Η πρωτοβουλία του Προέδρου, η ιδέα του ΑΚΕΛ και η επιστημονική προσέγγιση

Την ευκαιρία να ενημερωθούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αναφορικά τις πρωτοβουλίες που ανέλαβε στο Κυπριακό είχαν την Πέμπτη τα κόμματα, καθώς συνεδρίασε για πρώτη φορά το Εθνικό Συμβούλιο, ένα σχεδόν μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Νίκου Χριστοδουλίδη, με τη συζήτηση να είναι εκτεταμένη και να θεωρείται από όλες τις πλευρές παραγωγική.

Στο διάστημα που μεσολάβησε υπήρξε η επίσκεψη της Βοηθού ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο, στην πρώτη ουσιαστική επαφή του Οργανισμού με τον νέο Πρόεδρο αναφορικά με το Κυπριακό, καθώς και το ταξίδι του στις Βρυξέλλες, όπου είχε την ευκαιρία να αναπτύξει την πρότασή του για ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθεια για άρση του αδιεξόδου και επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, στους επικεφαλής των Θεσμών, αρχηγούς κρατών, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.

Η πρόταση αυτή ήταν και στο επίκεντρο της συνόδου του Εθνικού Συμβουλίου, καθώς τα κόμματα είχαν την δυνατότητα να υποβάλουν τα ερωτήματά τους προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος, όπως δήλωσε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, απάντησε «διεξοδικά, με σαφήνεια και ενδελεχώς». Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε πως η πρότασή του αντιμετωπίστηκε με ενδιαφέρον και θετική ματιά, τόσο από τους Θεσμούς όσο και από κάποιους ομολόγους του. Ο ίδιος σκιαγράφησε στους Ευρωπαίους το προφίλ του ατόμου που θα μπορούσε να αναλάβει αυτό το έργο εκ μέρους της ΕΕ, είναι ωστόσο νωρίς για οποιεσδήποτε ενέργειες, καθώς αυτές οι επαφές αποτελούσαν, στην πραγματικότητα, το πρώτο, αναγνωριστικό βήμα προς την υλοποίηση της πρωτοβουλίας του.

Από τις τοποθετήσεις των κομμάτων μετά το τέλος της συνεδρίας προκύπτει ότι η συζήτηση κύλησε σε ήρεμα πλαίσια, καθώς ακόμη και ο Στέφανος Στεφάνου, που είχε το πιο έντονα αντιπολιτευτικό ύφος, εμφανίστηκε ικανοποιημένος από το γεγονός πως, όταν ρώτησε τον Πρόεδρο αν εννοεί με την επανέναρξη των συνομιλιών διαπραγματεύσεις από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, με διασφάλιση των συγκλίσεων και επί του πλαισίου Γκουτέρες, έλαβε θετική απάντηση.

Το ΑΚΕΛ, ωστόσο, έδειξε να μην πιστεύει πως η πρόταση του Νίκου Χριστοδουλίδη είναι η πιο αποτελεσματική οδός για ξεκλείδωμα του Κυπριακού, αν και δεν επιχείρησε ανοιχτά να την αδειάσει. Έφερε, ωστόσο, ξανά στο τραπέζι, μια παλιά δική του πρόταση, με τον κ. Στεφάνου να δηλώνει πως το πεδίο εκείνο που μπορεί πραγματικά να απελευθερώσει κίνητρα είναι τα ενεργειακά, ένας τομέας ο ρόλος του οποίο ενισχύθηκε εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία. Αν και η πρόταση για διασύνδεση του Κυπριακού με τα ενεργειακά δεν φαίνεται να βρίσκει ιδιαίτερο έδαφος ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου (μάλιστα ο Χρίστος Χρίστου χαρακτήρισε δημοσίως κάτι τέτοιο «ολέθριο λάθος»), καθώς εντοπίζουν κινδύνους, έχει αποφασιστεί να συζητηθεί. Ο ίδιος ο Πρόεδρος, πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, φαίνεται να διευκρίνισε στο ΑΚΕΛ πως, παρά την από μέρους του αποδοχής της συζήτησης και του ενδεχομένου άντλησης κάποιων στοιχείων, θεωρεί πως το κλειδί για να βγει το Κυπριακό από το τέλμα βρίσκεται στη δική του πρόταση.

Πέραν του ΑΚΕΛ και τα υπόλοιπα κόμματα είχαν την ευκαιρία να καταθέσουν τις δικές τους ιδέες και προτάσεις στο τραπέζι σε ό,τι αφορά το Κυπριακό. Αν και, όπως φαίνεται, δεν ήταν πλήρως εναρμονισμένες οι προσεγγίσεις τους, σε γενικές γραμμές φαίνεται να θεωρείται καλή ιδέα η ανάληψη της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Κάποια κόμματα, ωστόσο, και δη της συμπολίτευσης, ζήτησαν να τεθούν κάποιες ασφαλιστικές δικλίδες, ώστε η Κύπρος να είναι θωρακισμένη.

Στο πρώτο Εθνικό Συμβούλιο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ενημέρωσε, επίσης, τα κόμματα για τη συγκρότηση ενός Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, στα πρότυπα αυτού που λειτουργεί σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Λετυμπιώτη, θα αποσταλούν στους πολιτικούς λεπτομέρειες τις προσεχείς μέρες, ώστε να ακούσει τις απόψεις τους, καθώς το ΣΕΑ θα έχει συμβουλευτικό ρόλο και προς το Εθνικό Συμβούλιο. Στην ουσία, επειδή η θεσμοθέτηση του ΣΕΑ χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση, τα κόμματα θα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν εισηγήσεις και παρατηρήσεις επί του προσχεδίου, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν οι διαδικασίες από το Υπουργικό Συμβούλιο και να γίνει η κατάθεση στη Βουλή. Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη, το ΣΕΑ θα έχει πολλαπλούς ρόλους, ένας από τους οποίους θα είναι να ενισχύει και τη δουλειά του Εθνικού Συμβουλίου.

Σε δηλώσεις του, ο Πρόεδρος εξήγησε ότι θα απαρτίζεται από τεχνοκράτες κατά κύριο λόγο. «Χρειαζόμαστε την τεχνοκρατική, επιστημονική στήριξη στην προσπάθεια και για το Κυπριακό και άλλων θεμάτων που άπτονται της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, της εξωτερικής πολιτικής, της άμυνας, της πολιτικής προστασίας», πρόσθεσε, ενώ επισήμανε πως είμαστε η μόνη χώρα στην περιοχή και στην ΕΕ που δεν διαθέτουμε τέτοιο όργανο. Αν και δεν υπεισήλθε σε περαιτέρω λεπτομέρειες, πηγές αναφέρουν πως τα πρόσωπα που θα το απαρτίζουν ενδέχεται να προέρχονται από τον ακαδημαϊκό, τον στρατιωτικό και τον διπλωματικό χώρο ή άλλους συναφείς τομείς και αναμένεται να αποτελέσει παράγοντα ο πλουραλισμός των απόψεων και η μονιμότητα του οργάνου.

Σημειώνεται ότι η σύσταση του Συμβουλίου ήταν στις προγραμματικές θέσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη και σύμφωνα με τα όσα προεκλογικά έλεγε, «θα λειτουργεί ως συμβουλευτικό όργανο, θα έχει ως στόχο τη συστηματική μελέτη και υποβολή συγκεκριμένων εισηγήσεων προς το Υπουργικό Συμβούλιο για όλα τα θέματα που αφορούν την εθνική ασφάλεια της χώρας, όπως αυτά προκύπτουν σε περιόδους ειρήνης, έκτακτης ανάγκης, κρίσης ή σύρραξης». Επίσης, θα ανατεθεί στο ΣΕΑ η εκπόνηση στρατηγικής εθνικής ασφάλειας, η οποία θα εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο, ώστε να αποτελεί το υπόβαθρο και να έχει συνάφεια με άλλα θεσμικά κείμενα, στη βάση των οποίων θα ασκείται αμυντική και εξωτερική πολιτική. Θα παρέχει, επίσης, συγκεκριμένες κατευθύνσεις για υλοποίηση των στόχων που καθορίζονται από τα εμπλεκόμενα Υπουργεία.