Δρ Νίκος Περιστιάνης: Ο θυμός των νέων και το «παιχνίδι» εξουσίας με την Αστυνομία

Είναι χούλιγκαν; Είναι ανεγκέφαλοι; Είναι υπό την επήρεια ναρκωτικών; Είναι αντισυστημικοί; Είναι νέοι που βράζουν από θυμό; Ερωτήματα τα οποία εγείρονται κάθε φορά που χούλιγκαν μετατρέπουν τα γήπεδα σε πεδίο μάχης. Τα έκτροπα και οι εικόνες βίας που σημειώθηκαν το απόγευμα της Κυριακής, μέσα και έξω από το κλειστό γήπεδο «Τάσου Παπαδόπουλου», δεν τιμούν κανέναν και για άλλη μια φορά ψάχνουμε τον λόγο που οπαδοί συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο.

Βλέπουμε όμως το πρόβλημα από τη ρίζα του; Ο Κοινωνιολόγος δρ Νίκος Περιστιάνης, σε μια προσπάθεια να αναλύσει το προφίλ των ομάδων που συμμετέχουν στα έκτροπα, εξηγεί στον REPORTER πως κύρια αιτία είναι η απουσία ορθής καθοδήγησης, εναλλακτικών τρόπων ψυχαγωγίας για τους νέους που επιλέγουν να ξεσπάσουν, σε μια κατά τα άλλα, δύσκολη κοινωνικοοικονομικά εποχή. Η δε αντιπαράθεση τους με τους αστυνομικούς, όπως τονίζει, έχει να κάνει με την ανάγκη τους να τα βάλουν με την εξουσία, με τους «δυνατούς» και να καταφέρουν να τους ξεγελάσουν ή να τους γελοιοποιήσουν, ώστε να φανούν αυτοί δυνατότεροι.

Ο δρ Περιστιάνης, καταθέτει ως προσωπική συμβουλή προς τους θεσμούς τη δημιουργία ομάδων από κοινωνικούς λειτουργούς ή επιστήμονες, οι οποίοι θα παρακολουθούν τους νέους. «Θα έχουν σχέσεις μαζί τους, θα συναντιόνται, θα κουβεντιάζουν μαζί τους και θα τους συμβουλεύουν. Θα πρέπει να υπάρξουν συνειδητές προσπάθειες από την Πολιτεία και να δώσουν εναλλακτικές λύσεις στους νεαρούς, τόσο στο τι πιστεύουν όσο και στις αξίες που διαμορφώνουν, ώστε να διοχετεύσουν την ενέργειά τους με άλλους τρόπους».

Συναισθηματική φόρτιση και προδιάθεση

Στην περίπτωση των επεισοδίων που σημειώθηκαν στο Τάσος Παπαδόπουλος, όπως εξήγησε ο δρ Περιστιάνης, δεν μπορεί κάποιος να πει με βεβαιότητα για το προφίλ των ατόμων αυτών, όπως έγινε με την περίπτωση των επεισοδίων που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του μνημόσυνου του Γρίβα.

«Εκεί γνωρίζαμε ότι επρόκειτο για ομάδες ατόμων, που είχαν μια συγκεκριμένη ιδεολογία και ότι πήγαν στο σημείο για να εκφράσουν το θυμό τους και να διαμαρτυρηθούν εναντίον όσον αμφισβήτησαν τον ρόλο του Γρίβα στον αγώνα της Κύπρου. Σε αυτή την περίπτωση, δεν γνωρίζουμε αρκετά για να μπορέσουμε να κρίνουμε. Αυτό που μπορεί να λεχθεί είναι πως η εποχή που ζούμε είναι αρκετά δύσκολη. Υπάρχει σχεδόν ένας παγκόσμιος πόλεμος, γίνονται εξεγέρσεις σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, όπως είναι για παράδειγμα η Γαλλία. Υπάρχουν εκφράσεις αντίδρασης και αντίστασης από διάφορους πολίτες, που αφορούν τα δικαιώματά τους, τις συνθήκες ζωής τους, που αφορούν το πώς αντιλαμβάνονται τη συμπεριφορά της εξουσίας προς τους πολίτες και άλλα».

Για όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο και γύρω τους, όπως ανέφερε, οι νεαροί είναι φορτισμένοι συναισθηματικά και ψάχνουν ευκαιρία να το εκφράσουν. «Οι νέοι μας επηρεάζονται από όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Για παράδειγμα, εκείνοι που δεν εργάζονται, αναγκαστικά εξαρτώνται οικονομικά από τους γονείς τους και εάν οι γονείς τους αντιμετωπίζουν δυσκολίες και δεν μπορούν να τους βοηθήσουν. Είναι μια σειρά από γεγονότα που θα πρέπει να δει κάποιος για να αντιληφθεί πλήρως γιατί τα άτομα αυτά είναι θυμωμένα».

Πολλοί κάνουν το λάθος, να ονομάζουν τους νεαρούς που συμμετάσχουν σε τέτοια γεγονότα ως ανεγκέφαλους, όπως εξήγησε ο δρ Περιστιάνης. «Πρόκειται για μια συνηθισμένη λέξη που χρησιμοποιείται, αφού δεν μπορεί η βίαιη συμπεριφορά να εξηγηθεί με τους συνηθισμένους και ορθολογικούς τρόπους. Είναι φαινόμενα που ξεπερνούν την λογική, επειδή αφορούν το συναίσθημα».

Αφορμή για τα επεισόδια, στάθηκε το γεγονός ότι η Αστυνομία δεν άφησε τους οπαδούς να εισέλθουν στον χώρο χωρίς να επιδείξουν κάρτα φιλάθλου, πράγμα που ίσως γνώριζαν από πριν ότι θα συμβεί και πιθανόν, όπως εξηγεί ο δρ Περιστιάνης, να ήταν προετοιμασμένοι. «Η Αστυνομία έκανε ορθά τη δουλειά της και εφάρμοσε τους κανονισμούς. Οι ίδιοι όμως, επειδή έψαχναν την αφορμή συνέχισαν με τα βίαια επεισόδια που είδαμε. Μπορεί κάποιος να διερωτηθεί γιατί ήρθαν με αυτή την προδιάθεση; Για να απαντήσουμε, θα πρέπει να γνωρίζει τα προσωπικά δεδομένα κάθε εμπλεκόμενου. Να γνωρίζει δηλαδή, εάν προέρχονται από κάποια συγκεκριμένη κοινωνικοοικονομική τάξη, να γνωρίζει την ιδεολογία του, να γνωρίζει εάν ανήκουν σε κάποια ομάδα γιατί είναι απίθανο να πρόκειται για άτομα που συναντήθηκαν εκεί τυχαία».

Η κόντρα και το παιχνίδι με την Αστυνομία

Οι νεαροί αυτοί, όπως εξήγησε ο δρ Περιστιάνης, είναι άτομα που εκφράζουν ευαισθησία σε θέματα εξουσίας και αντιεξουσίας, τα οποία νιώθουν πως έχουν δικαίωμα να συμπεριφερθούν ανάλογα σε περιπτώσεις προσπάθειας επιβολής εξουσίας κατά τους, όπως είναι για παράδειγμα η κόντρα ή το παιχνίδι-όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει- τις συγκρούσεις των νεών με τα μέλη της Αστυνομίας.

«Για εκείνους θεωρητικά, η Αστυνομία είναι αντίπαλός τους. Δεν μπορούν να ξεσπάσουν εναντίον κάποιου γραφειοκράτη που πήρε μια απόφαση, η οποία επηρεάζει μέρος της ζωής τους. Η Αστυνομία συμπυκνώνει την εξουσία. Γίνεται ένα παιχνίδι. Για αυτό λέω, ότι θα πρέπει να δούμε μέσα σε όλα αυτά και το στοιχείο της ψυχαγωγίας. Οι νεαροί εάν δεν έχουν άλλους τρόπους, πιο δημιουργικούς να εκφραστούν και καμιά φορά καταλήγουν σε τρόπους πρωτόγονους, όπως είναι η βία. Είναι ένα είδος φυσικής έκφρασης του θυμού που αισθάνονται για κάτι που δεν τους αρέσει. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε ανθρώπους ευγενείς, που μπορεί για παράδειγμα να ρίξουν κάτω ένα ποτήρι να σπάσει για να εκτονωθούν».

Παράλληλα, ανέφερε πως, «για τους ίδιους, είναι διασκεδαστικό για να έρθουν σε αντιπαράθεση με τους Αστυνομικούς γιατί έχουν εξουσία, έχουν οπλισμό. Είναι μια πρόκληση για τους ίδιους να αντιμετωπίσουν τον δυνατό, τον ισχυρό και να καταφέρουν να τον ξεγελάσουν. Να τον κερδίσουν δηλαδή, με κάποιο τρόπο που οι ίδιοι θεωρούν σημαντικό. Νιώθουν για παράδειγμα ότι τους γελοιοποίησαν όταν έκλεψαν τα δακρυγόνα και τους δίνει την χαρά της νίκης ότι κατάφεραν να τους ρεζιλέψουν».

Οι ομάδες που δημιουργούν οι νέοι, σύμφωνα με τον δρ Περιστιάνη, τους παρέχουν ένα μέσο ταύτισης και την ανάγκη να αποκτήσουν φίλους. «Η ομάδα έχει ένα κόσμο δικό της. Υπάρχουν τελετουργίες, όπως για παράδειγμα τα συνθήματα και τα πανό. Όλα αυτά δίνουν νόημα στη ζωή των ατόμων που συμμετάσχουν σε αυτές τις ομάδες. Γίνεται σημαντικός».

Στο πλαίσιο αυτό και καταλυτικά, ο δρ Περιστιάνης, σημειώνει ότι η Πολιτεία θα πρέπει να αγκαλιάσει αυτούς τους νέους και να δει σε βάθος το πρόβλημα μέσα από σειρά δράσεων, μέσα από τις οποίες θα βρουν το δρόμο τους, ώστε να μην καταλήγουν έρμαια της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς και του θυμού τους.