Η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου με τους 12 μαθητές-Πώς είναι το Πάσχα των Μαρωνιτών

Τα ήθη και τα έθιμα της προσπαθεί να διατηρήσει με το πέρασμα των χρόνων η μαρωνίτικη κοινότητα στον τόπο μας, η οποία βίωσε επίσης τον ξεριζωμό, από τις πατρογονικές της εστίες. Καρπάσια, Αγία Μαρίνα Σκυλούρας, Ασώματος και Κορμακίτης, είναι τα τέσσερα κατεχόμενα χωριά των Μαρωνιτών, οι οποίοι από την αποφράδα ημέρα της τουρκικής εισβολής, αδημονούν για επιστροφή. Ωστόσο, τα χρόνια περνάνε και οι Μαρωνίτες, οι οποίοι σήμερα βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλες τις επαρχίες, κάθε γιορτή του Πάσχα, αναπολούν τα ήθη και τα έθιμά των προγόνων τους.

Το Πάσχα στα μαρωνίτικα χωριά, δεν διέφερε κατά πολύ και από τα υπόλοιπα χωριά της Κύπρου. Υπήρχαν όμως αυτές οι λεπτομέρειες, που σήμερα, οι Μαρωνίτες πρόσφυγες, έχουν στο μυαλό τους και διηγούνται στα παιδιά και στα εγγόνια τους. Αρχίζοντας από το Σάββατο του Λαζάρου, πριν από την Κυριακή της Ελιάς, όπως ονομάζεται, οι μαθητές του δημοτικού σχολείου της Αγίας Μαρίνας, με τις μαργαρίτες, έφτιαχναν το στεφάνι στον Λάζαρο και βοηθούσαν για το βάψιμο των αυγών.

Χωρισμένοι σε δυο ομάδες οι μαθητές, έκαναν αναπαράσταση της Ανάστασης του Λαζάρου, τραγουδώντας το όμορφο τραγούδι του Λαζάρου μέσα από ένα μαρινιώτικο ηχόχρωμα, σε όλα τα σπίτια του χωριού, αρχίζοντας από το σπίτι του ιερέα, όπου έπαιρναν και την ευλογία του. Το τραγούδι του Λαζάρου «Λάζαρε πες μας τι είδες…», λεγόταν το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου και αναφέρονταν ουσιαστικά, στην Ανάσταση του Λαζάρου.

Η οικοκυρά σε κάθε σπίτι, άπλωνε σεντόνι ή κουβέρντα ή ακόμα και παπλωμα στο δάπεδο για να κοιμηθεί ο Λάζαρος. Τελειώνοντας την κάθε αναπαράσταση, υπήρχε και το ανάλογο αντίκρισμα. Δυο μαθητές, ένας καλαθάς και ένας ταμίας, έπαιρναν και τον οβολό τους, που συνήθως ήταν κέρματα ή γαλακτοκομικά είδη ή αυγά ή φλαούνες ή κουλούρια. Τον Λάζαρο, υποδυόταν ένας μαθητής ξαπλωμένος σε ένα σεντόνι και δυο μαθήτριες, τη Μάρθα και τη Μαρία γονατιστές, η μια δεξιά και η άλλη αριστερά, θρηνώντας τον Λάζαρο.

Την Κυριακή των Βαΐων ή Κυριακή της ελιάς, οι χωριανοί των Μαρωνιτών, έπαιρναν στην εκκλησία δέσμες από κλωνάρια της ελιάς και ο ιερέας του χωριού τα ευλογούσε. Μετά τη Θεία Λειτουργία οι πιστοί έπαιρναν την αγιασμένη ελιά και έκαναν λιτανεία γύρω από την εκκλησία. Με τα φύλλα της, άναβαν τα καπνιστήρια και οι νοικοκυρές κάπνιζαν τα σπίτια τους, τα παιδιά τους, την αυλή και τα ζώα τους όλο το χρόνο.

Η Μεγάλη Εβδομάδα, ήταν η σημαντικότερη και τελευταία φάση της Σαρακοστής. Με αυτή, ολοκληρωνόταν η περίοδος της προσευχής και της νηστείας και οι Μαρωνίτες, μετρούσαν αντίστροφα για το Πάσχα, που γιορτάζεται και η Ανάσταση του Χριστού.

Τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, γιορταζόταν η Θεία Λειτουργία στη μνήμη του Μυστικού Δείπνου. Όλες οι νοικοκυρές, καθάριζαν τα σπίτια τους, φρόντιζαν για την προετοιμασία του κουλουριού και της φλαούνας και έβαφαν τα αυγά τους κόκκινα. Σημειώνεται, ότι το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, διαβάζονταν τα δώδεκα Ευαγγέλια και γινόταν επίσης, αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου. Δώδεκα παιδιά, υποδύονταν τους μαθητές του Χριστού στον Μυστικό Δείπνο και ένας υποδυόταν τον Πέτρο. Ο ιερέας, έπλενε τα πόδια των δώδεκα μαθητών, έσκυβε, τα φιλούσε και γινόταν διάλογος.

Την επόμενη μέρα, δηλαδή τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί, κορίτσια στόλιζαν τον Επιτάφιο με λάζαρους, μαργαρίτες και λουλούδια από τον κήπο τους. Οι χωριανοί πήγαιναν από το πρωί μέχρι το βράδυ με λουλούδια και προσκυνούσαν τον Επιτάφιο. Η καμπάνα της εκκλησίας κτυπούσε πένθιμα. Το βράδυ οι θρήνοι ψέλνονταν με σύντομα τροπάρια και ο Ιερέας αφαιρούσε το Σώμα του Χριστού από τον Σταυρό και το τοποθετούσε στον τάφο.

Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί, κατά τη διάρκεια της πρωινής Θείας Λειτουργίας, η λεγόμενη «πρώτη Ανάσταση», λάμβανε χώρα. Έπεφταν τα μαύρα πέπλα που κάλυπταν τις εικόνες κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, κτυπούσε η καμπάνα χαρούμενα και η γενική διάθεση ήταν θυριαμβευτική. Το βράδυ του Σαββάτου, τα μεσάνυχτα, γινόταν η Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως. Στο προαύλιο της εκκλησίας, γινόταν η λιτανεία με τους πιστούς να ψάλλουν το Χριστός Ανέστη. Μια τεράστια φωτιά, άναβε στην αυλή της εκκλησίας για να κάψει τον Ιούδα. Η μόνη δουλειά που είχαν να κάνουν οι νεαροί του χωριού, ήταν να μαζέψουν ξύλα ή παλιά ελαστικά σε συγκεκριμένο τόπο και άναβαν τη λαμπρατζιά.

Κυριακή του Πάσχα, όλες οι οικογένειες έψηναν το αρνί στη σούβλα ή στο φούρνο. Κυριακή του Πάσχα, άρχιζαν πραγματικά οι γιορτές. Γιορτές της σούβλας, μεγάλα κομμάτια αρνιού ή χορινιού ή κοτόπουλο, σαλάτες, κέικ, γλυκά και τα αλκοολούχα ποτά ήταν επίσης στο μενού. Το αρνί, ήταν όμως, το κύριο παραδοσιακό γεύμα του Πάσχα. Τα κυριότερα εδέσματα, ήταν τα κόκκινα αυγά, αυκοτές που ήταν κουλούρια διακοσμημένα με αυγά και φλαούνες. Ο παραδοσιακός τρόπος για τη βαφή των αυγών, ήταν με φύλλα κρεμμυδιού, κίτρινες μαργαρίτες και διάφορες ρίζες.

*Πληροφορίες από το βιβλίο Αχ! Aγία Μαρίνα μας… οι αναμνήσεις δίνουν ελπίδα!