Το τέλος στο πινγκ πονγκ των ευθυνών για τη βία, τα όπλα και η αφαίρεση ελαφρυντικών

Τα μέτρα που ανακοίνωσε η Κυβέρνηση για τη βία στα γήπεδα-κάποια με άμεση εφαρμογή και άλλα που χρειάζονται διάλογο και νομοθετικές ρυθμίσεις και τροποποιήσεις- κινούνται όλα στην ίδια λογική: Ότι θα πρέπει να μπει τέλος στο πινγκ πονγκ των ευθυνών και ότι κανείς δεν έχει άφεση αμαρτιών. Η πολιτεία δίνει στους διάφορους εμπλεκόμενους φορείς πράγματα που ζητούσαν, αλλά ταυτόχρονα τους αφαιρεί ελαφρυντικά και δικαιολογίες που προβάλλονταν μέχρι στιγμής και συνέβαλλαν στην ανοχή και στην ασυδοσία που επικρατούσε.

Η διεξαγωγή διοικητικής έρευνας από τον υπαρχηγό της Αστυνομίας, αναφορικά με τα όσα έγιναν και κυρίως όσα δεν έγιναν την Κυριακή εντός και εκτός του κλειστού σταδίου Τάσσος Παπαδόπουλος αποτελεί μία ξεκάθαρη ένδειξη για την αλλαγή της κυβερνητικής στάσης έναντι της Αστυνομίας, η οποία είχε συνηθίσει σε πολιτικούς προϊσταμένους πρόθυμους να τη βοηθήσουν να κρύψει κάτω από το χαλί αστοχίες και ανεπάρκειες, με αποτέλεσμα τα επαναλαμβανόμενα λάθη και τη διαχρονική αδυναμία να αντιμετωπίσει φαινόμενα χουλιγκανισμού.

Το γεγονός πως ανέλαβε τη διερεύνηση αυτή ο υπαρχηγός της Αστυνομίας δεν θεωρείται τυχαίο, καθώς δείχνει πως αναγνωρίζεται η αλυσίδα των ευθυνών, που ξεκινά από τους απλούς αστυνομικούς, μεταφέρεται στις αστυνομικές διευθύνσεις, ακολούθως στον βοηθό επιχειρήσεων και τέλος στον Αρχηγό. Επιλέγηκε, δηλαδή, πρόσωπο της ηγεσίας αλλά εκτός της αλυσίδας, το οποίο (αν και είναι ενδεχομένως αδόκιμο) θα διερευνήσει ακόμη και τον Αρχηγό του. Στάλθηκε, ταυτόχρονα, το μήνυμα πως η περίοδος που η ηγεσία της Αστυνομίας δεν ελεγχόταν ποτέ -και παρά τις κατ’ επανάληψη καταγγελίες- για τις αποφάσεις της, τα επιχειρησιακά σχέδια που κατάρτιζε και τον τρόπο που λειτουργούσε έχει τελειώσει και πλέον απαιτείται από αυτήν να αναλαμβάνει τις ευθύνες της και να λογοδοτεί για τις αστοχίες της κι όχι να μοιράζει δικαιολογίες από δω κι από κει και να γίνονται αποδεκτές χωρίς καμία αμφισβήτηση.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα μέτρα δίνουν όπλα στην Αστυνομία, τα οποία θα διευκολύνουν το έργο της, όπως για παράδειγμα η εγκατάσταση κλειστών κυκλωμάτων σε όλα τα στάδια, κάτι που θα αυξάνει τις δυνατότητές της για έρευνες μετά από επεισόδια για εντοπισμό των προσώπων που εμπλέκονται σε αυτά. Επίσης δόθηκε το δικαίωμα στην Αστυνομία, εάν όντως έχει πλήρη αδυναμία να αστυνομεύσει το παιγνίδι μιας ομάδας μετά από επεισόδια, να προτείνει στην ΚΟΠ την απαγόρευση των οπαδών της. Θα πρέπει, βέβαια, να εξεταστεί κατά πόσον μπορεί να καταστεί δεσμευτική αυτή η σύσταση, καθώς δεν υπάρχει σχετική νομοθετική πρόνοια και οι Ομοσπονδίες δεσμεύονται και από διεθνείς και ευρωπαϊκούς κανόνες, ωστόσο αποκτά επιπλέον βαρύτητα η γνώμη της για το ζήτημα.

Ταυτόχρονα, όμως, αυξάνονται τα καθήκοντά της, καθώς καλείται πλέον να εφαρμόζει πιστά κάποια πράγματα που προβλέπονται αλλά εφαρμόζονται σποραδικά, ανά περίπτωση ή ακόμη και σχεδόν καθόλου, χωρίς μία ενιαία στρατηγική και προσέγγιση. Αυτή η πρακτική ενδεχομένως να οδηγήσει και στην αλλαγή πολιτικής. Για παράδειγμα πολύ συχνά αφήνεται να νοηθεί (είχε γίνει σχετική αναφορά και από τον τέως Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη στο πρόσφατο παρελθόν) ότι άτομα που επιδίδονται σε πράξεις χουλιγκανισμού είναι υπό την επήρεια ουσιών. Τα στοχευμένα άλκοτεστ και νάρκοτεστ θα καταδείξουν πόσο εκτεταμένο είναι αυτό το φαινόμενο και αν όντως οι ουσίες διαδραματίζουν ρόλο. Ή θα επιβεβαιώσουν, δηλαδή, τη θεωρία και θα πρέπει πλέον να σχεδιαστούν συγκεκριμένες πολιτικές και παρεμβάσεις προς αυτή την κατεύθυνση (οι οποίες δεν αφορούν μόνο την Αστυνομία), ή αυτά τα στατιστικά στοιχεία που εκ των πραγμάτων θα συλλεγούν, θα οδηγήσουν σε απομυθοποίηση, θα καταδείξουν λανθασμένη προσέγγιση και θα στραφεί η αναζήτηση αιτιών αλλού.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν απαντούν και σε ένα αίτημα των ίδιων των αστυνομικών πρώτης γραμμής, οι οποίοι -δικαίως, όπως αποδείχθηκε για άλλη μία φορά- παραπονιούνται ότι στέλνονται σαν αρνιά στη σφαγή κάθε φορά που πρέπει να αστυνομεύσουν τέτοια γεγονότα, καθώς δεν έχουν την απαραίτητη εκπαίδευση και τον απαραίτητο εξοπλισμό και ο επιχειρησιακός σχεδιασμός θέτει σε κίνδυνο τη δική τους σωματική ακεραιότητα, κάτι που προκύπτει και από τους τραυματισμούς που καταγράφονται. Η Υπουργός Δικαιοσύνης ανακοίνωσε την συγκρότηση μόνιμης αντιοχλαγωγικής ομάδας, με αποκλειστικά καθήκοντα την αστυνόμευση αγώνων. Άρα πλέον τα άτομα αυτά θα είναι συγκεκριμένα, ορθά εκπαιδευμένα και θα έχουν τον κατάλληλο εξοπλισμό στη διάθεσή τους. Ωστόσο, αυτό το επίπεδο εξειδίκευσης αφαιρεί τα ελαφρυντικά από εκείνους που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, όπως φάνηκε σε πολλά περιστατικά.

Τα μέτρα της Άννας Προκοπίου αποτελούν σημαντικά βήματα, τα οποία, αν εφαρμοστούν, θα βοηθήσουν να καλυφθεί σημαντική απόσταση στον τομέα της αντιμετώπισης της βίας στα γήπεδα και του χουλιγκανισμού ευρύτερα. Και χαρακτηρίζονται από την αμεσότητα που χρειάζεται, δεδομένου του σημείου που έχουμε φτάσει, καθώς έχουν βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα.

Δεν αποτελούν, όμως, το τέλος του δρόμου, επειδή δεν αγγίζουν τις κοινωνικές διαστάσεις του φαινομένου, για τις οποίες ο σχεδιασμός χρειάζεται να είναι μακροπρόθεσμος, δυναμικός και υπό συνεχή προσαρμογή και αναθεώρηση, με πολυεπίπεδη προσέγγιση. Θα πρέπει, αφού εφαρμοστούν στην πράξη όλα αυτά, να εξεταστεί σοβαρά τι ακριβώς οπλίζει χέρια των νέων της Κύπρου με πέτρες και ξύλα. Να μελετηθεί η υποκουλτούρα που ενθαρρύνει την εκδήλωση τέτοιων συμπεριφορών. Να αντιμετωπιστεί σε συνάρτηση με άλλα φαινόμενα, όπως για παράδειγμα την τοξική αρρενωπότητα, η οποία προάγει τη βία ως μορφή επίδειξης κυριαρχίας. Και να ακολουθηθεί η επιστημονική οδός, που θα φωτίσει τις επόμενες δράσεις. Η ίδια η Υπουργός Δικαιοσύνης, σε αντίθεση με κάποιους από τους προκατόχους της, δείχνει πως επιθυμεί να δει το θέμα ολιστικά και σε όλες του τις διαστάσεις. Κι έχει πολλή δουλειά στα χέρια της.