Η απουσία Νομοθεσίας στην Κύπρο και πώς «δικάζουν» τα fake news κράτη της ΕΕ

Τη χρυσή τομή, έτσι ώστε επιτέλους η Κύπρος να αποκτήσει ειδική Νομοθεσία σε σχέση με την ποινικοποίηση πράξεων που διαπράττονται κυρίως μέσω διαδικτύου, μεταξύ των οποίων και τα Fake News, αναζητά η επιτροπή Νομικών της Βουλής, η οποία προωθεί συγκεκριμένες αλλαγές. Σε αυτό το πλαίσιο ζήτησε και έλαβε από την Υπηρεσία Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων, έρευνα σε σχέση τις νομοθετικές ρυθμίσεις αναφορικά με την ποινικοποίηση πράξεων ηλεκτρονικής επικοινωνίας.

Σημειώνεται πως μέχρι σήμερα, στην Κυπριακή Δημοκρατία δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία ή διατάξεις στον Ποινικό Κώδικα, όπως αναφέρει η Υπηρεσία Ερευνών της Βουλής, που να ρυθμίζουν την ποινικοποίηση πράξεων που αφορούν την ηλεκτρονική επικοινωνία διά δημόσιου δικτύου η οποία είναι προσβλητικού ή/και άσεμνου ή/και αισχρού ή/και απειλητικού χαρακτήρα ή/και με ψευδές περιεχόμενο ή πράξεων που αφορούν την επίμονη χρήση δημόσιου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών, με σκοπό την πρόκληση σοβαρής ενόχλησης ή/και σοβαρής ανησυχίας σε άλλο πρόσωπο.

Στα πλαίσια συζήτησης του εν λόγω τροποποιητικού νομοσχεδίου η επιτροπή Νομικών ζήτησε και έλαβε την έρευνα, για την ισχύουσα νομοθεσία σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής σχετικά με την ποινικοποίηση πράξεων που αφορούν την ηλεκτρονική επικοινωνία διά δημόσιου δικτύου η οποία είναι προσβλητικού ή/και άσεμνου ή/και αισχρού ή/και απειλητικού χαρακτήρα ή/και με ψευδές περιεχόμενο ή πράξεων που αφορούν την επίμονη χρήση δημόσιου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών, με σκοπό την πρόκληση σοβαρής ενόχλησης ή/και σοβαρής ανησυχίας σε άλλο πρόσωπο.

Από το δίκτυο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Κοινοβουλευτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης, η Βουλή κατέγραψε τις απαντήσεις που απέστειλαν δεκαεννιά χώρες οι οποίες ανταποκρίθηκαν στο σχετικό αίτημα που στάλθηκε, από όπου προκύπτει πως, σε ορισμένες χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία και Σλοβενία) υπάρχει ειδική νομοθεσία που ρυθμίζει τα θέματα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η οποία περιέχει διατάξεις αναφορικά με την ποινικοποίηση αδικημάτων που διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικών μέσων.

Συγκεκριμένα, στην Αυστρία τέθηκαν σε ισχύ από το 2021 ο νόμος για την εφαρμογή μέτρων για την καταπολέμηση του μίσους στο διαδίκτυο και ο νόμος για τα προστατευτικά μέτρα αναφορικά με τους χρήστες πλατφορμών επικοινωνίας.

Στο Βέλγιο διατάξεις για την ποινικοποίηση εγκληματικών πράξεων μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών περιέχονται στον ομοσπονδιακό νόμο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες του 2005. Στη Γερμανία υπάρχει νομοθεσία που ρυθμίζει τις ενέργειες μέσω κοινωνικών δικτύων όπως ο νόμος για τα Telemedia και η Συνθήκη για την Πολιτεία των Μέσων. Ο νόμος για τα κοινωνικά δίκτυα, που θεσπίστηκε για να συμβάλει στη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας και τάξης στα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, υποχρεώνει τους φορείς εκμετάλλευσης κοινωνικών δικτύων να ακολουθήσουν διαφανή διαδικασία για την αντιμετώπιση καταγγελιών για παράνομο περιεχόμενο εντός είκοσι τεσσάρων (24) ωρών.

Στην Ολλανδία, με βάση τον νόμο για τις τηλεπικοινωνίες, επιβάλλεται στους παροχείς δικτύων να λαμβάνουν τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για την ασφάλεια των δικτύων και των υπηρεσιών που προσφέρουν. Στη Σλοβενία περιέχονται διατάξεις για την ποινικοποίηση εγκλημάτων στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στον νόμο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Σε όλες τις χώρες υπάρχουν διατάξεις στον Ποινικό Κώδικα αναφορικά με την ποινικοποίηση αδικημάτων που διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Στις απαντήσεις μερικών χωρών, όπως της Λετονίας και του Λουξεμβούργου, αναφέρεται ότι οι ποινές που προβλέπονται στον Ποινικό Κώδικα για αδικήματα που διαπράττονται με ηλεκτρονική επικοινωνία ή διά δημόσιων δικτύων ισοδυναμούν με αυτές που επιβάλλονται για τις ίδιες αξιόποινες πράξεις που πραγματοποιούνται σε πραγματικό περιβάλλον.

Σε κάποιες χώρες έχουν γίνει πρόσφατα τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα και έχουν συμπεριληφθεί αδικήματα που αφορούν ειδικά τον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή των δημόσιων δικτύων. Επιπρόσθετα, σε κάποιες χώρες η δίωξη του αδικήματος κάποιων από τα εν λόγω αδικήματα επιτυγχάνεται μόνο με μήνυση που υποβάλλεται από το θύμα (ή με δήλωση του νόμιμου εκπροσώπου του) ή κατόπιν αιτήματος του εισαγγελέα.

Στη Σουηδία γίνεται διάκριση μεταξύ ιστοτόπων που έχουν πιστοποιητικό δέσμευσης και ιστοτόπων που δεν έχουν πιστοποιητικό δέσμευσης. Στους ιστότοπους με πιστοποιητικό δέσμευσης ισχύουν ειδικοί κανόνες σχετικά με την ευθύνη για αδικήματα ελευθερίας της έκφρασης, ενώ στους ιστότοπους χωρίς πιστοποιητικό δέσμευσης ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις δηλώσεις του.

Οι αξιόποινες πράξεις που διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών κατηγοριοποιούνται κυρίως όπως πιο κάτω. Σημειώνεται ότι οι ποινές που επισύρουν τα εν λόγω αδικήματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Το ύψος των ποινών είναι ανάλογο της σοβαρότητας του αδικήματος και της έκτασης των συνεπειών και της βλάβης που προκαλείται στο θύμα.

Τι κάνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Αυστρία

Το άρθρο 283 του ισχύοντος Ποινικού Κώδικα ρυθμίζει τη ρητορική μίσους ως ποινικό αδίκημα και οι πρόνοιές του εφαρμόζονται και στα αδικήματα ρητορικής μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Παράλληλα, από την 1η Ιανουαρίου 2021 τέθηκε σε ισχύ ο ομοσπονδιακός νόμος για την εφαρμογή μέτρων με στόχο την καταπολέμηση του μίσους στο διαδίκτυο, καθώς και ο ομοσπονδιακός νόμος αναφορικά με προστατευτικά μέτρα για τους χρήστες των πλατφορμών επικοινωνίας. Οι εν λόγω νομοθεσίες περιέχουν πρόνοιες που ποινικοποιούν αδικήματα που διαπράττονται μέσω δημόσιου δικτύου επικοινωνιών και περιλαμβάνουν μέτρα Ποινικού και Αστικού Δικαίου, τα οποία αποσκοπούν στα ακόλουθα:

• Βελτίωση της προστασίας, βάσει του Ποινικού Δικαίου, έναντι του διαδικτυακού εκφοβισμού, των αναρτήσεων εικόνων χωρίς εξουσιοδότηση και των ατομικών προσβολών με ρατσιστικά κίνητρα.
• Αναδιάρθρωση της νομοθεσίας και βελτίωση της διαδικασίας υποβολής απαιτήσεων για ταχύτερη και πληρέστερη αφαίρεση σχετικών μηνυμάτων ή παρουσιάσεων «από το διαδίκτυο».
• Κατάρτιση κανονισμών σχετικά με την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, καθώς και τη δυνατότητα του ενάγοντος να υποβάλει μήνυση.
• Απλοποίηση της διαδικασίας ασφαλιστικών μέτρων για δημοσιεύσεις που προωθούν ρητορική μίσους, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας άμεσης εκτέλεσης.

Βέλγιο

Με βάση τον ομοσπονδιακό νόμο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες της 13ης Ιουνίου 2005, ποινικοποιούνται εγκληματικές πράξεις ή πρόκληση βλάβης με τη χρήση δημόσιου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

Σύμφωνα με το άρθρο 145, παράγραφος 3, του εν λόγω ομοσπονδιακού νόμου, πρόσωπο που πραγματοποιεί επικοινωνία μέσω δημόσιου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών, για να αποκομίσει παράνομα όφελος για τον εαυτό του ή για άλλο πρόσωπο, τιμωρείται με χρηματική ποινή ύψους πεντακοσίων ευρώ (€500) έως πενήντα χιλιάδων ευρώ (€50.000) ή/και με ποινή φυλάκισης ενός (1) έως τεσσάρων (4) ετών.

Επιπλέον, με βάση το άρθρο 145 του προαναφερθέντος ομοσπονδιακού νόμου, σε πρόσωπο που χρησιμοποιεί δημόσιο δίκτυο ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή υπηρεσία ή άλλο ηλεκτρονικό μέσο επικοινωνίας, για να προκαλέσει ενόχληση ή ζημιά στον ανταποκριτή του, επιβάλλεται χρηματική ποινή ύψους πενήντα ευρώ (€50) έως τριακοσίων ευρώ (€300) ή/και ποινή φυλάκισης δεκαπέντε (15) ημερών έως δύο (2) ετών.

Ωστόσο, πράξεις που σχετίζονται με την επικοινωνία μέσω δημόσιου δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών και είναι προσβλητικές ή/και άσεμνες ή/και απειλητικές και δε στοιχειοθετούν τα αδικήματα που περιγράφονται πιο πάνω δε συνιστούν ποινικά αδικήματα βάσει του πιο πάνω νόμου. Η ποινικοποίηση των εν λόγω πράξεων βασίζεται στις πρόνοιες του Ποινικού Κώδικα αναφορικά με «παρενόχληση» ή «καταδίωξη». Το άρθρο 442bis του βελγικού Ποινικού Κώδικα ορίζει την παρενόχληση ως το «να παρενοχλήσεις ένα άτομο γνωρίζοντας ότι αυτή η συμπεριφορά θα διαταράξει σοβαρά την ειρήνη αυτού του ατόμου». Η «παρενόχληση» ή «καταδίωξη» τιμωρείται με χρηματική ποινή ύψους από πενήντα ευρώ (€50) έως τριακόσια ευρώ (€300) και με ποινή φυλάκισης δεκαπέντε (15) ημερών έως δύο (2) ετών ή με μία μόνο από τις ποινές αυτές.

Γαλλία

Για τα εν λόγω αδικήματα εμπεριέχονται πρόνοιες στον Ποινικό Κώδικα και στον περί Τύπου Νόμο του 1881 ως ακολούθως:

Κακόπιστες πράξεις που αφορούν άνοιγμα, διαγραφή, καθυστέρηση ή εκτροπή αλληλογραφίας που απευθύνεται σε τρίτους, με αποτέλεσμα είτε να φτάσει στον προορισμό της είτε όχι, τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους και χρηματική ποινή ύψους σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€45.000). Οι ίδιες ποινές ισχύουν, σε περίπτωση που τα αδικήματα αυτά διαπράττονται με ηλεκτρονικά μέσα.

Σε περίπτωση που τα εν λόγω αδικήματα διαπράττονται από τον/τη σύζυγο ή τον/τη σύντροφο του θύματος ή τον/τη σύντροφο που συνδέεται με το θύμα με σύμφωνο πολιτικής συμβίωσης, οι πράξεις αυτές τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών και χρηματική ποινή ύψους εξήντα χιλιάδων ευρώ (€60.000).

Οι προβλεπόμενες ποινές για τα αδικήματα της πλαστοπροσωπίας, δυσφήμησης, εξύβρισης, υποκίνησης ή πρόκλησης βίας, φυλετικού μίσους και παρενόχλησης ισχύουν και στην περίπτωση που αυτά διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικής επικοινωνίας/δημόσιων δικτύων.

Αδικήματα

• Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής

Στη Γαλλία το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή προστατεύεται από τον Αστικό Κώδικα και τον Ποινικό Κώδικα. Η προστασία αυτή επεκτείνεται στις δημόσιες ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Όποιος καταγράφει ή μεταδίδει εμπιστευτική ή ιδιωτική ομιλία ή εικόνα άλλου ατόμου σε ιδιωτικό χώρο τιμωρείται με ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους και χρηματική ποινή ύψους σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€45.000) για σκόπιμη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής.

• Απάτη ταυτότητας

Το αδίκημα του σφετερισμού της ταυτότητας ή της χρήσης δεδομένων που επιτρέπουν να ταυτοποιηθεί κάποιο πρόσωπο, με σκοπό να διαταραχθεί η ηρεμία του ή να βλαφθεί η φήμη του, επισύρει ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους και χρηματική ποινή ύψους δεκαπέντε χιλιάδων ευρώ (€15.000). Το εν λόγω αδίκημα επισύρει την ίδια ποινή σε περίπτωση που διαπράττεται σε διαδικτυακό δημόσιο δίκτυο επικοινωνίας.

Σε περίπτωση που τα εν λόγω αδικήματα διαπράττονται από τον/τη σύζυγο ή τον/τη σύντροφο του θύματος ή τον/τη σύντροφο που συνδέεται με το θύμα με σύμφωνο πολιτικής συμβίωσης, οι πράξεις αυτές τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών και χρηματική ποινή ύψους τριάντα χιλιάδων ευρώ (€30.000).

• Δυσφήμηση

Κάθε ισχυρισμός που θίγει την τιμή ή την εκτίμηση του προσώπου ή του φορέα στον οποίο καταλογίζεται το γεγονός θεωρείται δυσφήμηση και τιμωρείται.

• Προσβολή

Το αδίκημα της προσβολής διέπεται επίσης από τον νόμο του 1881 για την ελευθερία του Τύπου και τιμωρείται με πρόστιμο ύψους δώδεκα χιλιάδων ευρώ (€12.000).

Κάθε προσβλητική έκφραση, όρος περιφρόνησης ή προσβολής που δεν περιέχει τον καταλογισμό οποιουδήποτε γεγονότος θεωρείται προσβολή.

• Υποκίνηση ή πρόκληση βίας και φυλετικού μίσους

Οποιοσδήποτε υποκινεί ή προκαλεί βία ή φυλετικό μίσος θεωρείται ότι διαπράττει ένα από τα ακόλουθα αδικήματα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης πέντε (5) ετών και χρηματική ποινή ύψους σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€45.000):

➢ Εκούσια επίθεση κατά της ζωής ή της ακεραιότητας του θύματος και σεξουαλική επίθεση, όπως ορίζονται στο Βιβλίο ΙΙ του Ποινικού Κώδικα.

➢ Κλοπή, εκβίαση και εθελοντική καταστροφή, επικίνδυνη υποβάθμιση προσώπων, όπως ορίζονται στο Βιβλίο ΙΙΙ του Ποινικού Κώδικα.

Οποιοσδήποτε προκαλεί άμεσα ένα από τα εγκλήματα και τα αδικήματα κατά των θεμελιωδών συμφερόντων του έθνους τιμωρείται με τις ίδιες ποινές.

Οποιοσδήποτε υποστηρίζει εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα υποδούλωσης ή εκμετάλλευσης προσώπου, ώστε να οδηγείται σε δουλεία, ή εγκλήματα και αδικήματα συνεργασίας με τον εχθρό, ακόμη και αν αυτά τα εγκλήματα δεν έχουν οδηγήσει στην καταδίκη των δραστών τους, τιμωρείται με την ίδια ποινή.

Οποιοσδήποτε προκαλεί διακρίσεις, μίσος ή βία εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων λόγω καταγωγής ή συμμετοχής ή μη συμμετοχής σε συγκεκριμένη εθνοτική ομάδα, έθνος, φυλή ή θρησκεία τιμωρείται με ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους ή και χρηματική ποινή ύψους σαράντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€45.000).

Αν τα πιο πάνω αδικήματα διαπράττονται από πρόσωπο που ανήκει σε δημόσια αρχή ή είναι σε αποστολή δημόσιας υπηρεσίας, οι κυρώσεις αυξάνονται σε ποινή φυλάκισης τριών (3) ετών και χρηματική ποινή ύψους εβδομήντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€75.000).

• Παρενόχληση

Το αδίκημα της παρενόχλησης με επαναλαμβανόμενα σχόλια ή συμπεριφορές που σκοπεύουν στην υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης του θύματος, επηρεάζοντας τη σωματική ή την ψυχική του υγεία, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους και χρηματική ποινή ύψους δεκαπέντε χιλιάδων ευρώ (€15.000).

• Πορνογραφία και παιδική πορνογραφία

Η υποβολή σεξουαλικών προτάσεων σε ανήλικο τιμωρείται με ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών και χρηματική ποινή ύψους τριάντα χιλιάδων ευρώ (€30.000).

Οι ποινές αυτές αυξάνονται σε ποινή φυλάκισης πέντε (5) ετών και χρηματική ποινή ύψους εβδομήντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€75.000), σε περίπτωση που οι προτάσεις ακολουθούνται από συνάντηση.

Οποιοσδήποτε τροποποιεί, καταγράφει ή μεταδίδει πορνογραφική εικόνα ή αναπαράσταση ανηλίκου με σκοπό τη διάδοσή της τιμωρείται με ποινή φυλάκισης πέντε (5) ετών και χρηματική ποινή ύψους εβδομήντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€75.000). Οι ποινές αυξάνονται σε ποινή φυλάκισης επτά (7) ετών και χρηματική ποινή ύψους εκατό χιλιάδων ευρώ (€100.000), σε περίπτωση που το αδίκημα διαπράττεται μέσω δικτύου ηλεκτρονικών επικοινωνιών σε μη καθορισμένο κοινό. Η απόπειρα διάπραξης αυτών των αδικημάτων τιμωρείται με τις ίδιες ποινές.

Η συνήθης διαβούλευση με μια διαδικτυακή δημόσια υπηρεσία επικοινωνίας που καθιστά διαθέσιμη μια τέτοια εικόνα ή παράσταση ή η κατοχή μιας τέτοιας εικόνας ή αναπαράστασης με οποιοδήποτε μέσο τιμωρείται με ποινή φυλάκισης δύο (2) ετών και χρηματική ποινή ύψους τριάντα χιλιάδων ευρώ (€30.000).

Σε περίπτωση που τα εν λόγω αδικήματα διαπράττονται από οργανωμένη συμμορία, επισύρουν ποινή φυλάκισης δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή ύψους πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ (€500.000).

• Τρομοκρατία

Η άμεση πρόκληση τρομοκρατικών ενεργειών ή η δημόσια υποστήριξη τέτοιων πράξεων τιμωρείται με ποινή φυλάκισης πέντε (5) ετών και χρηματική ποινή ύψους εβδομήντα πέντε χιλιάδων ευρώ (€75.000).

Οι ποινές αυξάνονται σε φυλάκιση επτά (7) ετών και χρηματική ποινή ύψους εκατό χιλιάδων ευρώ (€100.000), σε περίπτωση που οι πράξεις διαπράττονται μέσω διαδικτυακής δημόσιας υπηρεσίας επικοινωνίας.

Σε περίπτωση που οι πράξεις διαπράττονται μέσω γραπτού ή οπτικοακουστικού Τύπου ή διαδικτυακής δημόσιας επικοινωνίας, εφαρμόζονται οι ειδικές διατάξεις των νόμων που διέπουν τα θέματα αυτά.

Αρμόδιες αρχές

Σε περίπτωση παράβασης η χώρα που φιλοξενεί το δίκτυο έχει τη δικαιοδοσία, αλλά οποιαδήποτε βλάβη, προσβολή, επίθεση κατά της τιμής, δυσφήμηση στο διαδίκτυο μπορεί να εξεταστεί από τα δικαστήρια της χώρας στην οποία ένα άτομο είναι θύμα τέτοιας ζημιάς. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να πληρούνται δύο προϋποθέσεις:

• Η πλατφόρμα που χρησιμοποιείται να είναι προσβάσιμη στη χώρα αυτή. • Το θύμα να έχει συμφέροντα σε αυτό το κράτος ή το περιεχόμενο να προορίζεται για ακροατήριο σε αυτό το κράτος.

Γερμανία

Τα αδικήματα που διαπράττονται μέσω ηλεκτρονικών επικοινωνιών (διαδίκτυο) αυξάνονται συνεχώς. Οι μορφές ελέγχου είναι πολύπλοκες και μπορεί να επιφέρουν κυρώσεις στη βάση διάφορων νομικών ρυθμίσεων, ως ακολούθως:

Στον Ποινικό Κώδικα περιέχονται ουσιαστικές διατάξεις που αφορούν ποινές που επισύρουν αδικήματα στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Τα αδικήματα αυτά αφορούν ειδικότερα τα ακόλουθα:

• Προδοσία κατά της ειρήνης, εσχάτη προδοσία και κίνδυνο του δημοκρατικού συνταγματικού πολιτεύματος:

➢ Διάδοση προπαγανδιστικού υλικού αντισυνταγματικών οργανώσεων

➢ Xρήση συμβόλων αντισυνταγματικών οργανώσεων

➢ Δυσφήμηση του ομοσπονδιακού Προέδρου. ➢ Δυσφήμηση του κράτους και των συμβόλων του

➢ Αντισυνταγματική δυσφήμηση των συνταγματικών οργάνων

➢ Απαξίωση των συμβόλων της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• Αντίσταση στην κρατική εξουσία (δημόσια υποκίνηση για διάπραξη εγκλημάτων)
• Αδικήματα κατά της δημόσιας τάξης:

➢ Διατάραξη της δημόσιας ειρήνης λόγω διάπραξης ποινικών αδικημάτων

➢ Σύσταση εγκληματικών οργανώσεων

➢ Υποκίνηση του λαού.

➢ Απεικόνιση βίας

➢ Επιβράβευση και έγκριση ποινικών αδικημάτων

• Ποινικά αδικήματα που σχετίζονται με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις
• Προσβολή δυσφήμηση, συκοφαντία και δυσφήμηση προσώπων της πολιτικής ζωής (, δυσφήμηση της μνήμης νεκρού
• Παραβίαση της προσωπικής ζωής και του απορρήτου
• Αδικήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας
• Ληστεία και εκβιασμός

Επιπρόσθετα, υπάρχει νομοθεσία που ρυθμίζει συγκεκριμένα τα κοινωνικά δίκτυα αναφορικά με απαγορευμένες ενέργειες, όπως για παράδειγμα ο νόμος για τα Telemedia και η Συνθήκη για την Πολιτεία των Μέσων.

Επιπλέον, υπάρχουν πολυάριθμες συμπληρωματικές ρυθμίσεις στον νόμο για τα κοινωνικά δίκτυα, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2017. Σκοπός του είναι πρωτίστως να αποτρέψει τη διάδοση εγκλημάτων μίσους και να συμβάλει στη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας και τάξης στα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο εν λόγω νόμος υποχρεώνει τους φορείς εκμετάλλευσης κοινωνικών δικτύων να ακολουθήσουν διαφανή διαδικασία για την αντιμετώπιση καταγγελιών για παράνομο περιεχόμενο εντός είκοσι τεσσάρων (24) ωρών. Περαιτέρω, οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύου υπόκεινται σε εξαμηνιαία υποχρέωση υποβολής εκθέσεων, καθώς και υποχρέωση να κατονομάζουν έναν εγχώριο εξουσιοδοτημένο παραλήπτη, στον οποίο η επίδοση μπορεί να πραγματοποιηθεί με χρηματική ποινή, εποπτικό δίκαιο ή δικαστικές διαδικασίες. Η μη συμμόρφωση με αυτές τις υποχρεώσεις συνιστά διοικητικό αδίκημα το οποίο, ανάλογα με την παράβαση, μπορεί να τιμωρηθεί με χρηματική ποινή ύψους έως πέντε εκατομμύρια ευρώ (€5.000.000).

Ελλάδα

Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, η ποινή για εγκλήματα όπως η δυσφήμηση ή η προσβολή αυξάνεται, σε περίπτωση που η πράξη διαπράττεται μέσω του διαδικτύου. Ποινική πράξη αποτελεί επίσης η διάδοση ψευδών ειδήσεων στο διαδίκτυο.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ελληνικό Ποινικό Κώδικα, επιβάλλονται οι ακόλουθες ποινές:

• Ποινή φυλάκισης έως ένα (1) έτος ή χρηματική ποινή επιβάλλεται σε οποιονδήποτε με οποιοδήποτε τρόπο ενώπιον τρίτου ισχυρίζεται ή διαδίδει για κάποιο άλλο πρόσωπο γεγονός που μπορεί να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του. Σε περίπτωση που το αδίκημα διαπράττεται δημόσια ή μέσω διαδικτύου επιβάλλεται ποινή φυλάκισης έως τρία (3) έτη ή χρηματική ποινή (άρθρο 362).
• Ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μηνών και χρηματική ποινή επιβάλλονται σε οποιονδήποτε διαδίδει ψευδές γεγονός, ενώ γνωρίζει ότι είναι ψευδές. Εάν το εν λόγω αδίκημα διαπράττεται δημόσια με οποιοδήποτε μέσο ή μέσω διαδικτύου επιβάλλεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών και χρηματική ποινή (άρθρο 363).
• Ποινή φυλάκισης έως έξι (6) μήνες ή χρηματική ποινή επιβάλλεται σε οποιονδήποτε, εκτός από τις περιπτώσεις δυσφήμησης που περιγράφονται παραπάνω, προσβάλλει την τιμή άλλου προσώπου με λόγια ή πράξεις ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Σε περίπτωση που το αδίκημα διαπράττεται δημόσια ή μέσω διαδικτύου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα (1) έτος ή χρηματική ποινή (άρθρο 361).
• Ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μηνών και χρηματική ποινή επιβάλλονται σε οποιονδήποτε δημόσια ή μέσω διαδικτύου ή με οποιοδήποτε τρόπο διαδίδει ψευδείς ειδήσεις ικανές να προκαλέσουν άγχος ή φόβο στους πολίτες ή να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, την αμυντική ικανότητα της χώρας ή τη δημόσια υγεία (άρθρο 191). Η επανειλημμένη διάπραξη του αδικήματος μέσω του Τύπου ή μέσω του διαδικτύου τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών και χρηματική ποινή. Η ίδια ποινή επιβάλλεται στον πραγματικό ιδιοκτήτη ή εκδότη του υλικού φορέα από τον οποίο διαπράχθηκαν τα εν λόγω αδικήματα.

Ισπανία

Στην Ισπανία ο Ποινικός Κώδικας (άρθρο 172) προβλέπει την ποινικοποίηση των προσβλητικών ή απειλητικών πράξεων στο διαδίκτυο ως εξής:

• Οποιοσδήποτε παρενοχλεί άτομο κατ’ εξακολούθηση με οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις, χωρίς να έχει νόμιμα εξουσιοδοτηθεί, και αλλοιώνει σοβαρά την καθημερινότητά του, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από τρεις (3) μήνες μέχρι δύο (2) έτη ή με χρηματική ποινή:

➢ Παρακολούθηση, επιδίωξη ή αναζήτηση της φυσικής εγγύτητάς του.

➢ Δημιουργία ή προσπάθεια επαφής μαζί του μέσω οποιασδήποτε μεθόδου επικοινωνίας ή μέσω τρίτων.

➢ Ακατάλληλη χρήση των προσωπικών του δεδομένων για αγορά προϊόντων ή για εγγραφή σε υπηρεσίες ή την επικοινωνία τρίτων με αυτό.

➢ Παραβίαση της ελευθερίας του ή της περιουσίας του ατόμου αυτού ή κοντινού του προσώπου.

Οι ποινές επιβάλλονται με την επιφύλαξη των ποινών που αντιστοιχούν στα ποινικά αδικήματα που θα μπορούσαν να έχουν επιφέρει οι πράξεις σωματικής ή ψυχολογικής βίας.

Ένα άτομο μπορεί να διωχθεί για προσβλητικές ή απειλητικές πράξεις στο διαδίκτυο, μόνο εάν ο ζημιωθείς ή ο νόμιμος εκπρόσωπός του υποβάλει επίσημη καταγγελία.

Οποιοσδήποτε χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη χρησιμοποιεί την εικόνα ενός ατόμου με σκοπό τη διαφήμιση ή με σκοπό να ανοίξει ψευδές προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα, σελίδες επικοινωνίας ή οποιοδήποτε άλλο μέσο δημόσιας μετάδοσης, προκαλώντας παρενόχληση, εκφοβισμό ή εξευτελισμό του ίδιου προσώπου, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από τρεις (3) μήνες μέχρι ένα (1) έτος ή χρηματική ποινή.

• Το άρθρο 197.7 του ισπανικού Ποινικού Κώδικα προβλέπει ότι οποιοσδήποτε χωρίς την άδεια του θιγόμενου μέρους επικοινωνεί ή αποκαλύπτει εικόνες ή οπτικοακουστικές ηχογραφήσεις σε τρίτους, που λαμβάνονται ιδιωτικά με τη συγκατάθεση του θιγμένου, εάν η εν λόγω αποκάλυψη βλάπτει σοβαρά την ιδιωτική ζωή του ατόμου, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από τρεις (3) μήνες μέχρι ένα (1) έτος ή χρηματική ποινή.
• Η ποινικοποίηση για την επαφή και την εξαπάτηση ανηλίκων μέσω ηλεκτρονικών μέσων για σεξουαλικούς σκοπούς ρυθμίζεται (άρθρο 183) ως ακολούθως:

➢ Οποιοσδήποτε μέσω διαδικτύου, τηλεφώνου ή άλλης τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών έρχεται σε επαφή με ανήλικο κάτω των δεκαέξι ετών και προτείνει συνάντηση μαζί του για τη διάπραξη οποιουδήποτε από τα αδικήματα (των άρθρων 181 και 189), υπό την προϋπόθεση ότι η πρόταση αυτή συνοδεύεται από υλικές πράξεις που αποσκοπούν στην προσέγγισή του, τιμωρείται με φυλάκιση από ένα (1) μέχρι τρία (3) έτη ή χρηματική ποινή, με την επιφύλαξη των κυρώσεων που αντιστοιχούν στα αδικήματα που διαπράχθηκαν, ανάλογα με την περίπτωση.

➢ Οποιοσδήποτε μέσω διαδικτύου, τηλεφώνου ή άλλης τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών έρχεται σε επαφή με ανήλικο κάτω των δεκαέξι (16) ετών και προβαίνει σε πράξεις που αποσκοπούν στην εξαπάτησή του για παροχή πορνογραφικού υλικού ή προβολή πορνογραφικών εικόνων στις οποίες απεικονίζεται ο ανήλικος τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από έξι (6) μήνες μέχρι δύο (2) έτη.