Οι καταγγελίες, η αντίδραση του συστήματος και η ηρεμία της αιώνιας ανοχής

Το «βρίξε να περάσουμε» δεν είναι τυχαία έκφραση. Είναι βαθιά αποτυπωμένη στο DNA των κατοίκων αυτού του νησιού. Κι όποιος παρεκκλίνει φαίνεται να αντιμετωπίζεται ως κάποιου είδους… γενετική ανωμαλία. Γιατί διαταράσσει την ηρεμία της αιώνιας ανοχής, που θέλει να κάνουμε τα στραβά μάτια σ’ όλα τα στραβά και τα ανάποδα και να πορευόμαστε ικανοποιημένοι από τη σιγουριά πως στραβός είναι ο γιαλός.

Γι’ αυτό και το σύστημα σπεύδει να αντιδράσει έναντι οποιουδήποτε ανοίξει το στόμα του και καταγγείλει τα κακώς έχοντα σ’ αυτόν τον τόπο. Με διάφορα τεχνάσματα προσπαθεί να βάλει στη (σιωπηλή) θέση του όποιον διαμαρτύρεται για εξόφθαλμες ανεπάρκειες, σκάνδαλα και απαράδεκτες συμπεριφορές. Επιστρατεύοντας όποιο όπλο έχει στη διάθεσή του. Προσπαθώντας να πλήξει το κύρος του προσώπου που προέβη στην καταγγελία, ώστε να μειώσει τη βαρύτητά της. Κάνοντας τους ανθρώπους αυτούς να αισθανθούν κόστος επειδή μίλησαν, με στόχο να κάμψουν τις αντιστάσεις τους και να ξανατοποθετηθεί η αλήθεια όσο πιο βαθιά στο συρτάρι γίνεται.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η συμπεριφορά έναντι του γιατρού, ο οποίος κατήγγειλε τον εξευτελισμό ηλικιωμένης σε νοσοκομειακή δομή του τόπου, την οποία άφησαν γυμνή σε κοινή θέα, μέσω ανάρτησης στο Facebook. Αντί οι αρμόδιοι -στην προκειμένη περίπτωση ο ΟΚΥπΥ- να ντραπούν για την εικόνα που αντικρίσαμε και να σπεύσουν αμέσως να διερευνήσουν την καταγγελία και να προβούν σε διορθωτικές ενέργειες, η πρώτη τους έγνοια ήταν να βρουν τρόπο να προκαλέσουν κόστος στον δρα Μάριο Κυριαζή, που έβγαλε στη φόρα την απαράδεκτη κατάσταση στην οποία περιήλθε μία ευάλωτη συμπολίτισσά μας που είχε ανάγκη από περίθαλψη και φροντίδα.

Προσπάθησαν, μάλιστα, να καταγγείλουν τον γιατρό στην Αστυνομία για παραβίαση προσωπικών δεδομένων, ενώ η οικογένεια της ηλικιωμένης όχι απλώς δεν υπέβαλε κανένα παράπονο, αλλά τον ευχαρίστησε κιόλας που έφερε στο φως την κατάσταση που περιήλθε η γυναίκα και που ενδιαφέρθηκε να προστατέψει την αξιοπρέπειά της. Έτσι, η Αστυνομία δεν έχει, στην πραγματικότητα, τίποτα να διερευνήσει.

Αυτός που έχει κάτι να διερευνήσει είναι ο ΟΚΥπΥ, ο οποίος, αφού απέτυχε να πυροβολήσει επιτυχώς τον αγγελιοφόρο, αποφάσισε με ένα μήνα καθυστέρηση να ασχοληθεί με το μήνυμα και ανακοίνωσε πως, στη βάση πορίσματος, θα προχωρήσει σε πειθαρχική έρευνα και θα λάβει μέτρα στις περιπτώσεις που εντοπιστεί μη συμμόρφωση στις διαδικασίες. Αντί ο ΟΚΥπΥ να σπεύσει αμέσως να βρει την τρύπα στις διαδικασίες του και να φροντίσει να τη διορθώσει, στην ουσία τώρα ξεκινά την πειθαρχική έρευνα. Σημειώνεται ότι ο τέως Υπουργός Υγείας είχε ζητήσει «άμεση διερεύνηση» και πλέον έχουμε εδώ και σχεδόν ένα μήνα νέα Υπουργό.

Η υπόθεση αυτή δεν είναι εξαίρεση. Αντιθέτως είναι η απόδειξη πως το σύστημα αντιδρά με τον ίδιο τρόπο, ανεξαρτήτως του πλαισίου της καταγγελίας. Γιατί σε πολύ διαφορετικό πλαίσιο έγινε η καταγγελία της Άννας Αριστοτέλους κατά του Μιχάλη Κατσουνωτού, αλλά κι αυτή βρέθηκε με παράλληλη ποινική έρευνα και μια αποτυχημένη ποινική υπόθεση από την Αστυνομία εναντίον της, η οποία κινείτο στη λογική της προστασίας δεδομένων.

Και σε εκείνη την περίπτωση όλα ήταν δυσκίνητα σε ό,τι αφορούσε τη διερεύνηση της ίδιας της καταγγελίας Αριστοτέλους και την έκδοση απόφασης από τη Νομική Υπηρεσία, αλλά όλα κινούνταν πολύ γρήγορα όταν υπό διερεύνηση ήταν, άμεσα ή έμμεσα, η ίδια η καταγγέλλουσα. Το τέλος της υπόθεσης είναι γνωστό. Παρά το γεγονός πως ο ποινικός ανακριτής κατέληξε στην ύπαρξη ποινικών αδικημάτων, αποφασίστηκε η μη δίωξη Κατσουνωτού για λόγους «δημοσίου συμφέροντος», οι οποίοι δεν εξηγήθηκαν ποτέ, και η πειθαρχική έρευνα του ΟΚΥπΥ ενδεχομένως να ολοκληρωθεί πριν από εκείνην της Αστυνομίας για το θέμα.

Εξόφθαλμο παράδειγμα της αντίδρασης του συστήματος είναι και η περίπτωση του νομικού Σάββα Μάτσα. Ενώ για 17 χρόνια το κράτος δεν διερεύνησε τη δολοφονία του Θανάση Νικολάου, έδρασε αστραπιαία όταν ο τότε ποινικός ανακριτής είπε δημόσια την αλήθεια για την ανεπάρκεια που επιδείχθηκε. Αποφασίστηκε το «κόψιμό» του από την περαιτέρω διερεύνηση της υπόθεσης, όχι επειδή δεν έκανε καλά τη δουλειά του, αλλά επειδή κρίθηκε πως δεν τήρησε την εμπιστευτικότητα. Με λίγα λόγια, για το σύστημα ήταν πιο σημαντικό να αντιδράσει έναντι αυτού που αποκάλυψε πως διερεύνησαν μια υπόθεση δολοφονίας «λες και επρόκειτο για κλοπή ποδηλάτου», από το γεγονός που κατήγγειλε και που επιβεβαίωσε πλήρως τις καταγγελίες που έκανε η οικογένεια, τις οποίες το κράτος όχι απλώς επέλεγε να αγνοεί αλλά αμφισβητούσε κιόλας ενώπιον Δικαστηρίων. Για την ιστορία, τόσους μήνες μετά, οι δολοφόνοι συνεχίζουν να κυκλοφορούν ελεύθεροι, όσοι δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους συνεχίζουν να μην έχουν καμία επίπτωση, αλλά το σύστημα φρόντισε να ιεραρχήσει τις προτεραιότητές του κι έτσι γλιτώσαμε από τον «κακό» κύριο Μάτσα που… δεν σέβεται την εμπιστευτικότητα.

Το μοτίβο είναι ευδιάκριτο. Όπως και το μήνυμα σε όποιον σκέφτεται να προβεί σε καταγγελίες. Βρίξε να περάσουμε, γιατί, αν η αλήθεια δεν βολεύει, θα καταστήσουν άβολη την καθημερινότητα αυτού που την ξεστομίζει, παρά τις νομοθεσίες για τους whistleblowers και τις διαχρονικές διακηρύξεις. Στο χέρι της νέας Κυβέρνησης είναι το μοτίβο αυτό να σπάσει επί δικών της ημερών.