Το ρίσκο των τεχνοκρατών, η πολιτική προσέγγιση και οι επικρίσεις στον Πρόεδρο

Η ανακοίνωση, την Καθαρά Δευτέρα, των 25 στενότερων συνεργατών του Νίκου Χριστοδουλίδη, αποτέλεσε την πρώτη πολιτική του πράξη ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, λίγες ώρες πριν τη διαδικασία διαβεβαίωσής του ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων. Από την πρώτη στιγμή υπήρξαν επικρίσεις για τις επιλογές του νέου Προέδρου, κυρίως σε επίπεδο μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αφού οι διορισμοί του δεν ήταν απόλυτα συμβατοί με τις προεκλογικές του διακηρύξεις, σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά, το παρελθόν και τα δημογραφικά στοιχεία των μελών του νέου κυβερνητικού σχήματος και των στενότερων συνεργατών του.

Υπάρχει, όμως, μία διακήρυξη αναφορικά με το θέμα, την οποία ο Νίκος Χριστοδουλίδης τήρησε κατά γράμμα: Αυτήν πως το Υπουργικό του θα αποτελείται κατά κύριο λόγο από τεχνοκράτες και όχι από πολιτικά πρόσωπα. Ως τέτοιοι διορισμοί θεωρούνται αυτοί στο Υπουργείο Εξωτερικών, στο Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργείο Μεταφορών, στο Υπουργείο Ενέργειας, στο Υπουργείο Γεωργίας, στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και στο Υπουργείο Υγείας. Σε ό,τι αφορά τα Υφυπουργεία, ως τεχνοκρατικές θεωρούνται οι επιλογές της Υφυπουργού παρά τω Προέδρω, του Υφυπουργού Τουρισμού και του Υφυπουργού Καινοτομίας.

Πρόκειται, συνεπώς, για την πλειοψηφία των προσώπων που αναλαμβάνουν χαρτοφυλάκια στη νέα Κυβέρνηση. Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί, πως παρόλο που αυτά τα άτομα επιλέγηκαν για τις δεξιότητες, τις γνώσεις και τις επιτυχίες τους στην επαγγελματική τους πορεία και δευτερευόντως ή καθόλου για τις όποιες σχέσεις είχαν με κόμματα ή το πολιτικό σύστημα, δεν έχουν απαραιτήτως συνάφεια με το αντικείμενο του χαρτοφυλακίου τους. Για παράδειγμα, μία διεθνολόγος ανέλαβε το Υπουργείο Δικαιοσύνης κι ένας νομικός το Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ πιο συμβατό με τις εξειδικευμένες ακαδημαϊκές και επαγγελματικές τους γνώσεις τους θα ήταν να συνέβαινε το ανάποδο.

Συνεπώς, συνάγεται το συμπέρασμα πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης επένδυσε περισσότερο στον χαρακτήρα, τις δεξιότητες και στα transferable skills αυτών των ανθρώπων, παρά στις εξειδικευμένες τους γνώσεις σε συγκεκριμένα αντικείμενα, θεωρώντας ότι αυτά τους καθιστούν κατάλληλους για τη διαχείριση των δυσκολιών που ενέχουν οι νέοι τους ρόλοι. Πρόκειται για ένα ρίσκο, υπό την έννοια ότι ορισμένα από τα πρόσωπα στη νέα Κυβέρνηση δεν έχουν ούτε πολιτική εμπειρία, ούτε άμεση σχέση με το αντικείμενο που αναλαμβάνουν σε ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό επίπεδο και θα φανεί στην πορεία κατά πόσον θα αποδώσει.

Ο διορισμός μη πολιτικών προσώπων σε υπουργικά αξιώματα είναι, άλλωστε, από μόνος του ένα ρίσκο, καθώς πρόκειται για κατ’ εξοχήν πολιτικές θέσεις, από τις οποίες λαμβάνονται πολιτικές αποφάσεις και εφαρμόζεται πολιτικό πρόγραμμα. Το παρελθόν έχει δείξει πως ορισμένοι καθαρά τεχνοκρατικοί διορισμοί προσαρμόστηκαν στα πολιτικά καθήκοντά τους χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Μάλιστα, μία τέτοια περίπτωση ήταν και ο Κωνσταντίνος Ιωάννου, ο οποίος επανήλθε στο Υπουργικό Συμβούλιο, αναλαμβάνοντας το περίπλοκο χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εσωτερικών, ακριβώς στη βάση των επιδόσεών του κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Υπουργός Υγείας, στο οποίο διορίστηκε ως τεχνοκράτης. Διαχρονικά δεν ήταν όλοι οι διορισμοί τεχνοκρατών εξίσου επιτυχημένοι και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους όλοι οι άνθρωποι που επιλέγηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ενδιαφέρονται πραγματικά να αφήσουν σημαντικό έργο πίσω τους, καθώς πρέπει να προσαρμοστούν άμεσα στον διττό ρόλο τους ως managers τεράστιων οργανισμών και ως πολιτικά πρόσωπα.

Παρά το γεγονός πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης απέτυχε να κάνει πράξη στην ολότητά τους άλλες προεκλογικές του διακηρύξεις, όπως η εκπροσώπηση γυναικών και αντρών σε ποσοστό 50-50, γεγονός για το οποίο ήδη επικρίνεται πολύ έντονα, κατάφερε όντως να καταρτίσει την πιο τεχνοκρατική Κυβέρνηση όλων των εποχών. Τεχνοκράτες διόριζαν διαχρονικά όλοι οι Πρόεδροι, βέβαια, όμως όχι σε αυτό το ποσοστό. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις, αποτελούσαν επιλογές στο πλαίσιο ανασχηματισμών και όχι αρχικών διορισμών, που είχαν πιο έντονο πολιτικό και κυρίως κομματικό χρώμα σε προηγούμενες πενταετίες. Αν και δεν λείπουν από το περιβάλλον του Προέδρου τα πρόσωπα που ήταν μέλη του επιτελείου του και ορισμένοι κομματικοί, το γεγονός πως δεν αποτελούν την πλειοψηφία, είναι από μόνο του μια καινοτομία και, για πολλούς, ένα πολιτικό πείραμα. Και, αναλόγως της επιτυχίας τους, θα φανεί αν θα αποτελέσει, πλέον, ένα πολιτικό προηγούμενο, που θα γίνει σημείο αναφοράς για τις κυβερνήσεις που θα ακολουθήσουν.