Η απάνθρωπη πλευρά των ανθρώπων-Η φρικτή πραγματικότητα του trafficking

Η εμπορία προσώπων, ευρέως γνωστή ως trafficking, είναι η σύγχρονη σκλαβιά. Ένα φαινόμενο με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, που εμφανίζεται παντού και, δυστυχώς, το μικρό μας νησί δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς ανάμεσά μας υπάρχουν τέρατα, πρόθυμα να εκμεταλλευτούν με τον χειρότερο τρόπο άλλους ανθρώπους, με αποκλειστικό σκοπό το δικό τους κέρδος. Χωρίς κανένα σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στήνουν ολόκληρα δίχτυα, με σκοπό να μετατρέψουν ανθρώπους σε εμπόρευμα προς εκμετάλλευση ή πώληση, ανταποκρινόμενοι σε μία ανεξήγητη ζήτηση για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κι όλα αυτά, δεν γίνονται σε κάποια σκοτεινή γωνιά μιας άλλης εποχής, όταν ανθούσε το δουλεμπόριο, αλλά σήμερα, με την επιστράτευση, μάλιστα, και της σύγχρονης τεχνολογίας.

Το ζήτημα της εμπορίας ανθρώπων αναλύθηκαν, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο ημερίδας που διοργάνωσε την προηγούμενη εβδομάδα, η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης Κύπρου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Frederick, από την πρόεδρο του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου, Νατάσσα Φρειδερίκου, και τη Μαρία Γεωργίου, Μέλος του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος του Αρχηγείου της Αστυνομίας.

Όπως τονίστηκε από την κ. Φρειδερίκου, υπάρχουν αρκετοί μύθοι αναφορικά με το trafficking, όπως ότι υπάρχει πάντοτε χρήση σωματικής βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, ότι τα θύματα εμπορίας θα προσπαθήσουν να ζητήσουν βοήθεια όταν βρίσκονται σε δημόσιο χώρο, ότι οι διακινητές στοχεύουν σε θύματα που δεν γνωρίζουν και ότι η εμπορία περιλαμβάνει απαραιτήτως τη μεταφορά και διακίνηση ενός ατόμου.

Ωστόσο, το trafficking εμφανίζεται σε πολλές μορφές και εκφάνσεις, με την επιστράτευση διαφόρων μεθόδων από πλευράς δραστών και τα θύματα δεν αντιδρούν όλα με τον ίδιο τρόπο, καθώς διαδραματίζουν πολλοί παράγοντες ρόλο. «Η εμπορία μπορεί να συμβαίνει δίπλα μας. Δεν είναι πάντα ξένοι τα θύματα. Μπορεί να είναι η αδελφή μας, η μάνα μας, η κόρη μας, ο γιος μας. Ανά πάσα στιγμή οποιοσδήποτε μπορεί να πέσει στα χέρια επιτήδειων διακινητών», εξήγησε η κ. Γεωργίου. Πρόσθεσε πως το trafficking είναι το τρίτο πιο προσοδοφόρο έγκλημα μετά τα ναρκωτικά και τα όπλα και αποφέρει κέρδη ακόμη μεγαλύτερα από αυτά που έχουν τεράστιες παγκόσμιες εταιρείες κολοσσοί, όπως η Google.

Υπάρχουν πολλά είδη εκμετάλλευσης ανθρώπων. Στην Κύπρο τα πιο κοινά είναι η σεξουαλική εκμετάλλευση και η εργασιακή εκμετάλλευση. Άλλες μορφές είναι η οικιακή δουλεία, η επαιτεία, η αφαίρεση οργάνων και η παράνομη υιοθεσία. Υπάρχουν, επίσης, μορφές εκμετάλλευσης που δεν αναφέρονται ρητά στον περί της Καταπολέμησης της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Προσώπων Νόμο. «Αλλάζουν ανάλογα με τις αδυναμίες της κοινωνίας και του κράτους, σε συνάρτηση με την κατά καιρούς ζήτηση και βλέπουμε να παρουσιάζονται καινούριες τάσεις», ανέφερε η αστυνομικός. Επίσης, η εμπορία συνδέεται και με άλλα αδικήματα του ποινικού κώδικα.

Στην Κύπρο, οι κυριότερες χώρες προέλευσης των θυμάτων είναι η Ουκρανία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Ινδία, η Αίγυπτος, το Νεπάλ, το Καμερούν αλλά και η ίδια η πατρίδα μας. Ως χώροι υψηλού κινδύνου προσδιορίζονται από την Αστυνομία τα ινστιτούτα μασάζ, τα ξενοδοχεία, τα διαμερίσματα, τα νυχτερινά κέντρα, οι γεωργικές καλλιέργειες, τα εργοστάσια, τα εστιατόρια, οι οικοδομές αλλά και οι ιδιωτικές κατοικίες. Τα αδικήματα που σχετίζονται με την εμπορία είναι η διαφθορά, το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος, η φοροδιαφυγή, οι κλοπές, η πλαστογραφία, οι εικονικοί γάμοι, οι παράνομες υιοθεσίες, η υποβοήθηση αλλοδαπών για παράνομη είσοδο και παραμονή στην Κυπριακή Δημοκρατία, η διατήρηση οίκου ανοχής, η απάνθρωπη συμπεριφορά, ο βιασμός, η πρόκληση σωματικής βλάβης, ο φόνος, η απαγωγή, η παράνομη εργοδότηση, η παράνομη κράτηση και η επαιτεία.

Η κ. Γεωργίου αναφέρθηκε σε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα που χειρίστηκε το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων τα τελευταία χρόνια, που καταδεικνύουν τον τρόπο λειτουργίας των δραστών αλλά και πόσο απάνθρωπη είναι η συμπεριφορά τους, με χρησιμοποίηση μεθόδων για να «σπάσουν» τα θύματά τους, όπως η χρήση ναρκωτικών, η κακοποίηση και η στέρηση φαγητού. Και στις δύο περιπτώσεις, η στρατολόγηση είχε γίνει μέσω διαδικτυακές πλατφόρμες.

Στην πρώτη, τα θύματα γνωρίστηκαν με τους διακινητές διαδικτυακά, οι οποίοι μέσω ψεύτικων υποσχέσεων αγάπης, τις έπεισαν να έρθουν στην Κύπρο, να γνωριστούν από κοντά και να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια. Αυτή η μέθοδος ονομάζεται lover boy και είναι μια ξεκάθαρη μορφή εξαπάτησης. «Τα θύματα, λόγω της ευαλωτότητάς τους, λόγω της φτώχειας και των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζαν, αλλά ακόμη και του νοητικού τους επιπέδου, συναίνεσαν να έρθουν στην παντοτινή και αιώνια αγάπη», εξήγησε η Μαρία Γεωργίου.

Οι δράστες πλήρωσαν τα αεροπορικά εισιτήρια, παρέλαβαν τα θύματα από το αεροδρόμιο και τις μετέφεραν κατευθείαν στον χώρο εκμετάλλευσης. «Είχαμε να κάνουμε με μια διασυνοριακή υπόθεση, όχι εντός ορίου της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά από το εξωτερικό», ανέφερε η αστυνομικός. Τελικά τα θύματα είχαν καταλήξει σε διαμερίσματα στη Λεμεσό. Εκεί τους αφαίρεσαν τα προσωπικά τους έγγραφα, τα οποία κατακρατούσαν οι δράστες. Είχαν προβεί σε αγγελίες σε online πλατφόρμες, για μασάζ και τους έστελναν πελάτες.

«Δεν είχαν το δικαίωμα να κάνουν διάλειμμα, δεν είχαν το δικαίωμα να πουν δεν μπορώ να εργαστώ σήμερα, δεν είχαν το δικαίωμα να πουν είμαι αδιάθετη και δεν μπορώ να δουλέψω. Δεν πληρώνονταν καθόλου. Τα δεδουλευμένα τους τα κρατούσαν οι δράστες. Τους έδιναν να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, ούτως ώστε να αντέχουν περισσότερους και περισσότερους πελάτες. Δεν είχαν ελευθερία κινήσεων, είχαν συνεχή επιτήρηση από τους δράστες στο κάτω μέρος της πολυκατοικίας, δηλαδή όποιος έμπαινε και έβγαινε έπρεπε να περάσει από τους δράστες και ήταν υποχρεωμένες να δουλεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ωρου», πρόσθεσε, εξηγώντας τις απίστευτες συνθήκες που επικρατούσαν. Τελικά, το ένα από τα δύο θύματα παρουσιάστηκε στο Δικαστήριο, κατέθεσε όσο μπορούσε καλύτερα με τη στήριξη της Αστυνομίας, και κατάφερε να καταδικάσει τον Ρουμάνο δράστη για το αδίκημα της εμπορίας προσώπων.

Η δεύτερη περίπτωση, είναι υπόθεση επαιτείας και το ενδιαφέρον που επέδειξε μια συμπολίτισσά μας για ένα άγνωστο άνθρωπο ήταν αυτό που την απελευθέρωσε από το μαρτύριό της. Η κοπέλα ανήκει στην κοινότητα των Ρομά. Έφτασε στη Κύπρο επίσης με ψεύτικες υποσχέσεις σε γάμο από έναν Τ/κ Ρομά. «Μιλούμε για ένα άτομο του οποίου το νοητικό επίπεδο είναι κάτω του ορίου. Ήρθε στην Κύπρο και με το που την παρέλαβαν ξεκίνησαν να την κακοποιούν καθημερινά. Την ανάγκαζαν να βρίσκεται έξω από υπεραγορές και να επαιτεί, χωρίς φαΐ, χωρίς τσιγάρα, χωρίς διάλειμμα, χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιήσει έστω κι εκείνα τα λεφτά που της έδιναν οι πολίτες μέσα στο καλάθι. Της παρείχαν στέγαση και την κακοποιούσαν σωματικά καθημερινά», εξήγησε η κ. Γεωργίου.

Αυτή η υπόθεση ήταν επιτυχής λόγω της ευαισθητοποίησης εργαζόμενης σε χώρο όπου έστελναν το θύμα για να ζητιανέψει, η οποία έδωσε την πληροφορία. «Ήταν με μεγάλη δυσκολία που καταφέραμε να πείσουμε το θύμα να μιλήσει. Ήταν ένας άνθρωπος καταρρακωμένος, ρακένδυτος, νηστικός. Δεν έβγαινε η φωνή της από την κακουχία. Τελικά, όταν έδωσε την μαρτυρία της στο Δικαστήριο, ήταν καταπέλτης. Παρά το ότι το νοητικό της επίπεδο δεν τη βοηθούσε, το μορφωτικό της επίπεδο ήταν μηδέν, ήταν καταπέλτης. Και πετύχαμε και εδώ καταδίκη των δραστών», τόνισε η αστυνομικός. Σε αυτή την περίπτωση δεν ήταν ένας ο δράστης και καταδικάστηκαν όλοι, συμπεριλαμβανομένης και μίας γυναίκας.

Αυτού του είδους η εκμετάλλευση ανθρώπων υπάρχει, επειδή υπάρχει ζήτηση. «Η ζήτηση καθορίζει σχεδόν τα πάντα στο θέμα της εμπορίας προσώπων», υπογράμμισε το μέλος του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων. Σε συνάρτηση με το γεγονός πως καταφέρνουν να βρουν ευάλωτα άτομα και να ξεγελάσουν τις Αρχές, οι δράστες μαζεύουν χρήματα καταστρέφοντας ανθρώπινες ζωές. Όπως τόνισε η κ. Γεωργίου, είναι σημαντικό να παρατηρούμε τι συμβαίνει γύρω μας και να το αναφέρουμε, για να μην είμαστε με την πλευρά των διακινητών και αυτών που χρησιμοποιούν τα θύματα trafficking. Πολλές φορές είναι εξαιρετικά δύσκολο να στοιχειοθετήσουν τέτοιες υποθέσεις, καθώς τα θύματα συχνά δεν αναζητούν από μόνα τους βοήθεια. Ακόμη κι όταν εντοπιστούν, όμως, παρόλο που νομικά προστατεύονται από την ποινικοποίηση οποιασδήποτε πράξης στην οποία προέβησαν ένεκα της θυματοποίησής τους, συχνά είναι τόσο ταλαιπωρημένα και φοβισμένα, και τους παίρνει πολύ καιρό να μιλήσουν και να δώσουν στοιχεία στις Αρχές.

Ο πιο προφανής τρόπος για να σταματήσουν να δρουν αυτά τα κυκλώματα και να μην υπάρχουν κι άλλα θύματα trafficking είναι να σταματήσουν άλλοι άνθρωποι να αποζητούν τέτοιου είδους «υπηρεσίες». Η προσφορά είναι απότοκο της ζήτησης και οδηγεί στην εκμετάλλευση. Όταν δεν υπάρχουν πελάτες, δεν έχουν λόγο να υπάρχουν ούτε οι έμποροι των ανθρώπινων ψυχών.