Στην ανάπτυξη εργαλείων κατά παραπληροφόρησης σε Κύπρο, Ελλάδα και Μάλτα στοχεύει το έργο MedMO

Η ανάπτυξη εργαλείων και δράσεων κατά της παραπληροφόρησης σε Κύπρο, Ελλάδα και Μάλτα αποτελεί τον κύριο στόχο του ερευνητικού προγράμματος Mediterranean Digital Media Observatory (MedMO), το οποίο παρουσιάστηκε την Τετάρτη από το Πρόγραμμα Δημοσιογραφίας του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Το ερευνητικό έργο διάρκειας δυόμισι ετών, στο οποίο συμμετέχουν από κυπριακής πλευράς το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2022 με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Ψηφιακή Ευρώπη (2021-2027) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο εγκεκριμένης πρότασης για τη δημιουργία εθνικών παρατηρητηρίων ψηφιακών μέσων, με στόχο την επέκταση της εμβέλειας του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων (EDMO).

Στους φορείς της κοινοπραξίας για αυτήν την περιοχή της Μεσογείου περιλαμβάνονται από την Ελλάδα το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), η Athens Technology Center, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και τα Ellinika Hoaxes, από τη Μάλτα οι Times of Malta και το Πανεπιστήμιο της Μάλτας, ενός μέλος της κοινοπραξίας είναι και το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP).

Στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη της εκδήλωσης, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου Τάσος Χριστοφίδης, είπε ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο, σημαντικό και ωφέλιμο έργο, λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία εξάπλωση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, καθώς και την πληθώρα των ψευδών ειδήσεων και της ρητορικής μίσους στο σημερινό ψηφιακό τοπίο των μέσων ενημέρωσης.

Προσέθεσε ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου συμμετέχει στο ερευνητικό πρόγραμμα MedMO μέσω του προγράμματος Δημοσιογραφίας του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και της παραγωγής υψηλής ποιότητας ερευνητικού και εκπαιδευτικού υλικού που σχετίζεται με την παραπληροφόρηση και τον γραμματισμό στα ΜΜΕ, καθώς και μέσω της δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης των ΜΜΕ στην Κύπρο.

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου Φιλήμων Μπαντιμαρούδης είπε στον δικό του χαιρετισμό πως το πρόγραμμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου συμπληρώνει φέτος 11 χρόνια λειτουργίας και εξέφρασε ικανοποίηση για το γεγονός πως πολλοί από τους αποφοίτους του τμήματος εργάζονται σήμερα σε όλα τα κυπριακά ΜΜΕ.

Προσέθεσε πως το έργο του προγράμματος παραμένει δημιουργικό, ζωντανό και καινοτόμο και προανήγγειλε τη δημιουργία μεταπτυχιακού προγράμματος δημοσιογραφίας το προσεχές ακαδημαϊκό έτος.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου Γιώργος Φράγκος είπε από την πλευρά του πως όσο εξελίσσεται η επιστήμη της πληροφόρησης, τόσο αναπτύσσονται και οι τεχνικές της παραπληροφόρησης, προσθέτοντας πως η εποχή μας διακρίνεται εκτός από τον πληθωρισμό πληροφόρησης και από την υπερβολική διάχυση παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων, με τα τεχνολογικά εργαλεία και προς τις δύο κατευθύνσεις να γίνονται ολοένα και πιο αποτελεσματικά.

Μοναδικό μας όπλο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η επιστημονική γνώση και τεκμηρίωση, συνέχισε ο κ. Φράγκος, προσθέτοντας πως η επιστήμη με τις αναλυτικές της μεθόδους και την τεχνολογική της υπεροπλία είναι ο κύριος αρωγός στον αγώνα για την υπεράσπιση της αλήθειας, εκφράζοντας παράλληλα τη βεβαιότητα πως το εν λόγω ερευνητικό έργο θα προσφέρει χρήσιμα μεθοδολογικά εργαλεία για όλους τους επαγγελματίες του χώρου.

Εκ μέρους του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, το οποίο αποτελεί και τον συντονιστικό φορέα του έργου, ο Δρ. Νίκος Σαρρής ανέφερε κατά την παρουσίασή του πως αποτελεί συνέχεια της προσπάθειας κατά της παραπληροφόρησης που ξεκίνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018 με τη δημιουργία ενός δικτύου εμπειρογνωμόνων, για να ακολουθήσει το 2020 η δημιουργία του EDMO, το οποίο αποτελεί και τον κεντρικό φορέα οργάνωσης των σχετικών δράσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Όπως ανέφερε, το MedMO ανήκει στην ομάδα των περιφερειακών παρατηρητηρίων εντός τους EDMO, καλύπτει την Ελλάδα, την Κύπρο και την Μάλτα και έχει ως στόχο μέσω της συγκέντρωσης των σχετικών φορέων αλλά και της ευρύτερης κοινότητας που θα βοηθήσει το έργο να δημιουργηθούν δράσεις ελέγχου δημοσιευμένων ειδήσεων κατά της παραπληροφόρησης (fact checking).

Σύμφωνα με τον Δρ. Σαρρή, το πρώτο βήμα αφορά στη συγκρότηση του φορέα με τη δημιουργία φυσικών και τεχνολογικών υποδομών προς διευκόλυνση των ερευνητών ούτως ώστε να συνεισφέρει σε συνεργασία με όλα τα περιφερειακά παρατηρητήρια στο έργο του EDMO, όπως έγινε για παράδειγμα με τη δημιουργία ομάδας κρούσης κατά της παραπληροφόρησης σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Κοινή επιθυμία των συντελεστών του έργου είναι η δημιουργία ενός δικτύου που να εκτείνεται πέραν των φορέων του έργου και θα περιλαμβάνει ειδικούς από κάθε χώρο οι οποίου θα μπορούν να βοηθήσουν στις καθημερινές δράσεις, συνέχισε ο κ. Σαρρής, προσθέτοντας πως θα επιδιωχθεί η περαιτέρω ευαισθητοποίηση και στήριξη των πολιτών σχετικά με φαινόμενα παραπληροφόρησης.

Σημείωσε επίσης πως στις χώρες που καλύπτει το έργο δεν υπάρχουν φορείς που να ασχολούνται αποκλειστικά με τον έλεγχο δημοσιευμένων ειδήσεων λόγω έλλειψης πόρων και υποδομών, προσθέτοντας πως έργα όπως το MedMO μπορούν να δώσουν το έναυσμα στους δημοσιογράφους και άλλους επαγγελματίες του χώρου να ασχοληθούν με την αντιμετώπιση του προβλήματος της παραπληροφόρησης μέσω εκστρατειών ενημέρωσης, εκπαίδευσης και παροχής εργαλείων και προτάσεων πολιτικής.

O διαχειριστής πλατφόρμων ελέγχου δημοσιευμένων ειδήσεων της Athens Technology Center Χρήστος Γαβαλάς παρουσίασε στη συνέχεια την ιστοσελίδα του MedMO, η οποία περιλαμβάνει τα αποτελέσματα στα αγγλικά και τα ελληνικά της επαλήθευσης ειδήσεων σχετικά με δρώμενα στις τρεις υπό κάλυψη χώρες, με τη συμμετοχή των Ellinika Hoaxes, των Times of Malta και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων.

Προσέθεσε πως η σελίδα περιλαμβάνει επίσης τα σημαντικότερα τμήματα της έρευνας των ακαδημαϊκών συνεργατών του παρατηρητηρίου, καθώς και δράσεις που σχετίζονται με την ψηφιακό γραμματισμό, οι οποίες έχουν ως στόχο το σύνολο της κοινωνίας να είναι σε θέση να αναγνωρίζει μέσω της χρήσης της κατάλληλης μεθοδολογίας τις παρατυπίες στο διαδίκτυο.

Η συντονίστρια του AFP για τα έργα ελέγχου δημοσιευμένων ειδήσεων στην Ευρώπη Joyce Zablit ανέφερε στην παρουσίασή της ότι το πρακτορείο παράγει ειδήσεις σε 6 γλώσσες και πραγματοποιεί έλεγχο δημοσιευμένων ειδήσεων από το 2017 σε 26 γλώσσες παγκοσμίως, ενώ συμμετέχει επίσης σε 8 παρατηρητήρια του δικτύου του EDMO.

Πρόσθεσε ότι το AFP ελέγχει γεγονότα που σχετίζονται με φήμες, φάρσες, παραποιήσεις που κυκλοφορούν ευρέως, παραποιημένες εικόνες, βίντεο εκτός πλαισίου αναφοράς και διάφορα είδη παραπληροφόρησης από τρίτους ιστότοπους, με κορυφαία θέματα για το 2022 να αποτελούν ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος έχει δημιουργήσει χιλιάδες καταχωρίσεις ελέγχου δημοσιευμένων ειδήσεωνπαγκοσμίως, και ο COVID19 που παραμένει κορυφαίο θέμα παραπληροφόρησης.

Η κ. Zablit αναφέρθηκε επίσης στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προτύπων Ελέγχου Δημοσιευμένων Ειδήσεων, το οποίο λειτουργεί ως οργανισμός-ομπρέλα για όλους τους φορείς ελέγχου γεγονότων στην Ευρώπη, με σχεδόν 50 οργανισμούς να έχουν συμμετάσχει στη σύνταξη ενός κώδικα πρακτικής με βάση τον οποίο ένας οργανισμός μπορεί να εγκριθεί ως νόμιμος φορέας ελέγχου γεγονότων, ενώ διευκολύνει επίσης την ανταλλαγή ιδεών, τη δημιουργία ενιαίας φωνής σε θέματα πολιτικής της ΕΕ και ασκεί πίεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για μεγαλύτερη διαφάνεια.

Ερωτηθείς για συγκεκριμένες δράσεις που πρόκειται να ακολουθήσουν στην Κύπρο, ο Δρ. Σαρρής είπε ότι μετά την έναρξη του έργου και τη δημιουργία του ιστότοπου θα προσεγγιστούν ειδησεογραφικοί οργανισμοί αλλά και η ευρύτερη κοινότητα για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών και άλλων σχετικών δράσεων, ενώ ερωτηθείς για τις προκλήσεις που θέτει η τεχνητή νοημοσύνη ως προς τον έλεγχο των δημοσιευμένων ειδήσεων, απάντησε ότι αν και πρόκειται για μείζον ζήτημα, η τεχνητή νοημοσύνη παρέχει ταυτόχρονα εργαλεία για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης.

Τέλος, απαντώντας σε σχόλια φοιτητών του Πανεπιστημίου Κύπρου σχετικά με ενδεχόμενη ανάγκη θέσπισης εθνικών νομοθεσιών που θα τιμωρεί τους παραγωγούς παραπληροφόρησης και όχι μόνο την ίδια την παραπληροφόρηση, η Επίκουρη Καθηγήτρια Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Θεοδώρα Μάνιου είπε πως η αλλαγή νοοτροπιών με την πάροδο των χρόνων και ιδιαίτερα από τις νέες γενιές μπορεί να οδηγήσει σε μια τέτοια εξέλιξη, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ήδη ευρωπαϊκές οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση, με εκπρόσωπο των Hellinika Hoaxes να σημειώνει ταυτόχρονα τον κίνδυνο για την ελευθερία της έκφρασης που θα μπορούσε να προκύψει από μια τέτοια πρωτοβουλία, ιδιαίτερα σε απολυταρχικά καθεστώτα.

Πηγή: KYΠΕ