Εγκεφαλικό Επεισόδιο: Αιτία - Συμπτώματα - Θεραπεία

Τι είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο;

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από την αιφνίδια αναστολή της αιματικής ροής

στον εγκέφαλο είτε από απόφραξη (ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο), είτε από τη ρήξη (εγκεφαλική αιμορραγία) κάποιου εγκεφαλικού αγγείου. Τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν περίπου το 85% των συνολικών επεισοδίων, ενώ το υπόλοιπο 15% αποτελούν οι εγκεφαλικές αιμορραγίες.

Αναλόγως από το μέρος του εγκεφάλου που επηρεάζεται, υπάρχει και η αντίστοιχη νευρολογική συμπτωματολογία όπως η αφασία (μερική ή ολική απώλεια γλωσσικών ικανοτήτων), η δυσαρθρία (διαταραχή της άρθρωσης του λόγου), η απώλεια αισθητικότητας, η μυϊκή αδυναμία και οι διαταραχές όρασης.

Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου και τρίτη πιο συχνή αιτία αναπηρίας παγκοσμίως.

Κάθε χρόνο περίπου 15 εκατομμύρια συνάνθρωποι μας ανά την υφήλιο θα υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο. Περίπου 5.5 εκατομμύρια από αυτούς πεθαίνουν και ακόμα 5 εκατομμύρια παραμένουν με μόνιμη αναπηρία. Υπολογίζεται ότι ένας στους τέσσερις ανθρώπους θα υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Τη στιγμή αυτή υπάρχουν στον κόσμο περίπου 80 εκατομμύρια επιζώντες μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Άιτια ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων

Τα αίτια των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων χωρίζονται αδρά σε 5 μεγάλες κατηγορίες:

1) Νόσος των μεγάλων αγγείων, όπως για παράδειγμα η στένωση της καρωτίδας αρτηρίας

2) Νόσος των μικρών αγγείων, η οποία προκαλείται κυρίως λόγω καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου, όπως η υπερχοληστεριναιμία, η αρτηριακή υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης

3) Καρδιοεμβολικά, όπως για παράδειγμα η κολπική μαρμαρυγή

4) Άλλοι συγκεκριμένα (σπάνια) αίτια, όπως για παράδειγμα σπάνια γενετικά σύνδρομα

5) Αδιευκρίνιστα αίτια (“κρυπτογενή”)

Αξίζει να σημειωθεί, ότι μια σχετικά πρόσφατη μελέτη ανέδειξε πως περίπου το 90% των εγκεφαλικών επεισοδίων σχετίζεται με 10 δυνητικά τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου και συνεπώς προβλέψιμους. Οι παράγοντες αυτοί είναι η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η διατροφή, το ψυχοκοινωνικό στρες, η κατάθλιψη καθώς και η υπερλιπιδαιμία.

Πως αναγνωρίζουμε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο

Στις αγγλόφωνές χώρες υπάρχει η ενημερωτική καμπάνια με το ακρωνύμιο FAST, όπου F = face (πτώση γωνίας του στόματος), A= Arm (παράλυση του άνω άκρου), S = Speech (δυσκολία στην ομιλία) και Τ = Time (άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο). Στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιούμε το ακρωνύμιο ΑΠΛΑ.

Σκέψου ΑΠΛΑ

Ένας εύκολος τρόπος να θυμόμαστε και να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι το ακρωνύμιο ΑΠΛΑ:

● ΑΚΡΟ: Υπάρχει αδυναμία στα άνω ή κάτω άκρα; Ζητήστε από το άτομο να σηκώσει και τα δύο χέρια και παρατηρήστε αν πέφτει το ένα.

● ΠΡΟΣΩΠΟ: Ζητήστε από το άτομο να χαμογελάσει και παρατηρήστε αν στραβώνει η μισή πλευρά του προσώπου.

● ΛΟΓΟΣ: Ζητήστε από το άτομο να επαναλάβει μια απλή πρόταση. Είναι η ομιλία δύσκολη, ακατανόητη ή ακόμα και αδύνατη;

● ΑΜΕΣΑ: Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα συμπτώματα αυτά, τότε υπάρχει η ισχυρή υποψία αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και πρέπει να καλέσετε άμεσα ασθενοφόρο.

Θεραπεία των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων

Η αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων πρέπει ιδανικά να γίνεται σε οργανωμένους χώρους όπως είναι οι ειδικές μονάδες αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων (stroke units).

Η θεραπεία των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων δύναται να γίνει εντός 4.5 ωρών με την ενδοφλέβια θρομβόλυση, δηλαδή τη χορήγηση ισχυρής αντιπηκτικής ουσίας στο αίμα με σκοπό τη διάλυση του θρόμβου. Σε περίπτωση απόφραξης μεγάλου αγγείου, μπορεί να γίνει μηχανική θρομβεκτομή, δηλαδή η απομάκρυνση του θρόμβου μέσα από έναν ενδοαγγειακό καθετήρα. Η μηχανική θρομβεκτομή ιδανικά πρέπει να επιτελείται εντός 6 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις το παράθυρο παρέμβασης μπορεί να επεκταθεί μέχρι και 24 ώρες.

Στο εγκεφαλικό επεισόδιο κάθε λεπτό πεθαίνουν 2 εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα και για το λόγο αυτό ο χρόνος είναι μέγιστης σημασίας (ο χρόνος είναι εγκέφαλος, “time is brain”)

Σε περιπτώσεις εγκεφαλικής αιμορραγίας, η αντιμετώπιση εξαρτάται από τα αίτια καθώς και τη σοβαρότητα της αιμορραγίας. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι χειρουργική με την απομάκρυνση του αιματώματος ή σε περιπτώσεις ανευρύσματος ή αγγειακών δυσπλασιών μπορεί να γίνει με ενδαγγειακή αντιμετώπιση ή εμβολισμό.

Ο ρόλος των μονάδων αντιμετώπισης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (stroke unit)

Η μονάδα αντιμετώπισης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (stroke unit) είναι μια οργανωμένη ενδονοσοκομειακή μονάδα με σκοπό την εξειδικευμένη διαχείριση των ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια. To stroke unit αποτελείται από μια πολυθεματική ομάδα, η οποία περιλαμβάνει νευρολόγους, επεμβατικούς νευροακτινολόγους, νευροχειρουργούς, αγγειοχειρουργούς, καρδιολόγους, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές καθώς και υποστήριξη από κοινωνική λειτουργό. Σύμφωνα με κλινικές μελέτες οι ασθενείς είναι πιο πιθανόν να επιβιώσουν και να γίνουν ανεξάρτητοι, όταν η νοσηλεία τους γίνει στα πλαίσια ενός stroke unit.

Στην Κύπρο, τα εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια αποτελούν τη δεύτερη αιτία θανάτου. Στόχος μας, είναι η δημιουργία ενός πρωτοποριακού κέντρου αντιμετώπισης εγκεφαλικών επεισοδίων στο Απολλώνειο Ιδιωτικό Νοσοκομείο, με σκοπό την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του ασθενούς με εγκεφαλικό επεισόδιο.

Δρ Σάκης Λαμπριανίδης

Νευρολόγος

Τηλέφωνο: +357 22 469 281

email: sakis.lambrianides@apollonion.com.cy