Με τον παλιό τρόπο τα Πόθεν Έσχες Προέδρου και Υπουργών-Τι κάνουν οι άλλες χώρες

Του χρόνου, όταν τα μέλη της Βουλής θα κληθούν να καταθέσουν για δεύτερη φορά στη θητεία τους τις δηλώσεις τους για το Πόθεν Έσχες, αναμένεται να λειτουργήσει για πρώτη φορά η νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα που δημιουργήθηκε για να κατατίθενται οι δηλώσεις από τα δημόσια και Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ). Όπως έγινε γνωστό χθες στην επιτροπή Θεσμών της Βουλής, απομένουν θέματα διαδικασίας και συνεννόησης, ενώ βασικότερη εκκρεμότητα είναι να ψηφιστεί η σχετική Νομοθεσία που εκκρεμεί από τη Βουλή.

Με βάση τα χρονοδιαγράμματα, τα νέα μέλη της Κυβέρνησης που έπιασαν δουλειά πριν από τρεις εβδομάδες, θα καταθέσουν, όπως είναι υπόχρεοι να πράξουν από το Νόμο τις δηλώσεις για το Πόθεν Έσχες τους, εντός τριών μηνών, με τον παλιό τρόπο, αφού παρά το γεγονός ότι η πλατφόρμα είναι έτοιμη, η αλλαγή στη Νομοθεσία, καθώς και άλλα διαδικαστικά ζητήματα, δεν θα επιτρέψουν τη λειτουργία της νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας πριν το Καλοκαίρι.

Στο μεταξύ, όπως δήλωσε και ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών, Δημήτρης Δημητρίου στις πέντε Απριλίου, αναμένεται ότι θα γίνει μια παρουσίαση της πλατφόρμας στα μέλη της Επιτροπής Θεσμών, με στόχο ακολούθως να ψηφιστεί η Νομοθεσία και μέχρι το καλοκαίρι, να είναι όλα έτοιμα για να τεθεί σε εφαρμογή. ΟΙ βασικές εκκρεμότητες σε ότι αφορά τη Νομοθεσία, είναι να διορθωθούν μια σειρά από πρόνοιες, ώστε οι δηλώσεις να γίνουν αφενός πιο περιληπτικές και αφετέρου πιο ολοκληρωμένες.

Ένα άλλο ζήτημα είναι αν θα αλλάξει το διάστημα μεταξύ των δηλώσεων, το οποίο σήμερα είναι τρία χρόνια και υπάρχουν σκέψεις για να γίνει ανά δύο χρόνια, αλλά και το πιο σημαντικό ζήτημα που είναι για το ποιος θα ασκεί τον έλεγχο των δηλώσεων, αφού δεν μπορεί αυτός να γίνεται από τους ίδιους τους βουλευτές, που στην προκειμένη περίπτωση είναι και οι ίδιοι ελεγχόμενοι.

Τι κάνουν οι άλλες χώρες

Εξάλλου, ενώπιον της Βουλής βρίσκεται και η έρευνα για τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων των μελών του Κοινοβουλίου σε Ευρωπαϊκές χώρες, μετά από σχετικό αίτημα της Ειδικής Κοινοβουλευτικής για το Πόθεν Έσχες, που ετοίμασε η Υπηρεσία Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, το 2021.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της προσπάθειας για αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου για το Πόθεν Έσχες και καταγράφει τι ισχύει σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την υποχρέωση δημοσιοποίησης περιουσιακών στοιχείων των μελών του κοινοβουλίων, καθώς επίσης και το περιεχόμενο των δημοσιοποιημένων δεδομένων.

Σύμφωνα με την έρευνα στις περισσότερες χώρες της ΕΕ υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης των περιουσιακών δεδομένων των βουλευτών, η οποία απορρέει από σχετική Νομοθεσία, ωστόσο ο τρόπος δημοσιοποίησης των δεδομένων, διαφέρει από χώρα σε χώρα.

Στις πλείστές χώρες οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων των βουλευτών αναρτώνται στον ιστότοπο της Βουλής, ενώ σε άλλες η ανάρτηση δεν γίνεται στον ιστότοπο του κοινοβουλίου αλλά σε ξεχωριστό ιστότοπο. Για παράδειγμα στην Κροατία, η δημοσιοποίηση πραγματοποιείται στον διαδικτυακό τόπο της Επιτροπής για τη Σύγκρουση Συμφερόντων, ενός ανεξάρτητου, δηλαδή, κρατικού οργάνου. Στη Βουλγαρία, υπάρχει επιπρόσθετα η υποχρέωση δημοσιοποίησης στον ιστότοπο του κοινοβουλίου της δήλωσης ασυμβίβαστου.

Στη Γαλλία η δήλωση περιουσιακής κατάστασης δεν δημοσιοποιείται στο διαδίκτυο, αλλά είναι φυσικώς προσβάσιμη σε συγκεκριμένα κρατικά κτίρια, ωστόσο υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης της δήλωσης συμφερόντων και δραστηριοτήτων στον διαδικτυακό τόπο της Ανώτατης Αρχής για τη Διαφάνεια στον Δημόσιο Βίο, μιας ανεξάρτητης διοικητικής Αρχής της Γαλλίας.

Στην Εσθονία η δημοσιοποίηση πραγματοποιείται μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος της Εφορίας, μετά από σχετική δήλωση της ταυτότητας του ερωτώντος. Το μητρώο τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομικών και Επικοινωνιών και της Επιθεώρησης Προσωπικών Δεδομένων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τηρείται Μητρώο Οικονομικών Συμφερόντων των Μελών, το οποίο δημοσιοποιείται ηλεκτρονικά στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου υπό την εποπτεία της Επιτροπής Δεοντολογίας. Τα δεδομένα, δεν δημοσιοποιούνται σε έντυπη έκδοση.

Στη Σουηδία τα περιουσιακά δεδομένα των βουλευτών δεν δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο. Το μητρώο οικονομικών συμφερόντων, τηρείται στάση Γραμματεία του Συμβουλίου του κοινοβουλίου και είναι δημόσια προσβάσιμη.

Στο Βέλγιο, τη Γερμανία και την Ολλανδία, δεν υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης των περιουσιακών δεδομένων των βουλευτών. Ειδικότερα στο Βέλγιο δεν δημοσιοποιείται δήλωση περιουσιακής κατάστασης, ωστόσο υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης δήλωσης αξιωμάτων, λειτουργιών και απασχόλησης. Στην Ολλανδία δημοσιοποιούνται τα δώρα, τα ταξίδια και οι θέσεις εργασίας των βουλευτών ,σε ένα δημόσιο μητρώο που αναρτάται σε εξειδικευμένη ιστοσελίδα. Στη Γερμανία τα μέλη τους Bundestag δεν υποχρεώνονται σε καμία δήλωση περιουσιακών στοιχείων.

Τι δημοσιοποιείται

Την ίδια ώρα, σε ότι αφορά τα στοιχεία της δήλωσης περιουσιακών στοιχείων που δημοσιοποιούνται, διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στην Αυστρία το ακαθάριστο εισόδημα που λαμβάνει ο βουλευτής, εκτός της αντιμισθίας του ως βουλευτή, δημοσιοποιείται, όχι με το ακριβές ποσό αλλά ανά κατηγορία (0-1000, 1001-3500, 2501-7000, 7001-10000 κοκ). Στο Βέλγιο στη δήλωση αξιωμάτων, λειτουργιών και απασχόλησης, τα εισοδήματα του Βουλευτή στον ιδιωτικό τομέα, δεν δημοσιοποιούνται με το ακριβές ποσό αλλά και πάλι ανά κατηγορία, κάτω από πέντε χιλιάδες, κάτω από πενήντα χιλιάδες, κάτω από 100 χιλιάδες κοκ.

Στην Ιρλανδία οι καταθέσεις των βουλευτών σε μετρητά, δεν καταγράφονται στη δήλωση των περιουσιακών στοιχείων, ενώ σε Βουλγαρία, Ελλάδα, Ρουμανία και Σλοβακία, οι δηλώσεις περιλαμβάνουν και στοιχεία της περιουσιακής κατάστασης των συζύγων ή των προσώπων με τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, καθώς και των ανηλίκων τέκνων βουλευτών.

Τι κάνουν στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης. Η δήλωση κάθε βουλευτή δημοσιοποιείται με μορφή ηλεκτρονικού αρχείου στον διαδικτυακό τόπο της Βουλής των Ελλήνων, με μέριμνα του Προέδρου της Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης, εντός προθεσμίας που ορίζεται από τον Νόμο. Η δημοσιοποίηση δηλώσεων διάρκεια όσο η θητεία των υπόχρεων, πλέον τριών ετών από τη λήξη της.

Στη δήλωση περιλαμβάνονται στοιχεία της περιουσιακής του κατάστασης, όπως και των συζύγων ή των προσώπων με τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, καθώς και των ανήλικων τέκνων τους εντός και εκτός Ελλάδας.

Ενδεικτικά τέτοια στοιχεία είναι τα ακόλουθα:

• Τα έσοδα από κάθε πηγή
• Τα ακίνητα
• Οι μετοχές εντός και εκτός χώρας
• Τα ομόλογα
• Τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων
• Οι καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα
• Τα χρηματιστηριακά ή ασφαλιστικά προϊόντα
• Οι συμμετοχές σε κεφάλαια επιχειρηματικών ή επενδυτικών συμμετοχών και καταπιστευμάτων
• Η μίσθωση θυρίδων σε πιστωτικά ιδρύματα
• Τα μετρητά που υπερβαίνουν ορισμένο ποσό
• Τα κινητά η αξία των οποίων υπερβαίνει ορισμένο ποσό
• Τα οχήματα κάθε χρήσης

Τι κάνουν στο Ευρωκοινοβούλιο

Στο Ευρωκοινοβούλιο υπάρχει υποχρέωση δημοσιοποίησης δεδομένων της δήλωσης Πόθεν Έσχες που πραγματοποιείται στον διαδικτυακό χώρο του Ευρωκοινοβουλίου, στο προσωπικό προφίλ, κάθε βουλευτή. Τα δεδομένα παραμένουν διαθέσιμα στου κοινό και μετά τη λήξη της θητείας των Ευρωβουλευτών.

Τα στοιχεία που περιλαμβάνονται είναι:

• Το επάγγελμα του βουλευτή κατά την τριετία πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τοι στο Κοινοβούλιο και η συμμετοχή του κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου σε οποιαδήποτε συμβούλια ή επιτροπές εταιρειών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ενώσεις ή άλλους νομικούς φορείς
• Εισοδήματα από την άσκηση του βουλευτικού λειτουργήματος σε άλλο κοινοβούλιο
• Κάθε τακτικά αμειβόμενη δραστηριότητα που ασκήθηκε παράλληλα με την άσκηση του βουλευτικού λειτουργήματος του μέλους, είτε ως μισθωτού, είτε ως ελεύθερου επαγγελματία
• Συμμετοχή σε οποιαδήποτε συμβούλια ή επιτροπές οποιωνδήποτε εταιρειών, ΜΚΟ, ενώσεων και άλλων νομικών φορέων, ανεξάρτητα από το αν η εν λόγω ιδιότητα ή δραστηριότητα αμείβεται ή όχι
• Οποιαδήποτε εισοδήματα, εκτός από αυτού που προέρχεται από την ιδιότητα του Ευρωβουλευτή συμπεριλαμβανομένης της συγγραφής βιβλίων, διαλέξεων ή παροχής συμβουλών, ένα η συνολική αμοιβή όλων των περιστασιακών εξωτερικών δραστηριοτήτων του μέλους υπερβαίνει τα πέντε χιλιάδες ευρώ ανά έτος
• Οποιαδήποτε συμμετοχή σε οποιαδήποτε εταιρεία ή εταιρική σχέση, όταν υπάρχουν πιθανές επιπτώσεις στη δημόσια πολιτική ή όταν η συμμετοχή αυτή δίνει στο μέλος σημαντική επιρροή στις υποθέσεις του εν λόγω φορέα
• Οποιαδήποτε υποστήριξη (οικονομική, προσωπικό, εξοπλισμός) πέρα από αυτήν που παρέχεται από το κοινοβούλιο και χορηγείται στο μέλος σε σχέση με τις πολιτικές του δραστηριότητες από τρίτους, των οποίων η ταυτότητα θα αποκαλυφθεί
• Τυχόν άλλα οικονομικά συμφέροντα που ενδέχεται να επηρεάσουν την εκτέλεση των καθηκόντων του μέλους