωπα που έχει η Κυβέρνηση να διαχειριστεί το επόμενο διάστημα και για τα οποία είτε δημιουργήθηκαν ανάγκες είτε υπήρξαν εξαγγελίες προς υλοποίηση. Με την περίοδο χάριτος να φτάνει σιγά σιγά στο τέλος της και να αναμένεται η αντιπολίτευση να ενταθεί το επόμενο διάστημα αλλά και το ανοικτό παράθυρο παραγωγικού χρόνου για τη Βουλή πριν από τις διακοπές του καλοκαιριού, είναι σαφές πως η Κυβέρνηση θα πρέπει να προωθήσει άμεσα αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν, έτσι ώστε να μπορεί εγκαίρως να γίνει συζήτηση και να ψηφιστούν, για να μην πάρουν αναβολή για το Φθινόπωρο.

Τα ζητήματα εκτείνονται σε ένα ευρύτατο πεδίο θεματολογίας, από την οικονομία και την εθνική ασφάλεια μέχρι και θέματα καθημερινότητας των πολιτών, γι’ αυτό και θα πρέπει να τρέχουν ταυτόχρονα. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να περάσει από τους οδικούς χάρτες και τις εξαγγελίες, που είναι απαραίτητα στοιχεία κατά τις πρώτες εβδομάδες διακυβέρνησης, στην παραγωγή πολιτικής και έργου, έτσι ώστε να είναι αφενός αποτελεσματική και αφετέρου να περάσει από το στάδιο των προγραμματικών θέσεων στο στάδιο της υλοποίησης κυβερνητικού προγράμματος.

Διαχρονικό ανοιχτό μέτωπο για οποιαδήποτε Κυβέρνηση αποτελεί βεβαίως το Κυπριακό, αφού το στάτους κβο και η δημιουργία νέων τετελεσμένων δεν μπορεί να αποτελούν λύση. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ανέλαβε πρωτοβουλία για ξεκλείδωμα της τελματωμένης διαπραγματευτικής διαδικασίας μέσα από την ενεργότερο εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχει ήδη κάνει κάποιες πρώτες κρούσεις προς τους Θεσμούς και κάποιους εταίρους αλλά, παρά τη θετική ανταπόκριση, η ιδέα του βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο επεξεργασίας από την ΕΕ. Γι’ αυτό και αναμένεται σύντομα να πραγματοποιηθούν κάποια ταξίδια σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με στόχο να υπάρξουν εξελίξεις μετά τις τουρκικές εκλογές.

Για το ζήτημα των κυρώσεων, που αγγίζουν και νομικά και φυσικά πρόσωπα από την Κύπρο, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο συσκέψεις, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ζητά όπως ετοιμαστεί ένας οδικός χάρτης με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν. Το στοίχημα είναι στην ουσία διττό, καθώς αφενός θα πρέπει να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα για τον προσανατολισμό της Κύπρου σε διεθνές επίπεδο αλλά, ταυτόχρονα, να προστατευθεί η κυπριακή οικονομία από τις όποιες επιπτώσεις προκαλούν αυτές οι κυρώσεις. Το θέμα θα εξεταστεί και από τη Νομική Υπηρεσία, ενώ ήδη έχουν γίνει ενέργειες από τον τραπεζικό τομέα. Για πιο εξειδικευμένη και ολοκληρωμένη διαχείριση, θα πιάσει δουλειά και η Εθνική Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων.

Την ίδια στιγμή, το βλέμμα είναι στραμμένο και προς την πραγματική οικονομία, με τον πληθωρισμό να βασανίζει πολίτες και επιχειρήσεις. Αν και οι πηγές του προβλήματος θεωρούνται εξωγενείς, θα πρέπει η ίδια η Κυβέρνηση να παρέμβει αποτελεσματικά, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους πολίτες που δυσκολεύονται περισσότερο να ανταποκριθούν. Στο πλαίσιο αυτό αποφασίστηκε, λίγο πριν από το Πάσχα, να παραταθεί το μέτρο επιδότησης του κόστους κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και η επιβολή μειωμένων συντελεστών ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, μέχρι τον Ιούνιο. Υπό μελέτη βρίσκονται, ταυτόχρονα, κάποιες μειώσεις φόρων σε είδη πρώτης ανάγκης, με στόχο την άμεση ανακούφιση των καταναλωτών. Σημειώνεται ότι ο Πρόεδρος είχε προεκλογικά υποσχεθεί γενική φορολογική μεταρρύθμιση.

Άλλο ένα ανοιχτό μέτωπο είναι το στεγαστικό, το οποίο χωρίζεται σε δύο σκέλη, εκείνο που αφορά την στέγαση προσφύγων που ζουν σε ακατάλληλα υποστατικά αλλά και το ευρύτερο, που επηρεάζει κυρίως τους νέους. Στο πλαίσιο αυτό προαναγγέλθηκε η κατάρτιση σχεδίων ενθάρρυνσης νεαρών ζευγαριών για να κτίσουν κατοικίες σε χωριά. Ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, έχει ήδη ανακοινώσει το σχέδιο «ΚτίΖΩ», το οποίο, όπως ο ίδιος δήλωσε, αποτελεί αφετηρία μιας μεγάλης προσπάθειας στο πλαίσιο χάραξης μιας ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής του Κράτους, η οποία περιλαμβάνει τη σύσταση Ενιαίου Φορέα Στέγασης, με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση των στεγαστικών προβλημάτων ευρύτερα. Το «ΚτιΖΩ» σε πρώτο στάδιο θα επικεντρωθεί στην αναδόμηση των 43 προσφυγικών πολυκατοικιών που παρουσιάζουν κρίσιμα στατικά προβλήματα.

Στα χέρια του κ. Ιωάννου βρίσκεται και ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα που αναμένεται να αντιμετωπίσει η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη κατά τη διάρκεια της πενταετίας της, αυτό της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μπορεί το νερό να έχει μπει στ’ αυλάκι από την προηγούμενη διακυβέρνηση, η περίπλοκη εφαρμογή του όμως αποτελεί ευθύνη της υφιστάμενης. Πρόκειται για ένα δαιδαλώδες έργο, που θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο που ασκείται η διοίκηση σε τοπικό επίπεδο στην Κύπρο, θα αναπροσαρμόσει τον ρόλο των τοπικών Αρχών και θα οδηγήσει σε αποκέντρωση κάποιων εξουσιών. Με τους πολίτες να μην έχουν ακόμη ξεκάθαρη εικόνα για το πώς θα λειτουργήσει και με πολλά ζητήματα που αφορούν τη συνένωση να εκκρεμούν, η Κυβέρνηση θα πρέπει σε ένα χρόνο να διοργανώσει εκλογές στις οποίες ο κάθε ψηφοφόρος, αναλόγως του χώρου διαμονής του και του προσφυγικού του καθεστώτος θα ψηφίζει για διαφορετικά πράγματα, ενώ την ίδια ημέρα θα πραγματοποιούνται Ευρωεκλογές.

Άλλο ένα θέμα που καίει είναι αυτό των εξετάσεων τετραμήνων, καθώς η Κυβέρνηση δεν θεωρεί το υφιστάμενο σύστημα επιτυχημένο. Αποτελεί ερώτημα, ωστόσο, εάν θα προωθήσει την πλήρη κατάργηση ή τις ριζικές αλλαγές προς αντικατάστασή τους, καθώς γίνεται κατανοητό πως χρειάζονται τρόποι αξιολόγησης των μαθητών, οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες. Ό,τι κι αν αποφασίσει τελικά η Υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, θα πρέπει να έχει το πράσινο φως από τη Βουλή, με τα κόμματα να έχουν ισχυρές απόψεις επί του θέματος.

Πέραν των σχολείων, ζητήματα που αφορούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει να αντιμετωπίσει και η Υπουργός Υγείας, Πόπη Κανάρη, η οποία φαίνεται να αναγνωρίζει τα προβλήματα που έχουν μαζευτεί στα νοσηλευτήρια του ΟΚΥπΥ και δη στα Τμήματα Επειγόντων, για τα οποία ακούγονται συνεχώς παράπονα. Η ένταξη ακόμη ενός ΤΑΕΠ ιδιωτικού νοσοκομείου στο ΓεΣΥ αναμένεται να βοηθήσει, όμως το ζήτημα χρειάζεται μόνιμες λύσεις, οι οποίες σχετίζονται με την στελέχωση και τον ευρύτερο προγραμματισμό, ζητήματα που φαίνεται να αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του ΟΚΥπΥ. Σε ό,τι αφορά το ΓεΣΥ ευρύτερα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ήδη ζητήσει από τον ΟΑΥ να παρουσιάσει ολοκληρωμένο σχεδιασμό για τον τρόπο και τις ενέργειες που χρειάζονται, ώστε να περιοριστούν οι στρεβλώσεις.

Ένα άλλο ζήτημα που έκανε την εμφάνισή του το τελευταίο διάστημα και βαραίνει το Υφυπουργείο Καινοτομίας είναι αυτό της κυβερνοασφάλειας, που συνδέεται και με το ευρύτερο ζήτημα του ψηφιακού μετασχηματισμού, τον οποίο η Κυβέρνηση επιθυμεί να προωθήσει. Οι απανωτές επιθέσεις που δέχθηκαν κυβερνητικοί οργανισμοί από χάκερ το τελευταίο διάστημα, καθώς και το φιάσκο με τους πλημμυρισμένους σέρβερ, έδειξαν ότι υπάρχουν πολλά κενά, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά για να μπορέσει να προχωρήσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός, καθώς δεν μπορεί το κράτος να λειτουργεί ηλεκτρονικά όταν κινδυνεύει με παράλυση ή με κλοπή ευαίσθητων δεδομένων των πολιτών.

Σε ό,τι αφορά τις θεσμικές αλλαγές, η Κυβέρνηση έχει τροχοδρομήσει τη δημιουργία δύο νέων θεσμών. Ο πρώτος είναι το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, που αποσκοπεί στη διαφάνεια και την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, κατά τη διάρκεια των διορισμών στις οποίες προβαίνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο. Η προετοιμασία έχει ανατεθεί στον πρώην δικαστή, Γιώργο Αρέστη. Ο δεύτερος είναι η συγκρότηση Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, ένας θεσμός που υφίσταται στις περισσότερες χώρες, με στόχο να συμβουλεύει την Κυβέρνηση για ζητήματα εθνικής ασφάλειας αλλά και να χαράσσει στρατηγική, λειτουργώντας υποστηρικτικά ως προς τους υπόλοιπους θεσμούς του κράτους. Στο στάδιο αυτό έχει αποσταλεί έγγραφο στα κόμματα και αναμένονται οι παρατηρήσεις τους.

Πέραν των δύο αυτών οργάνων, στα σκαριά βρίσκεται και η δημιουργία Υφυπουργείου Μετανάστευσης, το οποίο θα λειτουργεί ως ομπρέλα, συστεγάζοντας τις διάφορες υπηρεσίες που ασχολούνται με τους μετανάστες, έτσι ώστε να μπει μια τάξη, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να υπάρχει πολιτικός προϊστάμενος που να ασχολείται αποκλειστικά με το ζήτημα αυτό. Πέραν από τις συγκρούσεις σε επίπεδο αρμοδιοτήτων, ωστόσο, παρατηρούνται στο κράτος και συγκρούσεις σε επίπεδο θεσμικό, τις οποίες επίσης θα πρέπει η Κυβέρνηση να βρει τρόπο να αντιμετωπίσει, μέσω ξεκάθαρου διαχωρισμού εξουσιών και αρμοδιοτήτων. Ταυτόχρονα θα πρέπει να διασφαλίσει την αγαστή συνεργασία μεταξύ των ανεξάρτητων θεσμών. Στο πλαίσιο αυτό γίνονται σκέψεις για μετεξέλιξη ή και κατάργηση κάποιων από των Επιτρόπων που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή.