Πώς η Κύπρος προσπαθεί να ρυθμίσει τις πλατφόρμες πορνογραφικού περιεχομένου

Η εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου στην εποχή της έξυπνης τεχνολογίας έχει δημιουργήσει νέες ανάγκες αναφορικά με τη ρύθμιση, με την πρόκληση να διογκώνεται από το γεγονός πως στο ίντερνετ δεν υπάρχουν σύνορα και καταστάσεις που μπορεί να έχουν αντίκτυπο σε πολίτες μίας χώρας, στην πραγματικότητα προκαλούνται από το έδαφος ενός άλλου κράτους. Ένας ιδιαίτερα πολύπλοκος τομέας είναι αυτός της πορνογραφίας, η οποία αποτελεί μία παγκόσμια βιομηχανία με σοβαρές προεκτάσεις και το βάρος της εποπτείας της πέφτει στο μικρό μας νησί, καθώς εδρεύουν στην Κύπρο εταιρείες κολοσσοί του χώρου.

Όπως αναφέρθηκε στο πλαίσιο διαθεματικής ημερίδας για τις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο και την ενδοοικογενειακή βία και διακίνηση προσώπων, που οργάνωσε η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Frederick, έχουν υποβληθεί στην Αρχή Ραδιοτηλεόρασης έντυπα γνωστοποίησης από πέντε πλατφόρμες, στις οποίες περιλαμβάνονται και μεγάλοι παίχτες της βιομηχανίας ψυχαγωγίας ενηλίκων, όπως το Pornhub και το xHamster. Θα πρέπει, ωστόσο, να διευκρινιστεί πως η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης δεν ελέγχει το περιεχόμενο αυτών των σελίδων, όπως κάνει με το τηλεοπτικό περιεχόμενο, παρά μόνο την καταλληλόλητα των τεχνικών και διαδικαστικών μέτρων που λαμβάνουν.

Όπως εξήγησε η λειτουργός της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, Δρ. Αντιγόνη Θεμιστοκλέους, η Αρχή ελέγχει πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο, όμως όχι περιεχόμενο, όπως στη συμβατική τηλεόραση. Η Αρχή έχει αρμοδιότητα, με βάση τη νομοθεσία και την ευρωπαϊκή οδηγία, να διασφαλίσει ότι οι πάροχοι πλατφόρμων διαμοιρασμού βίντεο εφαρμόζουν τα κατάλληλα τεχνικά μέτρα και η Αρχή έχει τη δυνατότητα να τα αξιολογήσει ως προς την καταλληλόλητα τους. Τα μέτρα καθορίζονται με βάση το είδος του επίμαχου περιεχομένου, την βλάβη που μπορεί να προκαλέσει, τα χαρακτηριστικά της κατηγορίας προσώπων που πρέπει να προστατεύονται αλλά και τα δικαιώματα και τα νόμιμα συμφέροντα που διακυβεύονται, περιλαμβανομένων των συμφερόντων των παρόχων των πλατφόρμων διαμοιρασμού βίντεο.

Τα μέτρα εξετάζονται ως προς την αποτελεσματικότητά τους για την προστασία των ανηλίκων από το επιβλαβές περιεχόμενο και την προστασία του ευρέως κοινού από περιεχόμενο, ακόμα και από οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις, που περιέχουν στοιχεία υποκίνησης στη βία ή στο μίσος ή που η διάδοσή τους συνιστά εγκληματική δράση.

Από την πλευρά της, η νομικός στην Αρχή Ραδιοτηλεόρασης, Κωνσταντία Μιχαηλίδου, σημείωσε ότι η Αρχή βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας κανονισμών, για να μπορεί να ρυθμίσει περαιτέρω τις πρόνοιες του νόμου. Εξήγησε πως έχουν στενή συνεργασία με τις πλατφόρμες και βρίσκονται σε συζητήσεις, κάτι που θα συνεχιστεί και στο μέλλον. «Θα έχουμε περαιτέρω επικοινωνία με την Επίτροπο Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για να δούμε τα θέματα με τα ζητήματα επαλήθευσης ηλικίας», πρόσθεσε.

Στην ουσία το ζήτημα που προκύπτει με την επαλήθευση ηλικίας είναι πως, παρόλο που οι πλατφόρμες ταυτοποιούν την ηλικία αυτών που αναρτούν υλικό, θα πρέπει να ελέγχεται και ο επισκέπτης, ο οποίος θα μπορούσε να είναι και ένα παιδί. Γι’ αυτό και χρειάζεται με κάποιο τρόπο να επιβεβαιώνεται η ηλικία των ατόμων που απλώς καταναλώνουν το περιεχόμενό τους, χωρίς να παράγουν οι ίδιοι. Ο επικεφαλής του νομικού τμήματος της Hammy Media Ltd, Nikita Popov, ο οποίος μίλησε σχετικά με το ζήτημα, εισηγείται όπως ο έλεγχος ηλικίας να μην βασίζεται σε επίσημα έγγραφα αλλά σε άλλες μορφές ταυτοποίησης, όπως οι πιστωτικές κάρτες ή τα selfies, καθώς τα GDPR αποτελούν ζήτημα. Αυτή τη στιγμή αναζητούνται τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου, που θα προστατεύει τα παιδιά από επιβλαβές περιεχόμενο.

Το ζήτημα των ανήλικων χρηστών βρίσκεται στο επίκεντρο, επειδή το ακατάλληλο περιεχόμενο μπορεί να καταστεί πολύ επιβλαβές γι’ αυτούς, ενώ ενδέχεται να καλλιεργήσει και μη υγιείς αντιλήψεις αναφορικά με τις ανθρώπινες και τις σεξουαλικές σχέσεις, που περιλαμβάνουν την κανονικοποίηση της βίαιης συμπεριφοράς. Κι αυτό δεν αποτελεί εκτίμηση αλλά πλέον η σύνδεση αποτυπώνεται και με στοιχεία. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο έρευνας που παρουσιάστηκε στην Αγγλία τον Ιανουάριο, σχεδόν οι μισοί ερωτώμενοι ηλικίας 16-21 ετών υπέθεταν, σύμφωνα με την Guardian, πως τα κορίτσια «αναμένουν ή απολαμβάνουν» σεξουαλικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επιθετικότητα, όπως ο πνιγμός.

Στο θέμα αυτό ανέλυσε η Πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Frederick, Νατάσσα Φρειδερίκου, η οποία, κατά την ομιλία της, αναφέρθηκε σε σειρά ερευνών. Το 2010, ερευνητές ανέλυσαν σκηνές από πορνογραφικό περιεχόμενο και διαπίστωσαν ότι το 88% περιείχε σωματική επιθετικότητα. Αυτοί που διέπρατταν τη βία ήταν άντρες και αυτοί που την εισέπρατταν γυναίκες. Όπως εξήγησε, η βία αυτή δεν είναι αποτέλεσμα κάποιων πρωτόγονων ενστίκτων, καθώς, σύμφωνα με τους νευροεπιστήμονες, υπάρχει ενεργοποίηση της ίδιας περιοχής του εγκεφάλου που παρατηρείται σε άτομα με εξαρτήσεις. Δηλαδή ο «χρήστης» θέλει συνεχώς πιο μεγάλη δόση ή πιο σκληρά ερεθίσματα. Έτσι, ενώ πριν από μερικές δεκαετίες ως σκληρή πορνογραφία γινόταν αντιληπτή η απεικόνιση σεξουαλικής επαφής και ως ελαφριά η γυμνή εικόνα γυναικών, σήμερα γίνεται όλο και πιο σκληρή, με απεικόνιση θεμάτων που περιλαμβάνουν το καταναγκαστικό σεξ και το σεξ με μίσος και ταπείνωση και θεωρείται ως ελαφριά πορνογραφία η απεικόνιση σεξουαλικών επαφών.

Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Frederick, η οποία εξέτασε διάφορα σενάρια για να εντοπίσει παράγοντες σύνδεσης, μέρος των ευρημάτων της οποίας παρουσίασε η κ. Φρειδερίκου, προκύπτει ότι η ηλικία συνδέεται με την ταύτιση είτε με τον θύτη είτε με το θύμα. Κατά μέσο όρο οι άνδρες δήλωσαν ότι παρακολούθησαν για πρώτη φορά ταινία ή βίντεο ερωτικού περιεχομένου στην ηλικία των 13,2 και οι γυναίκες στα 15,58, ωστόσο τρία άτομα δήλωσαν την ηλικία των τριών ετών. Όσο μικρότερη ήταν η ηλικία έναρξης θέασης πορνό τόσο περισσότερο παρακολουθούν πορνογραφικό περιεχόμενο σήμερα. Σε ό,τι αφορά την ταύτιση, για παράδειγμα στο σενάριο της ζήλειας, ένας στους πέντε ταυτίστηκε με το θύμα και ένας στους δώδεκα με τον θύτη. Η ηλικία έναρξης θέασης πορνό ήταν πολύ χαμηλότερη σε όσους σχετίζονται με τον θύτη παρά σε όσους δεν σχετίζονται με τον θύτη.

Τα στοιχεία πληθαίνουν και καταδεικνύουν τη σημασία του πλήρους περιορισμού της πρόσβασης των παιδιών σε ακατάλληλο περιεχόμενο. Ενδεχομένως τα προβλήματα να γίνουν πιο ορατά τα επόμενα χρόνια, καθώς οι προηγούμενες γενιές ενηλίκων δεν είχαν αυτού του είδους την εύκολη πρόσβαση σε πορνογραφικό περιεχόμενο και ίσως να μην εκτίθεντο σε νεαρή ηλικία σε τόσο σκληρές και βίαιες εικόνες, όπως φαίνεται πως συμβαίνει με τους ανήλικους σήμερα. Γι’ αυτό και ξ προσπάθεια ρύθμισης του ζητήματος της επαλήθευσης ηλικίας αποτελεί προτεραιότητα.

Η ημερίδα

Η Ημερίδα με θέματα τις «Πλατφόρμες Διαμοιρασμού Βίντεο» και την «Ενδοοικογενειακή βία / Διακίνηση Προσώπων» διοργάνωσε την Τετάρτη, η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Frederick. Χαιρετισμούς απηύθυναν η Πρόεδρος της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου, Ρόνα Κασάπη και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Frederick Καθηγητής Γιώργος Δημοσθένους.

Στο πρώτο μέρος παρουσιάστηκε ο Ρόλος των Ρυθμιστικών Αρχών στο Ψηφιακό Περιβάλλον, από τη Δρ Αντιγόνη Θεμιστοκλέους, Λειτουργό της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης, ενώ η Λειτουργός-Νομικός της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κωνσταντία Μιχαηλίδου, ανέλυσε τις βασικές πτυχές καθώς και τις προκλήσεις γύρω από το Νομοθετικό Ρυθμιστικό Πλαίσιο που αφορά στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο.

Στη συνέχεια, η Julia Cooke, International Policy Manager, Online Safety της Αγγλικής Ρυθμιστικής Αρχής Ofcom, παρουσίασε την προσέγγιση της Ofcom ως προς τη Ρύθμιση των Πλατφόρμων Διαμοιρασμού Βίντεο. Παρουσιάστηκε επίσης από τον επικεφαλής του Νομικού τμήματος, της Hammy Media Ltd, Nikita Popov, το θέμα της χρήσης συστημάτων Επαλήθευσης Ηλικίας στις Πλατφόρμες που προσφέρουν περιεχόμενο ψυχαγωγίας ενηλίκων.

Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας η Πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Frederick, Νατάσσα Φρειδερίκου, αναφέρθηκε και ανέλυσε τη σύνδεση μεταξύ πορνογραφίας, πορνείας, εμπορίας ανθρώπων και βίας κατά των γυναικών. Ακολούθως, η Μαρία Γεωργίου, Μέλος του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος του Αρχηγείου της Αστυνομίας, παρουσίασε το θέμα «Εμπορία Προσώπων-Γεγονότα και Προκλήσεις».

Η Δρ Άντρη Ανδρονίκου, Επιστημονική Διευθύντρια του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ), ανέπτυξε το θέμα της Κατανόησης της Βίας κατά των Γυναικών και τις αναπαραστάσεις της στα ΜΜΕ. Τέλος, ο Διευθυντής της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου Νεόφυτος Επαμεινώνδας, σε καταληκτική του παρέμβαση, παρουσίασε την προσέγγιση της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας και βίας κατά των γυναικών.