Διπλές εκλογές, πολλαπλές προκλήσεις για τα κόμματα-Ο μπερδεμένος Μάιος του 2024

Μπορεί στη δημόσια σφαίρα να μην γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις επόμενες εκλογές λιγότερο από ένα μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Κυβέρνησης, ωστόσο βρίσκονται ήδη στο μυαλό των πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες αντιλαμβάνονται πως θα πρέπει να ξεκινήσουν σιγά-σιγά την προετοιμασία τους, μιας και ενδέχεται αυτές να εξελιχθούν στις πιο μπερδεμένες εκλογές όλων των εποχών. Ιδιαίτερα για όσα κόμματα δεν μεσολαβούν εσωτερικές συνεδριακές διαδικασίες, ο δρόμος προς τον Μάιο του 2024 είναι, ουσιαστικά, μία ευθεία. Κι είναι μια ευθεία στρωμένη με αγκάθια, παρά με ροδοπέταλα.

Οι εκλογές που θα πραγματοποιηθούν σε περίπου δεκατέσσερις μήνες αναμένονται περίπλοκες, αφού στην πραγματικότητα πρόκειται για μία πρωτόγνωρη εκλογική διαδικασία, που θα δημιουργήσει προκλήσεις στους οργανωτικούς μηχανισμούς, που δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ στο παρελθόν. Όχι μόνο επειδή είναι διπλές, αλλά επειδή το ένα τους σκέλος αφορά την εφαρμογή μιας μεταρρύθμισης, την οποία καλούνται να συστήσουν προεκλογικά στους πολίτες, που θα πρέπει να κατανοήσουν τι ακριβώς ψηφίζουν, το οποίο διαφέρει αναλόγως με το πού κατοικούν.

Όλα τα κόμματα έχουν ξανατρέξει Ευρωεκλογές και όλα τα κόμματα έχουν ξανατρέξει εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όμως κανένα κόμμα δεν έχει τρέξει ποτέ και τις δύο ταυτόχρονα, άρα στην πραγματικότητα θα είναι όλοι πρωτάρηδες σε αυτή την παράλληλη προεκλογική εκστρατεία. Θα κάνουν, την ίδια στιγμή, μία εκστρατεία στην οποία η Κύπρος θα θεωρείται ενιαία εκλογική περιφέρεια και θα πρέπει να απευθύνονται σε όλους και μία στην οποία η Κύπρος θα θεωρείται πολλά μικρά κομμάτια και θα πρέπει να απευθύνονται σε συγκεκριμένα τοπικά κοινά. Σε ό,τι αφορά, δε, τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα τρέχουν ταυτόχρονα ψηφοδέλτια (κάτι που βεβαίως συνέβαινε και στο παρελθόν) τα οποία όμως θα διαφοροποιούνται αναλόγως του τόπου διαμονής του κάθε ψηφοφόρου.

Πριν, όμως, φτάσουν στο σημείο να ξεκινήσουν προεκλογικές εκστρατείες, τα κόμματα θα πρέπει να εξεύρουν μερικές δεκάδες υποψηφίους το κάθε ένα. Στην μεν περίπτωση των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στους υποψηφίους συμπεριλαμβάνονται πρωτοκλασάτα στελέχη, τα οποία σε περίπτωση εκλογής τους ενδέχεται να κενώσουν έδρανα στη Βουλή, μία παράμετρος που θα πρέπει να έχουν υπόψη τους κατά τη διαδικασία επιλογής. Αν και συνήθως δεν είναι και οι έξι υποψήφιοι στελέχη της πρώτης γραμμής, τα περισσότερα κόμματα αναζητούν πρόσωπα που ανήκουν σε διαφορετικές κομματικές γενιές και προέρχονται από διαφορετικές επαρχίες, ώστε να λειτουργούν αντιπροσωπευτικά για το σύνολο των ψηφοφόρων τους, ενώ συχνά επιζητούν και τη συμπερίληψη μη κομματικών στελεχών, που να μπορούν να προσελκύσουν προσωπικές ψήφους σε μία εκλογική διαδικασία κατά την πραγματοποίηση της οποίας συχνά οι πολίτες προτιμούν να πάνε στην παραλία παρά στις κάλπες.

Πέραν των άλλων κοινοβουλευτικών κομμάτων, οι πολιτικές δυνάμεις στις Ευρωεκλογές τείνουν να είναι αντιμέτωπες και με εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, καθώς και άλλους πολιτικούς συνδυασμούς. Το 2019, για παράδειγμα, πλήρες ψηφοδέλτιο αποτελούμενο από έξι Τουρκοκύπριους παρουσίασε το Κίνημα Γιασεμί, ενώ δύο υποψήφιους είχαν η Οργάνωση Αγωνιστών Δικαιοσύνης και το Τουρκοκυπριακό Σοσιαλιστικό Κόμμα Κύπρου, πέραν των διάφορων οργανωμένων συνόλων και κομμάτων που συνήθως διεκδικούν και στις Βουλευτικές Εκλογές. Θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα προστεθεί τουλάχιστον άλλο ένα κόμμα στην εξίσωση, αφού έχει ήδη προαναγγελθεί η ίδρυσή του, το οποίο, αν συμπεριλαμβάνει τον Κωστή Ευσταθίου, θα θεωρείται κοινοβουλευτικό. Λόγω αυτού του ανταγωνισμού και των λιγοστών εδράνων που αναλογούν στην Κύπρο, υπάρχει τα τελευταία χρόνια η τάση και για κάποιες συνεργασίες, όπως αυτή των Οικολόγων με τη Συμμαχία Πολιτών το 2019. Στις Προεδρικές Εκλογές, ωστόσο, τα κόμματα δεν κατάφεραν να συνεργαστούν μεταξύ τους, ούτε καν στην περίπτωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη, τον οποίο στήριζαν ξεχωριστά το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ, χωρίς κοινή συμφωνία. Οι δε Οικολόγοι, που θεωρούνται πρωτοπόροι στον τομέα αυτό, δεν κατάφεραν καν να συνεργαστούν με κάποιο υποψήφιο, επιλέγοντας τον κανένα και στους δύο γύρους.

Κι αν οι συνεργασίες στις Ευρωεκλογές είναι προαιρετικές, στην προσπάθεια εκλογής δημάρχων είναι σχεδόν αναγκαστικές, πόσο μάλλον τώρα που οι εκλογείς σε κάθε δήμο έχουν πολλαπλασιαστεί και τα κάστρα θα πρέπει ξαναχτιστούν. Οι πολιτικές δυνάμεις θα πρέπει να αποφασίσουν κατά πόσον αυτές οι συμμαχίες θα γίνουν οργανωμένα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεργασίας που θα αφορά κοινούς υποψηφίους σε όλους τους δήμους ή θα υποστηρίζουν πρόσωπα ανά περίπτωση, με ανοιχτό το ενδεχόμενο δύο κόμματα να είναι για παράδειγμα συνεργάτες στη Λευκωσία και αντίπαλοι στη Λεμεσό. Κι όλοι αυτοί που θα είναι συνεργάτες σε επίπεδο εκλογών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα είναι σχεδόν σίγουρα αντίπαλοι σε επίπεδο Ευρωεκλογών, σε ταυτόχρονες προεκλογικές εκστρατείες, μπερδεύοντας ακόμη περισσότερο το τοπίο.

Η κάθε πολιτική δύναμη θα κληθεί να λάβει τις αποφάσεις της και ενδεχομένως να κάνει τους συμβιβασμούς της, στη βάση των στόχων που θα θέσει και τους οποίους θα πρέπει προσεκτικά να ιεραρχήσει, μιας και μιλούμε για μια ταυτόχρονη διαδικασία. Η επίτευξη των στόχων αυτών σχετίζεται άμεσα με την θέση του κάθε κόμματος στο πολιτικό σύστημα και τον χάρτη που θα διαμορφωθεί την επόμενη ημέρα, ενόψει του επόμενου μεγάλου τεστ, που είναι οι Βουλευτικές Εκλογές. Αν και ο Μάιος του 2024 φαντάζει μακριά, ιδιαίτερα για τους απλούς πολίτες, που ενδεχομένως το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν να ακούσουν αμέσως μετά τη λέξη της προεκλογικής περιόδου είναι τη λέξη «εκλογές», βρίσκεται ήδη στο μυαλό των κομμάτων, που σύντομα θα κληθούν να ξεκινήσουν την προετοιμασία τους.