Πίεση, άγχος, χαμηλή αυτοπεποίθηση-Οι συνέπειες των εξετάσεων τετραμήνων στους μαθητές

Την ώρα που ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής βρίσκονται ήδη οι αλλαγές που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας, όσον αφορά στο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών της Μέσης Εκπαίδευσης, με στόχο να προλάβουν το β’ τετράμηνο, ώστε να μην υπάρχουν τα ίδια αποτελέσματα, που σημειώθηκαν τον Ιανουάριο, μία έκθεση που ετοίμασαν μαθητές δείχνει τις συνέπειες που είχε η εφαρμογή του στην καθημερινότητά τους. Όλα αυτά, στη σκιά και της συζήτησης που έχει ανοίξει από την περασμένη Τετάρτη, όσον αφορά στην πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ για κατάργηση των εξετάσεων ανά τετράμηνο.

Η Ομάδα Εφήβων Συμβούλων, του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, τον περασμένο Οκτώβριο είχε ετοιμάσει κάποιες εισηγήσεις, όσον αφορά στο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών, τις οποίες είχαν συζήτησαν και τον Φεβρουάριο, στη βάση των στοιχείων που είχαν μαζέψει από τους συμμαθητές τους και όσα καταγράφεται στο υπόμνημα που έχει ετοιμάσει το Γραφείο της Δέσπως Μιχαηλίδου, ενισχύουν αυτό που ακούστηκε στο κοινοβούλιο, από την εκπρόσωπο των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, η οποία σημείωσε πως υπήρχαν αυξημένα αιτήματα για παροχή διευκολύνσεων και κατ’ οίκον εκπαίδευση.

Συγκεκριμένα, η ΟΕΣ μέσα από την έρευνα που πραγματοποίησε, διαπίστωσε ότι ένα παιδί για να επιτύχει ψηλές επιδόσεις στο σχολείο, αυτή τη στιγμή, νιώθει πίεση, ψυχαναγκασμό, φόβο για αποτυχία, ενώ είναι λιγότερο κοινωνικοποιημένο. Την ίδια ώρα, αρνητικά είναι και τα συναισθήματα που αισθάνεται ένα παιδί με χαμηλές επιδόσεις, αφού είναι αυξημένο το αίσθημα της αδικίας, υπάρχουν απουσία ελευθερία έκφρασης και έχει λιγότερες ευκαιρίες. Βάσει των συγκεκριμένων ευρημάτων, η ΟΕΣ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι στόχοι της εκπαίδευσης, βάσει των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, επιτυγχάνονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό, μόνο για τα παιδιά με καλά μαθησιακά αποτελέσματα και σχεδόν καθόλου για τα παιδιά με χαμηλές επιδόσεις. Ωστόσο, αυτό που προκαλεί εντύπωση, είναι η αναφορά ότι για κανένα παιδί δεν διασφαλίστηκε το δικαίωμα στην εκπαίδευση στον μέγιστο βαθμό, αφού δεν επικεντρώνεται στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού.

Τα θετικά και αρνητικά του θεσμού των εξετάσεων τετραμήνων

Η ΟΕΣ προέβη σε μία καταγραφή των θετικών, αλλά και αρνητικών επιπτώσεων, που υπήρχαν με την εφαρμογή των εξετάσεων τετραμήνων. Στα θετικά συμπεριλήφθηκε, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι υπάρχει διαμοιρασμός της εξεταστέας ύλης και αυτό συνεπάγεται με μείωση του άγχους, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα για προφορική αξιολόγηση, κάτι που δεν υπήρχε παλαιότερα.

Στις αρνητικές επιπτώσεις, το πρώτο που σημειώνεται και αποδεικνύει ότι ο θεσμός δεν έχει πετύχει τους στόχους του, είναι το γεγονός ότι ενισχύθηκε η παπαγαλία, ενώ παρατηρήθηκε και αύξηση της ανάγκης για φροντιστήρια και για όσα παιδιά δεν ήταν εφικτό αυτό, το αποτέλεσμα ήταν αποτυχία. Παράλληλα, σημειώνεται πως υπάρχει μεγάλος όγκος ύλης και αυτό αγχώνει και τους εκπαιδευτικούς, που τρέχουν να την καλύψουν. Εκτός αυτού, ως αρνητική συνέπεια είναι και το γεγονός ότι οι γνώσεις που λαμβάνουν οι μαθητές είναι βαθμοθηρικές και δεν αναπτύσσουν δεξιότητες, αφού το διάβασμα στοχεύει στην επιτυχία της εξέτασης.

Η ΟΕΣ διαπίστωσε ότι δημιουργούνται και μαθήματα δύο ταχυτήτων, αφού στα μη εξεταζόμενα μαθήματα, τα παιδιά φαίνεται ότι πηγαίνουν για να περάσουν τον χρόνο τους και να ξεκουράζονται. Επιπρόσθετα, διαπιστώθηκε ότι υπάρχει αρκετή πίεση, αφού η ύλη είναι αρκετή και ο χρόνος για να καλυφθεί είναι λιγοστός, με αποτέλεσμα να υπάρχουν επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών, με αυξημένα επίπεδα άγχους, ενώ είναι χαμηλά και τα επίπεδα αυτοπεποίθησης των παιδιών.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών

Στις εισηγήσεις της ΟΕΣ, υπάρχει και ειδική μνεία για το ρόλο των εκπαιδευτικών και το πώς επιδρά στα παιδιά η στάση τους. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως με τη στάση τους συμβάλλουν, άμεσα ή έμμεσα, στην επιτυχία ή αποτυχία των μαθητών. Συγκεκριμένα, λόγω της πίεσης που αισθάνονται να καλύψουν την ύλη, ο τρόπος διδασκαλίας τους φαίνεται ότι απευθύνεται σε ένα μικρό αριθμό παιδιών. Παράλληλα, υπάρχουν και στερεότυπα των καθηγητών, που έχουν να κάνουν κυρίως με θύματα ταυτότητας, που επηρεάζουν την στάση τους απέναντι σε μία ομάδα μαθητών.

Οι εισηγήσεις των μαθητών

Στο υπόμνημα, που βρίσκεται ήδη στα χέρια των βουλευτών, οι μαθητές προβαίνουν και σε κάποιες εισηγήσεις, για βελτίωση της κατάστασης, με την πρώτη να είναι επαναπροσδιοτισμός της στοχοθεσίας και παράλληλα μείωση της διδακτέας ύλης, ώστε να υπάρχει περισσότερη εμβάθυνση σε διδασκόμενα θέματα, για να καλλιεργείται έτσι η κριτική σκέψη και να μειωθεί η παπαγαλία.

Παράλληλα, η ΟΕΣ σημειώνει ότι πρέπει να γνωστοποιείται η διδακτέα ύλη από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ώστε οι μαθητές να είναι σε θέση να προετοιμαστούν κατάλληλα. Εκτός αυτού, η ΟΕΣ εισηγείται όπως τα γραπτά να επιστρέφονται στους μαθητές, για να μπορούν να συγκρίνουν το λάθος και το σωστό, αλλά και να είναι διαφανή τα σημεία βαθμολόγησης.

Πάντως, στις εισηγήσεις της ΟΕΣ υπάρχει και αναφορά όπως η εξεταστέα περίοδος να είναι πριν τα Χριστούγεννα, όπως ίσχυε και την πρώτη χρονιά που εφαρμόστηκε ο θεσμός των εξετάσεων τετραμήνων, αλλά στην παρούσα φάση, η συγκεκριμένη εισήγηση ίσως να μην είναι αρκετά χρήσιμη, δεδομένου ότι Βουλή και Κυβέρνηση προσανατολίζονται προς την κατάργηση του θεσμού, στη μορφή που είναι στην παρούσα φάση.

Αν και η συζήτηση για κατάργηση του θεσμού έχει ξεκινήσει, οι συγκεκριμένες εισηγήσεις πρέπει να αποτελούν φάρο για τους αρμόδιους, στη λήψη οποιασδήποτε απόφασης για το επόμενο σύστημα αξιολόγησης, καθώς ό,τι αποφασιστεί πρέπει να έχει ως γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον των μαθητών.